Ο Ιωάννης Γκούρας θεωρείται μια από τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της ελληνικής επανάστασης. Υπήρξε οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας και αγωνιστής του 1821. Παρά την ηρωική του δράση κατά των Τούρκων, πέρασε στην ιστορία ως προδότης και δολοφόνος του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Η πολιτεία παρόλα αυτά αναγνώρισε την υπόλοιπη δράση του και τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε έναν όμορφο δρόμο στην Πλάκα με πολλά νεοκλασικά. Εκεί σε ένα από αυτά ο Χριστόφορος Παπακαλιάτης γύρισε την ταινία του «Ένας άλλος κόσμος».
Ο Γκούρας είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία από το συγγενή του γέρο-Πανουργιά. Πριν το ξέσπασμα της επανάστασης, είχε υπηρετήσει στο αρματολίκι του Οδυσσέα Ανδρούτσου, ενώ είχε αναλάβει κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του αγώνα, δύσκολες αποστολές. Με την έκρηξη της επανάστασης, ο Γκούρας στρατολόγησε 700 άτομα από την περιοχή της Παρνασσίδας. Στις 23 Μαρτίου του 1821, συναντήθηκε με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Μαζί με τον Πανουργιά και τους Γαλαξιδιώτες οπλαρχηγούς προετοίμασαν επίθεση στα Σάλωνα, τα οποία και κατέλαβαν στις 27 Μαρτίου. Η μάχη διήρκεσε μόλις 4 ώρες.
Μόλις 117 Έλληνες πολεμιστές κατάφεραν να κατατροπώσουν 9.000 Τούρκους. Μετά την επιτυχία των Ελλήνων, κατευθύνθηκε μαζί με άλλους οπλαρχηγούς προς το Πατρατζίκι, επειδή πίστευε πως η κατάληψη του θα ανέτρεπε τα σχέδια των Τούρκων. Κοντά στην Καστανιά, στη θέση «Αετός», περικυκλώθηκε από τον εχθρό. Διεξήχθη σκληρή μάχη, αλλά κατάφερε να διαφύγει, συνεχίζοντας την παρενοχλητική δράση εναντίον των δυνάμεων του Ομέρ Βρυώνη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Οι ορθόδοξες εκκλησίες στην Μάνη από την σκοτεινή περίοδο της αλώσεως από τους Φράγκους (1204) έως την επανάσταση του 1821
Η μάχη στα Βασιλικά
Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς, ο Γκούρας βρέθηκε στα Βασιλικά, προκειμένου να ανακόψει την πορεία των Τούρκων του Μπεϋράν πασά προς τη Βοιωτία και την Πελοπόννησο. Η σύγκρουση ήταν σφοδρή και ο Γκούρας διακρίθηκε όχι μόνο για την στρατηγική του ικανότητα, αλλά και για την ανδρεία του.
«Εις τη μάχη ταύτη, ο Γκούρας ξεσπαθώντας και μεθώντας από τον πόλεμο, το θρήνος όπου έκαμεν τις διηγήσεται», έγραφε ο Ανδρούτσος σε επιστολή του προς τους Μεσολογγίτες. Στις 15 Νοεμβρίου 1821, ο Γκούρας πήρε μέρος στη συνέλευση των Σαλώνων, από την οποία προέκυψε η «Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος», που είχε συνταχθεί από το Θεόδωρο Νέγρη.
Κατά τη διάρκεια της συνέλευσης, ο Ανδρούτσος συγκρούστηκε με τον Νέγρη. Ο Φαναριώτης πολιτικός δυσαρεστήθηκε και ζήτησε από τον Γκούρα να αντικαταστήσει τον οπλαρχηγό στην ηγεσία των στρατευμάτων της Λειβαδιάς. Ο Γκούρας, υποστηρίζοντας σθεναρά τον Ανδρούτσο, αρνήθηκε.
Η αυταρχική συμπεριφορά ως φρούραρχου της Ακρόπολης και η δολοφονία του πρόκριτου Νίκου Σαρρή
Τον Αύγουστο του 1822, ο Ανδρούτσος διόρισε τον Γκούρα, φρούραρχο της Ακρόπολης των Αθηνών. Στη θέση αυτή παρέμεινε μέχρι και το 1824. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η στάση του απέναντι στους Αθηναίους υπήρξε άκρως αυταρχική και τυραννική. Στην προσπάθεια του να επιβληθεί, συνέλαβε και φυλάκισε όχι μόνο προκρίτους, αλλά και απλούς κατοίκους που τολμούσαν να αντιδράσουν στα σχέδια του.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η Επανάσταση της Χαλκιδικής το 1821 - Άγνωστο ιστορικό γεγονός
Στις 23 Ιουνίου, διέταξε τη θανάτωση του προκρίτου Νικολάου Σαρρή, επειδή αντιτάχθηκε στις βιαιότητες των στρατιωτών του Γκούρα. Έστησε επεισόδιο στην αγορά για να προκαλέσει το Σαρρή. Τον συνέλαβε και τον έφερε στην Ακρόπολη. Ύστερα, έδωσε εντολή να τον σκοτώσουν. Διαμέλισαν το άψυχο σώμα του και πέταξαν ένα-ένα τα κομμάτια του στους Αθηναίους που παρακολουθούσαν, φωνάζοντας: «Θέλετε πόδι; Πάρτε! Θέλετε πλευρό; Πάρτε!».
Στον εμφύλιο έγινε κυβερνητικός
Στον εμφύλιο πόλεμο ο Γκούρας εντάχθηκε στην παράταξη του Κουντουριώτη και του Κωλέττη. Στις 23 Νοεμβρίου του 1824, όντας επικεφαλής ρουμελιώτικων στρατευμάτων, πέρασε τον Ισθμό για να χτυπήσει τους «αντικυβερνητικούς». Ο ηγέτης, ο οποίος είχε κατατροπώσει τους Τούρκους του Ομέρ πασά στην Κάρυστο και το Μαραθώνα, τώρα στρεφόταν εναντίον των παλαιών συμπολεμιστών και συντρόφων του. Στο πέρασμα του, λεηλατούσε χωριά και ταπείνωνε τους πολιτικούς του αντιπάλους, που ζητούσαν καταφύγιο στη δυτική Στερεά Ελλάδα.
Η δολοφονία του Οδυσσέα Ανδρούτσου
Μετά την εξουδετέρωση των αντιπάλων της, η νέα κυβέρνηση Κουντουριώτη διόρισε τον Γκούρα, στις 25 Φεβρουαρίου του 1825, «αρχηγό των στρατοπέδων της Ανατολικής Ελλάδος».
Με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος παραγκωνίστηκε, επειδή είχε κατηγορηθεί για προδοσία και συνεννόηση με τους Τούρκους και τον Ομέρ πασά. Ο Γκούρας στράφηκε εναντίον του άλλοτε συναγωνιστή του, που τελικά παραδόθηκε. Τον έστειλε στην Αθήνα με συνοδεία. Στις 5 Ιουνίου, με διαταγή του φυλακίστηκε στον Πύργο Γουλά, δεξιά στην είσοδο των προπυλαίων της Ακρόπολης και δολοφονήθηκε εν ψυχρώ. Για να θεωρηθεί μάλιστα ότι σκοτώθηκε στην προσπάθεια του να δραπετεύσει, οι στρατιώτες του Γκούρα τον έριξαν από τα τείχη στο λιθόστρωτο του ναού της Απτέρου Νίκης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Παυλόπουλος: Το διαχρονικό μήνυμα της Εθνεγερσίας του 1821 στη δημιουργία του νεότερου Ελληνικού Κράτους
Η προφητεία λίγες ημέρες πριν το θάνατο του
Στην τελευταία φάση της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγίου το 1826, ο Γκούρας κατόρθωσε και ανέκοψε προσωρινά την προέλαση των Τούρκων από την ανατολική Στερεά Ελλάδα στην Πελοπόννησο. Κατόπιν, πήγε στην Αθήνα. Αν και ήταν υπεύθυνος για την άμυνα και την προστασία ολόκληρης της Αττικής, προτίμησε να κλειστεί στην Ακρόπολη, πιστεύοντας στην καίρια σημασία της θέσης. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Ακρόπολης από τον Κιουταχή, στις 30 Σεπτεμβρίου του 1826, ο Γκούρας βρήκε τραγικό θάνατο.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, λίγες μέρες πριν το θάνατο του είχε πει στη γυναίκα του: «Αν πεθάνω, κοίτα να φυλάξεις την τιμή μου. Τότε ο θεός θα σε σώσει. Σου εύχομαι να απολαύσεις όλα αυτά που σου αφήνω με τη διαθήκη μου. Αν, όμως, φανείς άπιστη και με ξεχάσεις γρήγορα, ο Θεός να σε στείλει αμέσως κοντά μου».
Δεν πέρασαν 13 μέρες από το θάνατο του Γκούρα και η σύζυγός του, Ασήμω Γκούραινα, αρραβωνιάστηκε με το στρατηγό Νίκο Κριεζιώτη, ο οποίος ήταν γνωστός του Γεωργίου Καραϊσκάκη. Τον Ιανουάριο του 1827, γκρεμίστηκαν από τα βλήματα κανονιών, δύο κολόνες του Ερεχθείου, στο οποίο βρισκόταν η Ασήμω με άλλες 14 γυναίκες. Η στέγη κατέρρευσε και την πλάκωσε. Η γυναίκα σκοτώθηκε ακαριαία, επαληθεύοντας την προφητεία του συζύγου της.
Υλικό από βιβλία:
-«Όσα Δεν Γνωρίζατε Για Την Τουρκοκρατία Και Την Επανάσταση Του 1821», εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
-«Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Από την προεπαναστατική περίοδο έως τη βασιλεία του Όθωνα. 500 βιογραφίες προσώπων της εποχής, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ
