Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη
“Οι Αμερικανοί μας κλείνουν το μάτι και μας λένε να σταματήσουμε τον ακατάσχετο βερμπαλισμό για τον EastMed, να κάνουμε αυτά που πρέπει να γίνουν για την ηλεκτρική σύνδεση χωρίς να επιχειρούμε με ένα παπά να θάψουμε 5-6” αναφέρει μεταξύ άλλων στην αποκλειστική του συνέντευξη στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής με ειδίκευση στη Γεω-επιχειρηματικότητα και ιδρυτικό μέλος του Παρατηρητηρίου Ευρω-Μεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας.
Αναλύει τα δεδομένα για τον East Med μετά, αλλά και...πριν από τις τελευταίες εξελίξεις τονίζοντας πως το σημείο στο οποίο πρέπει να σταθούμε στο περιβόητο Non Paper, “είναι το σημείο στο οποίο οι Αμερικανοί προκρίνουν την ηλεκτρική διασύνδεση”.
Εξηγεί γιατί δεν πρέπει να συγχέουμε τον αγωγό East Med με το East Med Act, επικροτεί την κίνηση του Ισραήλ που σταματάει την αναζήτηση και την παραγωγή φυσικού αερίου το 2022 για να δημιουργήσει χώρο για χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εκτιμάει πως ο μεγαλύτερος γρίφος της περιοχής είναι η Αίγυπτος.
Αναλύει επίσης την αμερικανικο-κινεζική κόντρα με αφορμή το λιμάνι της Χάιφα υπό την σκοπιά και της ανάλογης αντιπαράθεσης για το λιμάνι του Πειραιά.
Για τον “πόλεμο των τρυπανιών” υποστηρίζει πως “ ο τρόπος με τον οποίο κινούνται σήμερα η Κύπρος και η Ελλάδα είναι λανθασμένος”. Πιστεύει πως μπορούμε να θέσουμε εκτός παιχνιδιού την Τουρκία από το Λίβανο και την Λιβύη, ενώ για την γαλλική προέδρία κρατάει “μικρό καλάθι” αν και τονίζει πως “μαζί με τους Γάλλους θα πρέπει να βάλουμε τα θεμέλια για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα αντίστοιχο των Phare και Tacis για την Αν. Μεσόγειο και συγκεκριμένα για το Λίβανο και τη Λιβύη”.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
-Κύριε Κοψαχείλη, η επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα στροβιλίζεται στην δίνη του non paper για τον East Med. Ποια είναι η δική σας ερμηνεία επί του θέματος και που πρέπει να εστιάσουμε κόντρα στις διαφόρων ειδών “κορώνες”; Επιπλέον θεωρείτε πως και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Σχέδιο για το Κλίμα “ναρκοθετείται” ο συγκεκριμένος αγωγός;
Το non-paper είναι από την πλευρά των Αμερικανών ένα πολύ ισορροπημένο διπλωματικά κείμενο, που νομίζω ότι δεν έχει τύχει σωστής ανάγνωσης. Οι Αμερικανοί από την πρώτη στιγμή είχαν πει ότι αν το έργο στηριχθεί από την αγορά, εκείνοι δεν θα είχαν κάποιο πρόβλημα. Από εκεί και πέρα, έγιναν αποδέκτες γκρίνιας τόσο από την Τουρκία όσο και από άλλα κράτη, τα οποία εμείς θεωρούμε "συμμάχους", "στρατηγικούς εταίρους" και άλλα ωραία, στην περιοχή.
Οι Αμερικανοί μας έχουν ενημερώσει για αυτά εδώ και πολύ καιρό! Και είναι τέτοιες οι αντιδράσεις όλων των κρατών που δεν θέλουν τον αγωγό, που δεν θα ήθελαν οι Αμερικανοί να δουν μια νέα εστία έντασης στην Αν. Μεσόγειο.
Το σημείο στο οποίο πρέπει να σταθούμε σε αυτό το έγγραφο, είναι το σημείο στο οποίο οι Αμερικανοί προκρίνουν την ηλεκτρική διασύνδεση (βλέπε Euro-Asia Connector και Euro-Africa Connector).
Για πολλούς λόγους, η ηλεκτρική διασύνδεση και οι έρευνες που γίνονται γι αυτή δεν είναι άσχετες με τη δυνητική μελλοντική και υπό προϋποθέσεις υλοποίηση του αγωγού ΦΑ EastMed. Και το αμερικανικό non-paper έρχεται λίγο πριν την τελευταία στιγμή η ΕΕ εντάξει το ΦΑ ως μεταβατικό καύσιμο στα project πράσινης ενέργειας (και υπό πολλές προϋποθέσεις και περιορισμούς).
Από την εμπειρία μου, συμπεραίνω ότι οι Αμερικανοί μας κλείνουν το μάτι και μας λένε να σταματήσουμε τον ακατάσχετο βερμπαλισμό για τον EastMed, να κάνουμε αυτά που πρέπει να γίνουν για την ηλεκτρική σύνδεση χωρίς να επιχειρούμε με ένα παπά να θάψουμε 5-6 και αναφέρομαι στην άστοχη σύνδεση αυτών των projects με τα άλυτα γεωπολιτικά προβλήματα της περιοχής, και αφού αυτά γίνουν και τελικά προκύπτει βιώσιμος ο αγωγός, θα το ξανασυζητήσουμε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μέγιστο στοίχημα! «Πλώρη» για το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει βάλει η Ελλάδα - Πάνω από 90 χώρες έχουν ήδη διαβεβαιώσει ότι θα την ψηφίσουν
-H άρση της στήριξης της Ουάσιγκτον αποτέλεσε έκπληξη για εσάς υπό την έννοια πως αφενός δεν την αφορά οικονομικά και αφετέρου δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την υπερψήφιση το Δεκέμβριο του 2019 του περίφημου East Med Act;
Δεν θα πρέπει να συγχέουμε τον αγωγό East Med με το East Med Act. Είναι δύο διαφορετικές πρωτοβουλίες, όπου οι Αμερικανοί ξεκαθαρίζουν την ολόθερμη στήριξή τους στη δεύτερη πρωτοβουλία. Το λάθος που έχει γίνει εδώ είναι ότι προκρίθηκε η δημιουργία μιας διακρατικής συνεργασίας με την υψηλή ευλογία των ΗΠΑ, αντί να δημιουργηθεί μια πολυεθνική εταιρεία με προνομιακή παρουσία των άμεσα ενδιαφερόμενων κρατών στο μετοχικό της κεφάλαιο (για λόγους εθνικής ασφάλειας ενός εκάστου) και την οικονομική στήριξη των αμερικανικών αγορών σε ένα μελλοντικό IPO της, πρόταση την οποία είχα εισηγηθεί αρμοδίως από τον Σεπτέμβριο του 2012. Το γιατί δεν έγινε, είναι μια άλλη ιστορία...
-Πρόσφατα το Ισραήλ ανακοίνωσε πως σταματάει την αναζήτηση και την παραγωγή φυσικού αερίου το 2022 για να δημιουργήσει χώρο για χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τι ανακατάξεις μπορεί να φέρει αυτή η κίνηση στο γεω-οικονομικό πεδίο;
Τα προηγούμενα χρόνια το Ισραήλ προσπάθησε να εργαλειοποιήσει τον φυσικό πόρο του αερίου στην εξωτερική του πολιτική και να ασκήσει σχετική επιρροή με αυτόν. Δεν τα κατάφερε. Παράλληλα, είδε ότι τα οικονομικά οφέλη από την πώληση τεχνολογιών πάνω και γύρω από την ενέργεια είναι υπερδεκαπλάσια των οικονομικών κερδών από τον ίδιο τον φυσικό πόρο. Οι Ισραηλινοί είναι επιχειρηματίες και ευέλικτοι. Οπότε γιατι να επιμένουν στο λάθος και να μην κάνουν τον ελιγμό εκεί που η υπεραξία είναι πολύ μεγαλύτερη και γεωπολιτικά ανώδυνη;;; Μην ξεχνάμε ότι βρίσκεται σε εκκρεμότητα το ζήτημα καθορισμού της ποσοστιαίας κυριότητας του κοιτάσματος "Αφροδίτη" (μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου) και το ζήτημα καθορισμού ΑΟΖ του Ισραήλ με τον Λίβανο. Ο φυσικός πόρος του αερίου στην ευρύτερη περιοχή κουβαλά πολλές γεωπολιτικές αβαρίες και αμαρτίες.
-Πως βλέπετε τις κινήσεις της Αιγύπτου, τόσο μεμονωμένα όσο και σε σχέση με την “συμμαχία” με την χώρα μας; Από την μια σχεδιάζει να εξερευνήσει περισσότερα αποθέματα φυσικού αερίου & πετρελαίου και 5 εταιρείες-κολοσσοί επενδύουν τουλάχιστον 250 εκατομμύρια δολάρια και θα κάνουν τουλάχιστον 33 γεωτρήσεις εξερεύνησης, κι από την άλλη μπαίνει και στα BRICS.
Για μένα ο μεγάλος γρίφος της περιοχής μας δεν είναι η Τουρκία. Είναι η Αίγυπτος για πάρα πολλούς λόγους. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να επαναπαυτώ στην σημερινή συγκυρία της σταθερότητας (για τα Μεσανατολικά δεδομένα, στα οποία η σταθερότητα έχει και λίγο παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και λίγο τζιχαντισμό, και λίγο διαφθορά, και λίγο καταπίεση...) που εξασφαλίζει ένας ικανός ηγέτης όπως είναι ο πρόεδρος Σίσι. Θεωρώ ότι όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά για την Αίγυπτο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πώς χειρίστηκε ο Μπάιντεν τον Ερντογάν τον πρώτο χρόνο της διακυβέρνησής του και τι αναμένουμε για το 2022
-Από την άλλη πλευρά έχουμε ένα άλλο γεω-οικονομικό γαϊτανάκι. Η Κίνα, οι ΗΠΑ, το Ισραήλ και το λιμάνι της Χάιφα.. Το Ισραήλ δεσμεύτηκε να κρατήσει την κυβέρνηση Μπάιντεν ενήμερη για τις μεγάλες συμφωνίες με την Κίνα και να επανεξετάσει τις συμφωνίες αυτές εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες εγείρουν αντιρρήσεις, αλλά οι Κινέζοι “τρέχουν” τις δουλειές τους στο λιμάνι κανονικά...Μπορεί αυτό το σκηνικό να αποτελέσει “προμήνυμα” για τον Πειραιά;
Ήδη υπάρχει γκρίνια από τους Αμερικανούς για τον Πειραιά. Αλλά και οι Κινέζοι κρατούν μια στάση λιγότερο ένθερμη σε σχέση με το παρελθόν, γεγονός που σχετίζεται και με κάποιες εξελίξεις της τελευταίας διετίας. Είναι στο χέρι μας να κρατήσουμε ισορροπίες και φυσικά θα πρέπει από την πλευρά μας να πιέζουμε για πόρους σε υποδομές πέρα και έξω από τον Πειραιά και με έργα που θα ολοκληρώσουν τα όσα γίνονται ή γίνουν στον Πειραιά. Γιατί μπορεί σήμερα να είναι οι Κινέζοι, αλλά η ιστορία έχει καμπές και οι υποδομές σε εμάς θα μείνουν. Και τις χρειαζόμαστε τις υποδομές.
Αυτό που με φοβίζει είναι ότι οι Κινέζοι έχουν ένα φιλόδοξο γεω-επιχειρηματικό σχέδιο γύρω από την ναυτιλία τους και τα εμπορικά λιμάνια στα οποία επενδύουν, αντίθετα στην δική μας ναυτιλία δεν υπάρχει κάποιος ουσιαστικός γεω-επιχειρηματικός δεσμός κράτους-επιχειρήσεων, οι παλιοί καραβοκυραιοι φεύγουν ο ένας μετά τον άλλο, που κακά τα ψέματα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διατηρούσαν το εθνικό πρόσημο, και οι ναυτιλιακές μετατρέπονται σταδιακά σε εισηγμένες εταιρείες σε διεθνή χρηματιστήρια. Φεύγει δηλαδή σταδιακά το εθνικό πρόσημο.
-Με αφορμή τον “πόλεμο των τρυπανιών” και τη γεώτρηση της Exxon Mobil στο θαλάσσιο οικόπεδο 10 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και στην αδειοδότηση των εργασιών έρευνας, γεωτρήσεων και εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων, τι εξελίξεις αναμένετε στην Ανατολική Μεσόγειο; Μπορούμε με κάποιον τρόπο να θέσουμε εκτός παιχνιδιού την Τουρκία από το Λίβανο και την Λιβύη;
Μονολεκτικά σας απαντώ, ναί! Και με τρόπο που θα είναι πολύ όμορφος και απολύτως συμβατός, νομικά και διπλωματικά. Βλέπετε η καινοτομία δεν βρίσκεται μόνο στην τεχνολογία, και τον τρόπο τον περιγράφω στην έκθεσή μου του 2012 η οποία για πολλούς λόγους είναι και επιθυμώ να παραμείνει απόρρητη. Πάντως, ο τρόπος με τον οποίο κινούνται σήμερα η Κύπρος και η Ελλάδα είναι λανθασμένος. Θα έλεγα πως στην απελπισία της επάνω η Κυπριακή Δημοκρατία και ακούγοντας κάποιες υπεράνω συμβουλές αποφάσισε και σωστά να συμπεριλάβει τους Καταριανούς στη φάση των ερευνών. Το πως όμως θα εξελιχθεί η συμμετοχή των Καταριανών, με ανησυχεί, ειδικά αν βρεθούν σημαντικά κοιτάσματα.
-Τι περιμένετε να αποκομίσει η Ελλάδα από το 6μηνο της γαλλικής προεδρίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο;
Τίποτα το ιδιαίτερο αν δεν κινηθούμε πρωτίστως εμείς με κάποιες πρωτοβουλίες. Θυμάμαι στις αρχές του '90 πόσο εύθραυστη ήταν η κατάσταση στην Αν. Ευρώπη και την πρώην ΕΣΣΔ. Τότε, η ΕΚ είχε εκπονήσει δυο σημαντικά προγράμματα - τα Phare και Tacis. Τα προγράμματα αυτά δεν είχαν καμία σχέση με τα ευρωπαϊκά προγράμματα που συνήθως ξέρουμε. Ήταν γεω-επιχειρηματικού χαρακτήρα με στόχο την σταθερότητα μέσω της στοχευμένης ανάπτυξης και της ένταξης των ελίτ και των κοινωνιών στη Δυτική σφαίρα επιρροής.
Σήμερα αντίστοιχα διλήμματα υπάρχουν στην Αν. Μεσόγειο. Τα κράτη Λίβανος και Λιβύη είναι τα πλέον κρίσιμα για την σταθερότητα της περιοχής. Η έλλειψη βιώσιμης προοπτικής έχει στείλει και τα δυο κράτη στην αγκαλιά της Τουρκίας. Μαζί με τους Γάλλους λοιπόν θα πρέπει να βάλουμε τα θεμέλια για ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα αντίστοιχο των Phare και Tacis για την Αν. Μεσόγειο και συγκεκριμένα για το Λίβανο και τη Λιβύη. Η δημιουργία βιώσιμης προοπτικής θα θέσει την αναθεωρητική Τουρκία εκτός παιχνιδιού, τουλάχιστον σε αυτά τα κράτη. Βέβαια, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε δράση φέρνει και αντίδραση.
Ένα πρόγραμμα λοιπόν, όσο επιτυχημένο και αν είναι, από μόνο του δεν είναι ικανό να λύσει όλα τα ζητήματα. Αυτό που εμείς θα μπορούσαμε να κερδίσουμε μέσα από μια τέτοια πρωτοβουλία είναι σαφώς το ουσιαστικό κομμάτι της σταθερότητας, αλλά και η αναβάθμιση του διπλωματικού μας ρόλου στην περιοχή και η κάθετη αύξηση του ειδικού μας βάρους στις Τριμερείς Συνεννοήσεις. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αλλιώς μιλάμε και με την Τουρκία...
