Εισαγγελική παρέμβαση προκάλεσε το ζήτημα της παρακολούθησης του κινητού του Έλληνα ερευνητή δημοσιογράφου, Θανάση Κουκάκη, από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ).
Με τον κ. Κουκάκη να εκφράζει την άποψη πως «η ελληνική κυβέρνηση θα πληροφορηθεί θεσμικά τι είναι αυτονόητο και τι όχι. Προσβλέπω και στην αρωγή της ΕΣΗΕΑ, των διεθνών ενώσεων Τύπου και των πολιτικών κομμάτων για αυτό».
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, ερωτήθηκε για το ζήτημα και είπε τα εξής:
«Καταρχήν θα ήταν πολύ προβληματικό να γνωρίζω εγώ και η κυβέρνηση αν όλα αυτά που λέτε ισχύουν και για όλα όσα διακινούνται στα μέσα ενημέρωσης. Και το ίδιο θα ίσχυε και για όποιο πρόσωπο και αν επρόκειτο, όχι μόνο για δημοσιογράφο. Κι αυτό το λέω γιατί υπάρχει μια διαδικασία στην χώρα από το 2005, η διαδικασία των επισυνδέσεων, που είναι μόνο νόμιμη, δεν υπάρχει ασφαλώς παράνομη διαδικασία επισυνδέσεων, υπάρχει ένα πολύ ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο που διέπει την λειτουργία όλων όσοι εμπλέκονται σε αυτήν την λειτουργία, των αρχών , της ΑΔΔΑΕ, των παρόχων τηλεφωνίας, και καταλυτικό ρόλο σε όλο αυτό έχει η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, ο ρόλος του εισαγγελέα που δέχεται τα αιτήματα και αποφασίζει.
Αυτό είναι το πλαίσιο που υπάρχει στην χώρα από το 2005. Η διαδικασία είναι πλήρως ενσωματωμένη με ό,τι ισχύει σε όλη την Ευρώπη και θα ήταν εξαιρετικά προβληματικό και από άποψη ηθικής και από άποψη νομικής πλευράς να γνωρίζει κανείς οτιδήποτε άλλο πέραν από τις αρμόδιες αρχές που είναι επιφορτισμένες με το σχετικό πλαίσιο πάντα από την επίβλεψη της ανεξάρτητης ελληνικής δικαιοσύνης.
Από εκεί και πέρα η τροπολογία στην οποία αναφέρεστε έχει κάνει το αυτονόητο. Δηλαδή όταν δημιουργείται ένας λόγος εθνικής ασφάλειας κάποιος να παρακολουθείται είναι αυτονόητο πως αυτός ο κάποιος δεν μπορεί να απευθυνθεί κάπου και να ρωτήσει αν τον παρακολουθούν. Είναι θέμα κοινής λογικής. Πρόκειται για ένα πλαίσιο πολύ αυστηρά καθορισμένο πάντοτε υπό την επίβλεψη της δικαιοσύνης. Ισχύει για όλα τα πρόσωπα. Δεν θα μπορούσα να ξέρω λεπτομέρειες αυτής της ιστορίας.
Για όσα είδαν το φως της δημοσιότητας για τα περιβόητα λογισμικά που αναφέρθηκαν και από τον ίδιο τον κ. Κουκάκη, είναι ξεκάθαρο πως οι ελληνικές αρχές δεν χρησιμοποιούν τέτοιου είδους λογισμικά. Αυτό σημαίνει δεν έχουμε καμία συναλλαγή με κάποια εταιρεία που προμηθεύεται ή κατασκευάζει τέτοιους είδους λογισμικά. Το θέμα της κυβερνοασφάλειας είναι πολύ σοβαρό, οι πολίτες οφείλουν να είναι προσεκτικοί και η κυβέρνηση έχει κάνει πολλά προς την κατεύθυνση αυτή.
Όπως είπα και την Παρασκευή έχει παρέμβει αυτεπαγγέλτως η Αρχή Διαφάνειας να ερευνήσει σε όλες τις πτυχές, και να ζητήσει την βοήθεια της Αρχής απορρήτου των επικοινωνιών. Όποιος θεωρεί πως παρακολουθούνταν από λογισμικά σαν αυτά, που όπως είπα οι ελληνικές αρχές δεν διαθέτουν και για αυτό είπα πως αυτό παραπέμπει ίσως σε παράνομες πράξεις από ιδιώτες, έχει το δικαίωμα να προσφύγει στην ελληνική δικαιοσύνη».
Την απάντησή του στις θέσεις τις κυβέρνησης έδωσε ο ίδιο ο δημοσιογράφος με σειρά αναρτήσεων του στον προσωπικό του λογαριασμό στο twitter:
«Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επικαλέστηκε σήμερα το «ξεκάθαρο» νομικό πλαίσιο που διέπει τις παρακολουθήσεις στη χώρα μας. Απάντησε πως οι αποφάσεις για τις παρακολουθήσεις λαμβάνονται από την επόπτη Εισαγγελέα της ΕΥΠ.
Αλλά όταν ρωτήθηκε γιατί η κυβέρνηση στις 31/3/2022 τροποποίησε το μέχρι εκείνη τη στιγμή «ξεκάθαρο» νομικό πλαίσιο της ΑΑΔΕ (ίσχυε για 27 χρόνια), που μου επέτρεπε να μάθω ότι παρακολουθούμαι, είπε πως απλά έγινε το «αυτονόητο».
Τόνισε σχετικά: «Όταν δημιουργείται ένας λόγος εθνικής ασφάλειας κάποιος να παρακολουθείται είναι αυτονόητο ότι αυτό ο κάποιος δεν μπορεί να απευθυνθεί κάπου και να πει “πείτε μου εάν με παρακολουθείτε”. Νομίζω είναι θέμα κοινής λογικής».
Αυτή είναι η επίσημη απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης σε σχέση με την παρακολούθησή μου. Η ελληνική κυβέρνηση θα πληροφορηθεί θεσμικά τί είναι αυτονόητο και τί όχι. Προσβλέπω και στην αρωγή της ΕΣΗΕΑ, των διεθνών ενώσεων Τύπου και των πολιτικών κομμάτων για αυτό».
Η αντίδραση των κομμάτων
Ο ΣΥΡΙΖΑ μιλά για «σκάνδαλο τεραστίων διαστάσεων», «παρακρατικές πρακτικές» και «πρωτοφανή υπόθεση παραβίασης προσωπικών δεδομένων», ενώ ζητά τις παραιτήσεις όσων εμπλέκονται και υπογραμμίζει πως «για μέρες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ενσυνείδητα, παραπλανούσε την κοινή γνώμη κάνοντας λόγο για “ιδιωτική παρακολούθηση”». Ο ευρωβουλευτής του κ. Δ. Παπαδημούλης μάλιστα αποκάλυψε πως έχει φέρει το θέμα στα ευρωπαϊκά όργανα "με καταγγελία-ερώτηση μου προς την Κομισιόν", όπως αναφέρει.
Το ΚΚΕ ζήτησε εξηγήσεις από την κυβέρνηση και μίλησε για αύξηση των υποθέσεων παρακολούθησης πολιτών τα τελευταία χρόνια, υπενθυμίζοντας εκ νέου τα περιστατικά συνακροάσεων που είχε καταγγείλει το κόμμα, για τα οποία ακόμη δεν έχουν δοθεί απαντήσεις. Έρευνα το ταχύτερο δυνατό ζήτησε το ΚΙΝ.ΑΛ.
Η υπόθεση συνδέεται άμεσα με την αιφνιδιαστική τροπολογία που έφερε τον Μάρτιο του 2021 η κυβέρνηση στη Βουλή, με την οποία άλλαξε ξαφνικά τον νόμο για τις παρακολουθήσεις, στερώντας από την Ανεξάρτητη Αρχή για τη Διασφάλιση του Απορρήτου των Επικοινωνιών τη δυνατότητα να γνωστοποιεί στους πολίτες ότι βρέθηκαν υπό παρακολούθηση.
Όπως έγινε γνωστό πριν από λίγα 24ωρα, κρατικά έγγραφα στη διάθεση του Reporters United φέρνουν στο φως πληροφορίες ότι η ΕΥΠ, επικαλούμενη την εθνική ασφάλεια, υπέκλεπτε τις επικοινωνίες ενός δημοσιογράφου που εκείνη την εποχή ερευνούσε υποθέσεις Ελλήνων τραπεζιτών και επιχειρηματιών. Υποστηρίζεται δε πως όταν ο δημοσιογράφος το αντιλήφθηκε, το Μέγαρο Μαξίμου προσπάθησε να σβήσει τα ίχνη της υποκλοπής. Λίγο αργότερα, το κινητό του μολύνθηκε με το λογισμικό υποκλοπών Predator.
Πριν από λίγες μέρες το inside story αποκάλυψε ότι το καλοκαίρι του 2021 το κινητό του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη χακαρίστηκε με το λογισμικό υποκλοπών Predator. Το μεγάλο μυστήριο ήταν το ποιος. Ποιος παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο;
Ο κ. Οικονόμου υπαινίχθηκε παρανομίες του ιδιωτικού τομέα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω.
H παρακολούθηση ενός δημοσιογράφου σε χώρα της ΕΕ εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την ελευθερία του Τύπου και το κράτος δικαίου.
Η υπόθεση Κουκάκη, ωστόσο, γεννά πολλά ερωτήματα:
- Το Μαξίμου είναι θεσμικά υπεύθυνο για την ΕΥΠ. Ο πρωθυπουργός, με απόφασή του μόλις μερικές μέρες μετά τη νίκη της ΝΔ στις εκλογές του 2019, έθεσε την υπηρεσία υπό τον άμεσο έλεγχό του.
- Η ΕΥΠ επικαλέστηκε λόγους εθνικής ασφάλειας για να υποκλέψει τις επικοινωνίες του δημοσιογράφου. Πώς διακυβεύεται η εθνική ασφάλεια από έναν οικονομικό ρεπόρτερ που την περίοδο των παρακολουθήσεων ερευνά τα συμφέροντα ιδιωτικών τραπεζών και τραπεζιτών;
- Πώς μπορεί να δικαιολογήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη την υποκλοπή των συνομιλιών ενός δημοσιογράφου που συνεργάζεται με διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως οι Financial Times και το CNBC;
- Το Μαξίμου είχε γνώση της υπόθεσης; Γιατί η κυβέρνηση έσπευσε μέσα σε μόλις 20 μέρες να αλλάξει τον νόμο για την ΑΔΑΕ;
- Και ένα τελευταίο ερώτημα: Λίγους μήνες μετά το κινητό του δημοσιογράφου μολύνεται από το λογισμικό Predator – ένα λογισμικό υποκλοπών που σύμφωνα με το διεπιστημονικό εργαστήριο Citizen Lab του Πανεπιστημίου του Τορόντο χρησιμοποιείται ως τώρα μόνο από κυβερνήσεις.
