Για την αμερικανική στάση στα ελληνοτουρκικά, το μέλλον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και τις παγκόσμιες επιπτώσεις που θα έχει αυτός ο πόλεμος, μίλησε αποκλειστικά στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ η κα. Άννα Μπορστσέφσκαγια, ειδική σε θέματα Ρωσίας και Ουκρανίας στο Washington Institute.
«Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία σίγουρα περιπλέκει τα πράγματα για την Ουάσιγκτον, το να ενεργεί ως διαιτητής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι πιθανώς η καλύτερη επιλογή της», αναφέρει σχετικά με την αμερικανική στάση απέναντι στις τουρκικές απειλές στο Αιγαίο και τη νοτιοανατολική Μεσόγειο.
«Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή είναι οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας», είπε χαρακτηριστικά.
Σχολιάζοντας τις επόμενες ενέργειες της ρωσικής στρατηγικής στο ουκρανικό μέτωπο, η ειδικός επισημαίνει πως αυτή η κρίση είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει τη Μέση Ανατολή και πιθανώς θα δημιουργήσει ένα άλλο μεγάλο κύμα προσφύγων στη νότια Ευρώπη, ενώ προειδοποιεί πως ο πόλεμος στην Ουκρανία θα οδηγήσει σε πληθωρισμό, ελλείψεις τροφίμων και άλλα προβλήματα που θα επιδεινωθούν εκθετικά.
«Ο Πούτιν δεν θα άφηνε ποτέ μια προσφυγική κρίση να περάσει χωρίς να την οπλοποιήσει, επομένως θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει απειλές για περισσότερους πρόσφυγες για να πιέσει για παραχωρήσεις στην Ουκρανία», τονίζει.
Αναφορικά με την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ ξεκαθαρίζει πως το γεγονός αυτό από μόνο του δεν αποτελεί πλήρη κήρυξη πολέμου, όπως έχει πει ο Ρώσος πρόεδρος, ωστόσο αναλύει τους λόγους για τους οποίους η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει πυρηνικά.
Ως επόμενο βήμα της Ρωσίας η ειδικός κρίνει πως «θα δημιουργήσει ναυτικό αποκλεισμό πλοίων που μεταφέρουν τρόφιμα στη Μαύρη Θάλασσα», ενώ στη συνέχεια αναδεικνύει το γεγονός πως «αυτός είναι ένας πόλεμος φθοράς και η δυνατότητα διατήρησης ενός οικονομικού αποκλεισμού είναι ένα κρίσιμο στοιχείο αυτού του τύπου πολέμου».
Συνοψίζοντας, η ειδικός εξήγησε πως θεωρεί πιθανή την έναρξη του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου, ωστόσο στην παρούσα συγκυρία, ανησυχεί περισσότερο «για τις τρομερές παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου».
«Ο πόλεμος ήταν δυστυχώς μια λογική επιλογή των ηγετών για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας. Ο μόνος τρόπος που η Δύση μπορούσε να εξηγήσει στον εαυτό της τι συνέβαινε [στην Ουκρανία] ήταν να χαρακτηρίσει τον Πούτιν ως τρελό, αντί να παραμείνει προσηλωμένη στην αντικειμενική ανάλυση», καταλήγει.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
- Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται, πως θα αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ τις τουρκικές απειλές στην νοτιοανατολική Μεσόγειο; Θα ρισκάρει η Ουάσιγκτον να προμηθεύσει την Άγκυρα με όπλα ενόψει των αυξανόμενων απειλών έναντι της Ελλάδας;
Το τελευταίο πράγμα που χρειάζονται οι ΗΠΑ αυτή τη στιγμή, δεδομένου του συνεχιζόμενου πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι οι εντάσεις μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Το 1996, Ελλάδα και Τουρκία παραλίγο να μπουν σε πόλεμο για αυτό που έγινε γνωστό ως κρίση των Ιμίων, μια εδαφική διαμάχη στο ανατολικό Αιγαίο. Στο τέλος, ήταν ένας συνδυασμός αμερικανικής διπλωματίας και πολιτικής πίεσης που απέτρεψε μια πλήρη σύγκρουση. Η Ουάσιγκτον στόχευε να είναι ουδέτερη παρά να πάρει θέση, και χρησίμευσε ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο μερών, τα οποία αρνήθηκαν να μιλήσουν απευθείας μεταξύ τους.
Μια σημαντική διαφορά μεταξύ τότε και τώρα είναι φυσικά η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Πολλοί θεωρούν ότι ο ρόλος της Τουρκίας είναι σημαντικός στη βοήθεια της Ουκρανίας, ειδικά στην παροχή drones. Τούτου λεχθέντος, η ελληνική κυβέρνηση επίσης καταδίκασε δημόσια τη ρωσική εισβολή και αρχικά έστειλε όπλα στην Ουκρανία. Πιο πρόσφατα, η Αθήνα ανακοίνωσε ότι δεν θα στείλει περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό, αλλά νωρίτερα η Αθήνα έστειλε για παράδειγμα δύο μεταφορικά αεροσκάφη C-130 φορτωμένα με στρατιωτική βοήθεια, όπως τυφέκια Καλάσνικοφ και φορητούς εκτοξευτές πυραύλων. Η ελληνική κοινή γνώμη φαίνεται ότι ήταν κατά κύριο λόγο κατά της βοήθειας της Ουκρανίας, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η ελληνική κυβέρνηση δεν ήθελε να αποδυναμωθούν οι δικές της αμυντικές δυνατότητες.
Η Τουρκία δεν αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα όταν προμήθευε drones στην Ουκρανία. Ούτε η ελληνική κοινωνία έχει συνηθίσει η Ελλάδα να αναλαμβάνει πιο ενεργό ρόλο στις εξωτερικές υποθέσεις. Όμως η ελληνική κυβέρνηση κατάλαβε τη σημασία του να υπερασπιστεί τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων και πήρε ξεκάθαρη θέση για την Ουκρανία. Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία σίγουρα περιπλέκει τα πράγματα για την Ουάσιγκτον, το να ενεργεί ως διαιτητής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι πιθανώς η καλύτερη επιλογή της.
- H Ρωσία ήρθε αντιμέτωπη με μεγάλη αντίσταση από τους Ουκρανούς, συσπείρωση των δυτικών δυνάμεων και ασφυκτικές κυρώσεις. Πού οδηγεί ο συνδυασμός αυτών των γεγονότων τη ρωσική στρατηγική;
Ο Πούτιν δεν πρόκειται να σταματήσει αν δεν ηττηθεί αποφασιστικά στο πεδίο της μάχης. Οι κυρώσεις πρώτα από όλα δεν επρόκειτο ποτέ να σταματήσουν την εισβολή. Δεύτερον, χρειάζονται χρόνο για να έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ειδικά όταν πρόκειται για τη ρωσική αμυντική βιομηχανία. Kαι τρίτον, το γεγονός ότι η Δύση συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο διασφαλίζει ότι η Ρωσία έχει κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο.
Είναι σαφές ότι οι εκτιμήσεις του Κρεμλίνου ήταν καταστροφικά λάθος όταν περίμενε ότι το Κίεβο θα πέσει σε ημέρες, αλλά οι στρατιωτικοί αναθεώρησαν και άρχισαν να επιδιώκουν πιο περιορισμένους στόχους. Αν και ο ρωσικός στρατός έχει υποστεί εξαιρετικές απώλειες, ο στόχος της καταστροφής της κρατικής υπόστασης της Ουκρανίας παραμένει. Επιπλέον, η Ρωσία ελέγχει τώρα περίπου το 20% του εδάφους της Ουκρανίας, στα ανατολικά και νότια. Πρόκειται για εδάφη στρατηγικής σημασίας, ο έλεγχος των οποίων μπορεί να αποκόψει την Ουκρανία από τη Μαύρη Θάλασσα.
Επιπλέον, ο πόλεμος έχει προκαλέσει μια μεγάλη παγκόσμια οικονομική κρίση -και είμαστε τώρα μόνο στην αρχή της- μια κρίση που είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει τη Μέση Ανατολή και πιθανώς να δημιουργήσει ένα άλλο μεγάλο κύμα προσφύγων στη νότια Ευρώπη. Έτσι, η Ευρώπη θα μπορούσε να πληγεί από ένα διπλό κύμα προσφύγων—Ουκρανούς και εκείνους από χώρες της Μέσης Ανατολής/Βόρειας Αφρικής που θα πληγούν περισσότερο από έναν συνδυασμό τροφίμων/ενέργειας/οικονομικής κρίσης.
Αυτή η περιοχή εξαρτάται περισσότερο από τη Ρωσία και την Ουκρανία για το σιτάρι και άλλα βασικά είδη διατροφής, αλλά είναι τελικά ένας συνδυασμός άλλων πρόσθετων παραγόντων όπως οι υψηλές τιμές στο ντίζελ, οι ελλείψεις λιπασμάτων κ.λπ. που θα οδηγήσει σε πληθωρισμό, ελλείψεις τροφίμων και άλλα προβλήματα που θα επιδεινωθούν εκθετικά. Ο Πούτιν δεν θα άφηνε ποτέ μια προσφυγική κρίση να περάσει χωρίς να την οπλοποιήσει, επομένως θα μπορούσε ενδεχομένως να χρησιμοποιήσει απειλές για περισσότερους πρόσφυγες για να πιέσει για παραχωρήσεις στην Ουκρανία.
- Η ένταξη Φινλανδίας-Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πυροδότησε έντονες αντιδράσεις στη Ρωσική Ομοσπονδία, με απειλές ακόμα και για χρήση πυρηνικών. Θεωρείτε πως είναι μια πραγματική πιθανότητα;
Αν κοιτάξετε το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα, η Ουκρανία εξακολουθεί να ταιριάζει στις παραμέτρους του τοπικού πολέμου. Εάν ο πόλεμος κλιμακωθεί σε περιφερειακό πόλεμο που θα εμπλέκει το ΝΑΤΟ, αυτός ο τύπος πολέμου θα μπορούσε ενδεχομένως να απειλήσει την ίδια την ύπαρξη του ρωσικού κράτους, όπου τότε είναι πιθανό να δούμε τη Ρωσία να χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα, συγκεκριμένα τακτικά πυρηνικά όπλα.
Φυσικά, δεν πρέπει ποτέ να παραβλέπουμε την απειλή των πυρηνικών όπλων, αλλά αυτό σημαίνει ότι πρέπει επίσης να διατηρήσουμε αυτό το θέμα υπό προοπτική, και η ένταξη χωρών στο ΝΑΤΟ από μόνη της δεν αποτελεί πλήρη κήρυξη πολέμου, ακόμη και όπως ήδη πιστεύει ο Πούτιν, για παράδειγμα, ότι ακόμη και οι δυτικές κυρώσεις ισοδυναμούν με κήρυξη πολέμου. Ωστόσο, δεν είχε αναπτύξει πυρηνικά όπλα ως αντίποινα για κυρώσεις.
Και πάλι, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να απορρίψουμε τη ρωσική απειλή, αλλά πρέπει να τις κρατάμε σε προοπτική, ειδικά καθώς ο Πούτιν γνωρίζει πολύ καλά ότι η Δύση είναι απέχθεια από τον κίνδυνο, ο Πούτιν έχει παίξει σε αυτό το θέμα εδώ και χρόνια και έχει γίνει πιο τολμηρός με κάθε παρέμβαση, από τη Γεωργία το 2008, ακριβώς επειδή η Δύση πάντα φοβόταν να θεωρηθεί από τη Ρωσία πως κλιμακώνει, και έτσι ο Πούτιν δεν πλήρωσε ποτέ πραγματικό τίμημα για την επιθετικότητά του, είτε στη Γεωργία, την Ουκρανία ή τη Συρία.
- Ο έλεγχος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας αποτελεί αντικειμενικό σκοπό του ρωσικού ναυτικού, ωστόσο δεν έχει επιτευχθεί πλήρως. Πώς πιστεύετε θα εξελιχθούν οι επιχειρήσεις σε αυτόν τον τομέα;
Αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές, καθώς η Ρωσία κυριαρχεί στη Μαύρη Θάλασσα εδώ και χρόνια. Τα προηγούμενα χρόνια, οι αναλυτές αναφέρονταν στη Μαύρη Θάλασσα ως «ρωσική λίμνη» και από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Ρωσία διατήρησε μεγάλο έλεγχο, παρά το γεγονός ότι έχασε το καταδρομικό Μόσκβα.
Πράγματι, η Ουκρανία απέτυχε να ανακαταλάβει το Φιδονήσι, αν μη τι άλλο επειδή η Ουκρανία δεν έχει πραγματικά ναυτική δύναμη. Νωρίτερα, πριν βυθιστεί, το Μόσκβα βοήθησε στην κατάληψη του Φιδονησίου, και αφού βυθίστηκε, ο ρωσικός στόλος απομακρύνθηκε περισσότερο από τις ακτές της Ουκρανίας. Η Ρωσία παραμένει αποφασισμένη να κρέμεται στο νησί και στην πραγματικότητα δείχνει ότι η Ρωσία βρήκε μια εναλλακτική λύση στο βυθισμένο Μόσκβα.
Η Ρωσία χρησιμοποίησε τη θέση της στη Μαύρη Θάλασσα καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου για να εξαπολύσει επιθέσεις με πυραύλους κρουζ Kalibr σε ουκρανικούς στόχους, μεταξύ άλλων από υποβρύχια. Σύμφωνα με ανάλυση ανοιχτού κώδικα που έχω διαβάσει, οι πύραυλοι μπορούν να έχουν βεληνεκές 1.200 μιλίων και θεωρητικά μπορούν να χτυπήσουν σχεδόν οπουδήποτε στην Ουκρανία.
Αλλά το πιο σημαντικό ζήτημα θα έλεγα ότι είναι οικονομικό και εκεί είναι που πιθανότατα θα κατευθυνθούν οι ρωσικές επιχειρήσεις — στην πραγματικότητα έχουν ήδη κατευθυνθεί προς τα εκεί. Για να επιστρέψω στο προηγούμενο σχόλιό μου για την οικονομική κρίση, η Ρωσία πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει τη θέση της στη Μαύρη Θάλασσα και θα δημιουργήσει ναυτικό αποκλεισμό πλοίων που μεταφέρουν τρόφιμα, στην πραγματικότητα ορισμένες αναφορές υποδηλώνουν ότι η Ρωσία το κάνει ήδη αυτό. Αυτός είναι ένας πόλεμος φθοράς και η δυνατότητα διατήρησης ενός οικονομικού αποκλεισμού είναι ένα κρίσιμο στοιχείο αυτού του τύπου πολέμου.
- Υπάρχουν αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ των κρατών του ΝΑΤΟ της Κεντρικής Ανατολικής Ευρώπης και των κρατών της Δυτικής Ευρώπης ενόψει της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Η ΚΑΕ θέλει μόνιμη αύξηση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην περιοχή, ενώ η Δύση αντιτίθεται σε αυτήν. Ποια θέση θα επικρατήσει και γιατί; Θα οδηγήσει σε κλιμάκωση η ενίσχυση των νατοϊκών στρατευμάτων στα ανατολικά;
Ναι, στο επίκεντρο αυτών των εντάσεων βρίσκεται η πεποίθηση των χωρών της ΚΑΕ ότι, αν και δεν αναμένουν νέα ρωσική εισβολή στο άμεσο μέλλον, καθώς ο ρωσικός στρατός έχει βαλτώσει στην Ουκρανία, χωρίς ισχυρότερη δύναμη στα ανατολικά, η ΚΑΕ μπορεί να δει ακόμη μια επανάληψη των ενεργειών της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οι Δυτικοευρωπαίοι και οι ΗΠΑ πιστεύουν ότι η μόνιμη εγκατάσταση θα είναι πολύ δαπανηρή και δυσκίνητη.
Δεν θα χαρακτήριζα απαραίτητα αυτή την κατάσταση ως δύο απόψεις που έρχονται σε σύγκρουση, καθώς όλοι συμφωνούν ότι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ πρέπει να υπερασπιστούν και ότι οι χώρες της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ θα πρέπει τώρα να αντιμετωπίσουν μια ακόμα ρωσική εισβολή. Είναι απλώς θέμα του πώς θα εξασφαλιστεί καλύτερα αυτό το αποτέλεσμα. Αμερικανοί αξιωματούχοι μιλούσαν για τοποθέτηση εξοπλισμού εκ των προτέρων, προεπιλογή ναυτικών μονάδων και μια νέα δομή διοίκησης — ουσιαστικά δημιουργώντας συνθήκες που θα επέτρεπαν στο ΝΑΤΟ να ανταποκρίνεται πολύ πιο γρήγορα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Μπορεί η σύνοδος κορυφής της Μαδρίτης να οδηγήσει σε κάποιο είδος γενικής δέσμευσης για ενίσχυση της παρουσίας του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά, μπορεί απλώς να μην είναι θέμα περισσότερων στρατευμάτων. Πιθανότατα θα δούμε επίσης μια γενική δήλωση σχετικά με τη δέσμευση για ενίσχυση της αμυντικής αποτροπής στη Μαδρίτη.
- Η Ρωσία φέρεται να παραβιάζει το πνεύμα της Συνθήκης του Μοντρέ χρησιμοποιώντας πολιτικά πλοία για τη διεξαγωγή πολεμικών επιχειρήσεων. Υπάρχει νομιμότητα πίσω από αυτήν την κίνηση; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Ναι, η Μόσχα παραβιάζει το πνεύμα της Συνθήκης του Μοντρέ—κάτι που είχε κάνει στο παρελθόν, μετά την παρέμβαση της Μόσχας στη Συρία το 2015 και άρχισε να αλλάζει τους κανόνες όσον αφορά τη σύμβαση για την ενίσχυση της παρουσίας της Ρωσίας στη Μεσόγειο.
Επί του παρόντος, η Ρωσία χρησιμοποιεί ένα τεχνικό παραθυράκι στο Μοντρέ, καθώς αυτή ισχύει μόνο για πλοία του πολεμικού ναυτικού, αλλά επιτρέπει την εμπορική διέλευση. Η Ρωσία χρησιμοποιεί πολιτικά εμπορικά πλοία ως βοηθητικά για την παροχή υλικοτεχνικής υποστήριξης στις στρατιωτικές της επιχειρήσεις στη Συρία και την Ουκρανία. Και πάλι, η Μόσχα το έχει ξανακάνει αυτό στη Συρία κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής της εκστρατείας - την εποχή που η Ρωσία αγόρασε παλιά πολιτικά φορτηγά πλοία από την Τουρκία, τους άλλαξε σημαία και άρχισε να τα χρησιμοποιεί για πολεμικούς σκοπούς.
Η Ρωσία κάνει τώρα ακριβώς το ίδιο πράγμα τόσο για να εκπληρώσει τις υπάρχουσες συμβάσεις στη Μέση Ανατολή, αλλά και για να πάρει τον έλεγχο των εμπορευμάτων στα ουκρανικά εδάφη που ελέγχει τώρα η Ρωσία - ουσιαστικά η Ρωσία οπλίζει το εμπορικό εμπόριο, και αυτό πηγαίνει και πάλι στο προηγούμενο επιχείρημά μου σχετικά με το πόσο σημαντικά είναι τα οικονομικά στοιχεία αυτού του πολέμου.
- Θεωρείτε πιθανή την έναρξη του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου; Αν ναι υπό ποια μορφή θα διεξαχθεί;
Οτιδήποτε φυσικά είναι πιθανό, αλλά σε αυτή τη συγκυρία ανησυχώ περισσότερο για τις τρομερές παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου. Είναι γεγονός ότι ο Πούτιν έχει φτάσει τόσο μακριά, επειδή, όπως ανέφερα νωρίτερα, για χρόνια, αντιλαμβανόταν τη Δύση ως υπερβολικά απεχθή και αδύναμη, καθώς η Δύση πάντα ανησυχούσε πάρα πολύ για το αν η Ρωσία θα θεωρούσε τις κινήσεις της κλιμάκωση και ως απάντηση ο Πούτιν κλιμάκωνε περισσότερο.
Πριν από την Ουκρανία, ήταν επίσης προσεκτικός και δεν έπεσε σε διαμάχες που δεν ένιωθε ότι θα μπορούσε εύκολα να κερδίσει. Αλλά ουσιαστικά το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα παραμένει σε ισχύ, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, και εξετάζουμε έναν μακροχρόνιο πόλεμο. Παρά τα πολλά σχόλια μετά την Ουκρανία ότι είναι τρελός ή παράλογος, στην πραγματικότητα υπολόγιζε και διάβαζε σωστά τον αντίπαλό του.
Δεν νομίζω ότι θέλει έναν συμβατικό παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά γενικά, ο πόλεμος ήταν δυστυχώς μια λογική επιλογή των ηγετών για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας. Η Δύση απλά το ξέχασε αυτό, επειδή η αμερικανική ηγεσία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη πραγμάτων που βασίζεται σε κανόνες που στοχεύει να καταστρέψει ο Πούτιν, εγκαινίασε μια άνευ προηγουμένου εποχή ειρήνης και ευημερίας και η Δύση ξέχασε πόσο σκληρή μπορεί να είναι η ζωή.
Η σημερινή γενιά στη Δύση απλά δεν έζησε ποτέ πόλεμο, επομένως είναι αποκαλυπτικό ότι ο μόνος τρόπος που η Δύση μπορούσε να εξηγήσει στον εαυτό της τι συνέβαινε είναι να χαρακτηρίσει τον Πούτιν ως τρελό, αντί να παραμείνει προσηλωμένη στην αντικειμενική ανάλυση. Το ερώτημα για μένα είναι εάν η Δύση θα παραμείνει ή όχι δεσμευμένη στο να δώσει στον Πούτιν μια πλήρη απώλεια στο πεδίο της μάχης, καθώς αυτός είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε ότι δεν θα δούμε άλλη μια ρωσική εισβολή.
