Ἦταν ἡ φρικτή νύκτα τῆς 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, ὃταν τά μανιασμένα τουρκικά στίφη, ἐπεδόθησαν σέ καταστροφές Ναῶν, οἰκιῶν, καταστημάτων, Σχολείων, κοιμητηρίων, μαρτύρια καί φόνους Κληρικῶν σέ βιασμούς γυναικῶν καί γενικῶς κακοπάθειες καί διωγμούς Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν.
τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Πατρῶν κ.κ. Χρυσοστόμου
Ἐπειδή πρέπει νά θυμώμαστε τίς ματωμένες σελίδες τῆς ἱστορίας μας, τίς ἀδικίες καί βαρβαρότητες εἰς βάρος τοῦ Ἒθνους μας καί νά γνωρίζουν τά παιδιά μας τούς ποταμούς τῶν αἱμάτων καί τίς θυσίες τῶν Ἑλλήνων, ἐν προκειμένῳ στήν Κωνσταντινούπολη, χαράσσομε αὐτές τίς γραμμές ὡς χρέος τιμῆς καί μνήμης πρός τούς ἀδελφούς μας, πού εἲτε ἒχασαν τή ζωή τους κατ’ ἐκείνη τή νύχτα, εἲτε εἶδαν τίς περιουσίες τους νά καταστρέφωνται, εἲτε τίς Ἐκκλησίες τους νά βεβηλώνονται, εἲτε πῆραν τό δρόμο τῆς ξενητειᾶς καί τῆς προσφυγιᾶς, ὃπως δυστυχῶς συνέβη μέ τούς Ἓλληνες τῶν ἀλησμόνητων Πατρίδων.
Τά γεγονότα πυροδοτήθηκαν ἀπό τήν Κυβέρνηση τῆς Τουρκίας, ἡ ὁποία ἂφησε νά διαρρεύσουν ψεύτικες πληροφορίες, ὃτι οἱ Ἓλληνες ἐβομβάρδισαν στή Θεσσαλονίκη τό σπίτι στό ὁποῖο ἐγεννήθη ὁ Κεμάλ Ἀτατούρκ.
Τόν ἐκρηκτικό μηχανισμό, ἀπό τόν ὁποῖο μόνο τζάμια κατεστράφησαν, εἶχε τοποθετήσει ἐπίτηδες Τοῦρκος κλητῆρας, ὁ ὁποῖος ὁμολόγησε τήν πράξη του μετά τήν σύλληψή του.
Ἡ ἐπίθεση ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἦτο προμελετημένη καί καλά προετοιμασμένη.
Ἐμεῖς σήμερα, κάνομε μνημόσυνο σέ ἐκείνους πού χάθηκαν κατά τήν μαύρη ἐκείνη νύχτα, ἀλλά καί σέ ὃλους ὃσοι κατά τό διάβα τοῦ χρόνου μετά ταῦτα ὑπέστησαν ποικίλες διώξεις καί εὐτελισμούς στήν πάλαι ποτέ Βασιλεύουσα Πόλη καί ἀλλοῦ.
Ἡ 6η πρός 7η Σεπτεμβρίου 1955, προσθέτει ἓνα ἀκόμα ἀποδεικτικό στοιχεῖο, γιά τήν φρικτή καί βάρβαρη ποιότητα καί συμπεριφορά τῶν Τούρκων. Ἓνας ὂχλος ἀπό χιλιάδες ἀνθρώπους τοῦ ὑποκόσμου ἐφοδιασμένων μέ ξύλα, ρόπαλα καί μαχαίρια ξεχύθηκε στούς δρόμους, καταστρέφοντας, λεηλατώντας καί καίγοντας Ἐκκλησίες, καταστήματα τῶν Ρωμηῶν, βιάζοντας Ἑλληνίδες καί πράττοντας ἂλλα φρικτά ἐγκλήματα. Ὁ θλιβερός ἀπολογισμός γεμίζει μέ φρίκη τήν καρδιά μας.
26 Ἑλληνικά Σχολεῖα καταστρέφονται ὁλοσχερῶς. Οἱ περίπυστες Σχολές, ἡ Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης, ἡ Μαράσλειος, ἡ Μεγάλη τοῦ Γένους Σχολή, τό Ζάππειο πλήττονται ἀπό τή μανία τοῦ βαρβάρου καί ἀπολιτίστου ὂχλου.
4.340 καταστήματα Ἑλλήνων καταστρέφονται.
2600 σπίτια λεηλατοῦνται καί παραδίδονται στήν φωτιά.
Ἐπίσης καταστρέφονται 21 Ἑλληνικά ἐργοστάσια καί πάνω ἀπό 100 Ἑλληνικά ἐστιατόρια δέχονται τά καταστροφικά χτυπήματα τοῦ μανιασμένου καί ἀπολιτίστου ὂχλου.
Βεβηλώνονται οἱ τάφοι τῶν ἀοιδίμων Πατριαρχῶν καί τῶν Εὐεργετῶν τοῦ Γένους. Πετοῦν τά ὀστᾶ στούς δρόμους, σπᾶνε τούς σταυρούς καί ξεθάπτουν λείψανα ἀπό τό Ἑλληνικό κοιμητήριο πετώντας τα στούς δρόμους.
73 Ἐκκλησίες ἀπό τίς 85 τῆς πόλεως ὑπέστησαν τεράστιες ζημιές. Ἀπ’ αὐτές οἱ 25 ἐπυρπολήθησαν. Ἀπό τότε ἂρχισε ἡ φθίνουσα πορεία τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Πόλεως.
Ὁ Πατριάρχης Ἀθηναγόρας, φέροντας τῆς ὀδύνης τόν σταυρό, προσπαθεῖ νά ἐμψυχώσῃ τούς ἐναπομείναντες Ἓλληνες.
Φωτογραφίες τῆς ἐποχῆς παρουσιάζουν τόν πρῶτον τοῦ Γένους, ἀείμνηστο Ἀθηναγόρα, νά βρίσκεται θλιμμένος ἀνάμεσα στά ἀποκαΐδια.
Ἡ Τουρκία οὐδέποτε παραδέχθηκε ἐπίσημα τίς καταστροφές, ἀποδίδοντάς τες σέ φανατικούς ἐθνικιστές, οἱ ὁποῖοι ἀντιδροῦσαν γιά τό θέμα τῆς Κύπρου.
Τά στοιχεῖα τῆς καταστροφῆς λεπτομερῶς δύναται νά εὓρῃ εὒκολα ὁποιοσδήποτε. Ἐμεῖς ἐνδεικτικῶς ἀναφέραμε κάποια ἀπ’ αὐτά.
Μέσα ἀπό τήν ἀναφορά μας αὐτή ἐπιθυμοῦμε νά ρίξωμε θυμίαμα στό βωμό τῆς θυσίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Πόλεως, νά κρατήσωμε καθάρια τήν μνήμη, νά μιλήσωμε στά παιδιά μας, πού ἒχουν ἂγνοια τῶν γεγονότων, γιά τήν καταστροφή. Νά ποῦμε γιά μιά ἀκόμη φορά, ὃτι δέν λησμονοῦμε τίς ἁγιασμένες γαῖες καί τά αἱματοπισμένα χώματα, οὒτε τά ποικίλα βάσανα, τούς διωγμούς καί τούς θανάτους τῶν πατέρων μας καί ἀδελφῶν μας στήν Πόλη, στήν Σμύρνη καί ὃπου ἀλλοῦ.
Ἐπιθυμοῦμε μέσα ἀπό τίς γραμμές αὐτές, νά τονίσωμε γιά μιά ἀκόμα φορά, ὃτι στήν Κωνσταντινούπολη, στό ἀειλαμπές Φανάρι, παρά τίς κατά καιρούς ὀδύνες καί τά φρικτά μαρτύρια, μένουν σταθεροί, φύλακες καί φρυκτωροί τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων, οἱ ὀλίγοι πλήν ὃμως τόσοι πολλοί καί μεγάλοι, οἱ ἥρωες τῆς Ρωμηοσύνης, τούς ὁποίους πολλές φορές κάποιοι ἀδυνατοῦν νά κατανοήσουν. Μένουν ἐκεῖ γιά τούς Πατέρες μας, γιά μᾶς, γιά τά παιδιά μας, γιά τήν Ὀρθοδοξία, γιά τήν Ἑλλάδα, γιά τόν κόσμον ὃλο. Μένουν ἐκεῖ, γιατί αὐτό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο ἒχουν ταυτίσει μέ τήν δική τους ζωή. Μένουν ἐκεῖ ὁ Πατριάρχης καί οἱ σύν Αὐτῷ Κληρικοί καί Λαϊκοί, οἱ ἣρωες Ἓλληνες τῆς Πόλεως. Ἀντέχουν θυσιαστικά, ἀποφασισμένοι νά φθάσουν μέχρι τό τέρμα τῆς ὁδοῦ, προκειμένου νά λάβουν τόν ἀμαράντινο παρά Θεοῦ στέφανον, ἑπόμενοι ταῖς θυσίαις τῶν ἡρώων καί μαρτύρων τῆς Πίστεως καί τῆς Πατρίδος μας.
Ἐμεῖς ἆρα γε μένομε προσηλωμένοι στίς αἱματωμένες μνῆμες καί μελετοῦμε τίς μαρτυρικές σελίδες τῆς Ρωμηοσύνης, ἢ μήπως τό ποτάμι τῆς παγκοσμιοποιήσεως καί τῆς παραχαράξεως τῆς ἱστορίας μᾶς παρέσυρε;
Ἀλλ’ ὂχι ὑπάρχουν οἱ Ἓλληνες, ὑπάρχουν οἱ γενναῖοι, ὑπάρχουν οἱ εὐγνώμονες ἒκγονοι, ὑπάρχουν οἱ ἀποφασισμένοι νά ἀκολουθήσουν τήν ὁδό τήν στενή καί τεθλιμμένη, ἐάν δέ καί χρειασθῇ τήν αἱματωμένη θυσιαστική πορεία γιά τήν Πίστη καί τό Γένος.
Αὐτή ἦταν ἡ μοίρα μας πάντοτε. Οἱ διωγμοί, οἱ ἀγῶνες, τά ἰκριώματα καί οἱ σταυροί πού ὓφαναν τόν μανδύα τῆς δόξης καί ἒστησαν τρόπαια νίκης καί Ἀναστάσεως.
Ἡ Κωνσταντινούπολη εἶναι ἐκεῖ, εἶναι ἐδῶ, εἶναι παντοῦ, εἶναι στήν καρδιά μας. Ἡ Κωνσταντινούπολη εἶναι τό αἷμα μας καί ἡ πνοή μας.
Δεῦτε καί ἐκ τῆς λήθης ἐγερθῶμεν…Δεῦτε τῶν Ἑλλήνων οἱ παῖδες τούς μάρτυρες τιμήσωμεν. Δεῦτε τῶν δεδιωγμένων οἱ ἒκγονοι ἐν τῇ πόλει τοῦ Κωνσταντίνου δράμετε καί φόρον τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης ἀποτίσατε.
Ἀδελφοί μου, οἱ στίχοι τοῦ Κύπριου ποιητή Βασιλείου Μιχαηλίδη ἀντηχοῦν ἒντονα στά αὐτιά μας καί συγκλονίζουν τό εἶναι μας:
«Ἡ Ρωμιοσύνη ἔν φυλὴ
συνόκαιρη τοῦ κόσμου,
κανένας δὲν εὑρέθηκε
γιὰ νὰ τὴν ἐξαλείψῃ
κανένας , γιατὶ σκέπει την
‘πὸ τἅψη ὁ Θεός μου.
Ἡ Ρωμιοσύνη θὰ χαθῇ,
ὅντας ὁ κόσμος λείψει.»
