Πρόκειται για το αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης επιχείρησης με στόχο την καταπολέμηση της διεθνούς παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, η οποία οδήγησε επίσης σε εξωδικαστική διαδικασία και σε αστική υπόθεση, σύμφωνα με την ερτ.
Σύμφωνα με Δελτίο Τύπου του Ιταλικού Υπ. Πολιτισμού τα ευρήματα, που προέρχονταν από παράνομες ανασκαφές στο ιταλικό έδαφος, είχαν καταλήξει σε μια αγγλική εταιρεία υπό εκκαθάριση, την Symes Ltd, που ανήκε στον Robin Symes, έναν σημαντικό διακινητή πολιτιστικών αγαθών.
Η εταιρεία, η οποία πάντα αντιστεκόταν στις επανειλημμένες προσπάθειες της ιταλικής δικαστικής αρχής να ανακτήσει το αντικείμενα, με την επιφύλαξη της διαδικασίας πτώχευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο, μηνύθηκε επίσης στην Ιταλία για την επιστροφή των ευρημάτων ή την αστική αποζημίωση για ζημιές.
Η παράδοση κατέστη δυνατή χάρη στις πολύπλοκες διαπραγματεύσεις που ακολούθησε το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνέργεια και στενή συνεργασία με τους Carabinieri της Τέχνης, οι οποίοι, με την ενεργό συνεργασία της ιταλικής πρεσβείας στο Λονδίνο, συνόδευσαν τα αντικείμενα στην Ιταλία. Η συμφωνία για την επιστροφή υπογράφηκε στις 11 Μαΐου.
Τα αντικείμενα χρονολογούνται μεταξύ του 8ου αιώνα π.Χ. και του Μεσαίωνα, και η αξία τους εκτιμάται σε 12 εκατομμύρια ευρώ. Προσφέρουν μια τομή της πολύπλευρης παραγωγής της αρχαίας Ιταλίας και των νησιών, ενώ αντανακλούν την ανεπανόρθωτη πληγή που υπέστησαν τα πολυάριθμα και ποικίλα αρχαιολογικά πλαίσια (ταφικά, λατρευτικά, οικιστικά και δημόσια) που υπέστησαν λεηλασίες, συγκεντρωμένες ιδίως στην Ετρουρία και τη Μεγάλη Ελλάδα (Magna Graecia).
Όπως διευκρινίζει το Ιταλικό Υπ. Πολιτισμού, μεταξύ των πολυτιμότερων αντικειμένων που εκτίθενται στο Καστέλ Σαντ’ Άντζελο συγκαταλέγονται έργα όπως ένα χάλκινο τρίποδο τραπέζι από αριστοκρατικό πλαίσιο της ετρουσκικής Ανατολής, δύο κεφαλές ιπποειδών, δύο επιτύμβιες ζωγραφιές, ορισμένες μαρμάρινες ανδρικές κεφαλές από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορική εποχή, διάφορα τμήματα αγαλμάτων και χάλκινων ομάδων, και μια τοιχογραφία που απεικονίζει έναν μικρό ναό, πιθανώς παρμένη από μια βεζουβιανή κατοικία.
Ανάμεσα στα ευρήματα συγκαταλέγονται επίσης: πήλινα αγγεία, τόσο τοπικής παραγωγής όσο και αττικής και κορινθιακής κατασκευής, από μπρούντζο και υαλόπαστα, στοιχεία ένδυσης και κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, μπρούτζο, οστό και κεχριμπάρι, συμπεριλαμβανομένων 26 περιδέραιων που επανασυναρμολογήθηκαν με σκοπό την εισαγωγή τους στην αγορά, όπλα, σκεύη και έπιπλα, στοιχεία ιπποσκευών, αναθηματικά και αρχιτεκτονικά κοροπλάσματα, σαρκοφάγοι, μεταξύ των οποίων μία από μόλυβδο με ανάγλυφη διακόσμηση, και ταφικές λάρνακες, αναθηματικά και τελετουργικά αντικείμενα, στοιχεία αγαλματοποιίας από χαλκό, μάρμαρο και ασβεστόλιθο, αρχιτεκτονικά στοιχεία και έπιπλα από χαλκό και μάρμαρο, ψηφιδωτά και ζωγραφικές διακοσμήσεις.
Εκτός από τον Ιταλό Υπουργό Πολιτισμού, Τζενάρο Σαντζουλιάνο, στην παρουσίαση παρευρέθηκαν ο Μάριο Τουρέτα, Γενικός Γραμματέας του Ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού, Λορέντσο Ντ’ Άσια, Γενικός Εισαγγελέας του Κράτους και η Ελένη Σουράνη, Πρέσβειρα της Ελλάδας στην Ιταλία.
Σημειωτέον, πάλι την Τετάρτη 31/05 υπεγράφη παρόμοια συμφωνία του Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού με την Symes Ltd για την ανάκτηση και άλλων αντικειμένων που εξήχθησαν παράνομα από την Ελλάδα. Μια ακόμη ομάδα θραυσμάτων θα μελετηθεί από Ιταλούς και Έλληνες αρχαιολόγους προκειμένου να εντοπιστεί η προέλευσή τους και στη συνέχεια να προχωρήσει η επιστροφή τους στα αντίστοιχα κράτη.