Η 23η Αυγούστου καθιερώθηκε το 2009 ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού, για να τιμηθεί η μνήμη των θυμάτων των ολοκληρωτικών και αυταρχικών καθεστώτων.
Η 23η Αυγούστου καθιερώθηκε ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού. Είναι γνωστή και ως Διεθνής Ημέρα της Μαύρης Κορδέλας σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Θεσπίστηκε από την Διακήρυξη της Πράγας για την Ευρωπαϊκή Συνείδηση και τον Κομμουνισμό στις 3 Ιουνίου 2008 που υπογράφτηκε από τον Βάτσλαβ Χάβελ και μέλη της Ευρωπαϊκής Βουλής.
Η 23η Αυγούστου ήταν η ημέρα της υπογραφής της συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας και της Ναζιστικής Γερμανίας.
Σκοπός της εορτής είναι η απότιση φόρου τιμής στους νεκρούς των μαζικών εκτοπίσεων και δολοφονιών του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, και η επανίδρυση της ειρήνης και ευστάθειας στην Ευρώπη του σήμερα. Η εθνική εορτή τιμάται εκτός της Ευρώπης και στον Καναδά.
Το ιστορικό της υπόβαθρο:
Στις ημέρες της δεκαετίας του 1980 πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις σε δυτικά κράτη, με τις οποίες οι άνθρωποι διαμαρτυρήθηκαν για την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Σοβιετική Ένωση. Στις 23 Αυγούστου 1986, την ημέρα της μαύρης πόρπης, έγιναν διαδηλώσεις σε 21 πόλεις δυτικών χωρών, μεταξύ των οποίων στην Νέα Υόρκη, Οτάβα, Λονδίνο, Στοκχόλμη, Σιάτλ, Λος Άντζελες, Περθ, και στην Ουάσιγκτον. Το 1989 δύο εκατομμύρια διαδηλωτές στην Βαλτική πιάστηκαν χέρι με χέρι και σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα, ενώ έφεραν αναμμένα κεράκια, εθνικές σημαίες της προπολεμικής εποχής και μαύρη πόρπη για την μνήμη των θυμάτων του Σοβιετικού τρομοκρατικού καθεστώτος.
Η επίσημη διεθνής αναγνώριση της 23ης Αυγούστου μετά το 2008:
Τον Απρίλιο του 2008 και υπό την προεδρία της Σλοβενίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διοργανώθηκε η Ευρωπαϊκή δημόσια ακρόαση για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν από ολοκληρωτικά καθεστώτα, με σκοπό τον εντοπισμό και τη διαλεύκανση των εγκλημάτων που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Στις 3 Ιουνίου του 2008, με τη Διακήρυξη της Πράγας σχετικά με την ευρωπαϊκή συνείδηση και τον κομμουνισμό, η οποία συνόψιζε όσα ειπώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο που διεξάχθηκε στην Βουλή της Τσεχίας από τις 2 ως τις 3 Ιουνίου 2008, και υπογράφηκε από τον Βάτζλαβ Χάβελ και άλλους Ευρωπαίους πολιτικούς, όρισε την 23η Αυγούστου ως ημέρα Μνήμης ενάντια του ολοκληρωτισμού.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2008, 409 μέλη του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου υπέγραψαν τη Διακήρυξη θεσπίζοντας την εορτή της 23ης Αυγούστου ως ημέρα μνήμης των θυμάτων του Σταλινισμού και του Ναζισμού. Το ψήφισμα έγινε δεκτό από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου με συντριπτική πλειοψηφία (533 ψήφοι «υπέρ», 44 «κατά» και 33 αποχές). Οι Έλληνες ευρωβουλευτές είτε καταψήφισαν (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ), είτε απείχαν της ψηφοφορίας (ΝΔ).
