Αξιωματικός του Μεγάλου Αλεξάνδρου και από του 326 π.Χ. ναύαρχος του στόλου του. Το όνομά του επανήλθε στην επικαιρότητα το καλοκαίρι του 2014, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Αμφίπολης. Εκφράστηκε η άποψη ότι το ταφικό μνημείο, που ανέσκαπτε τότε η αρχαιολόγος Αικατερίνη Περιστέρη στο λόφο Καστά, ανήκε στο Νέαρχο.
Ο Νέαρχος, γιος του Ανδροτίμου, γεννήθηκε γύρω στο 360 π.Χ. και καταγόταν από την Κρήτη. Μεγάλωσε στην Αμφίπολη, όπου είχε μεταναστεύσει η οικογένειά του κι έγινε ένας από τις πιο στενούς φίλους του νεαρού Αλέξανδρου.
Ο Φίλιππος Β' τον εξόρισε, επειδή εναντιώθηκε στο γάμο του με τη νεαρή Κλεοπάτρα, όπως και άλλους φίλους του Αλέξανδρου, που πήραν το μέρος του στη διένεξη με τον πατέρα του. Όταν ο Αλέξανδρος ανέλαβε την εξουσία, μετά τη δολοφονία του Φίλιππου, επανέφερε τον φίλο του Νέαρχο στην Αμφίπολη.
Ο Νέαρχος ακολούθησε τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία και αρχικά διορίστηκε σατράπης της Λυκίας. Στη συνέχεια ανέλαβε την αρχηγία του στόλου, που ναυπήγησε ο Αλέξανδρος, μετά τη νίκη του επί του Ινδού βασιλιά Πώρου (326 π.Χ).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
«Νέαρχος»: Πού θα χτυπήσει η νέα κακοκαιρία που έρχεται
Με διαταγή του Αλέξανδρου, ο Νέαρχος πραγματοποίησε ένα μοναδικό άθλο για την εποχή εκείνη. Πραγματοποίησε τον πλου από τον Υδάσπη ποταμό στη δυτική Ινδία ως τον Περσικό Κόλπο, ακολουθώντας κατ’ αντίθετη διεύθυνση τον ρου του Ευφράτη ποταμού, αφού διήνυσε συνολικά 400 ναυτικά μίλια σε 130 ημέρες.
Απ’ εκεί συνέχισε το ταξίδι του αναπλέοντας τον Πασιτίγρητα ποταμό κι έφθασε θριαμβευτής στα Σούσα τον Φεβρουάριο του 324 π.Χ, όπου τιμήθηκε από τον Αλέξανδρο με χρυσό στεφάνι και τέλεσε τους γάμους του με την κόρη του ρόδιου μισθοφόρου Μέντορα και της περσίδας πριγκίπισσας Βαρσίνης.
Το ταξίδι του περιέγραψε σ’ ένα λεπτομερές χρονικό με τον τίτλο «Παράπλους», που αποτέλεσε οδηγό για την «Ινδική» του Αρριανού και έργα του Στράβωνα. Στο έργο του αυτό ο Νέαρχος αναφέρει όλα όσα συνάντησε στο περιπετειώδες αυτό ταξίδι, παραπλέοντας άγνωστες ακτές ανάμεσα σε αφιλόξενες θάλασσες και παλεύοντας με θαλάσσια κήτη.
Ο θάνατος του Αλέξανδρου (323 π.Χ.) ματαίωσε το μεγαλεπήβολο σχέδιό του για τον εποικισμό της Μεσογείου που θα αναλάμβανε να υλοποιήσει ο Νέαρχος. Στη διαμάχη των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Νέαρχος συντάχθηκε με τον Αντίγονο Α' και τον βοήθησε να στεριώσει την εξουσία του στη Μικρά Ασία. Αργότερα, τον βρίσκουμε να δίνει συμβουλές στον νεαρό γιο του Δημήτριο, γνωστό με την επωνυμία Πολιορκητής.
Ο Νέαρχος πέθανε γύρω στο 312 π.Χ.
