Στη συζήτηση που είχε χθες ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με τον Βούλγαρο ομόλογό του, Νικολάι Ντένκοφ, συμφωνήθηκε πως θα υπάρξει συνεργασία με επίκεντρο τη διασυνδεσιμότητα στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών, στη βάση του Κάθετου Διαδρόμου Νότου-Βορρά, και της συνεργασίας στο πεδίο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). H αναβάθμιση του διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB), ώστε και μέσω του πλωτού τερματικού (FSRU) της Αλεξανδρούπολης από την Gastrade να καλύπτονται ανάγκες της Μολδαβίας και Ουκρανίας, αλλά και ο διάδρομος «πράσινης» ενέργειας που προωθείται με αναβάθμιση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων μεταξύ Ελλάδας-Βουλγαρίας (και Ρουμανίας), μαζί με τους αγωγούς υδρογόνου, είναι μερικές εκ των βασικών ενεργειακών εκκρεμοτήτων μεταξύ των δύο χωρών.
Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει στην ενεργειακή μετάβαση και των γειτονικών χωρών, με τη Βουλγαρία να παρουσιάζεται ιδιαίτερα ελκυστική αγορά. Πρόσφατα η Κομισιόν ενέκρινε επενδύσεις 1,2 δισ. ευρώ για την «πράσινη» μετάβαση, ενώ σύμφωνα με τη βουλγαρική κυβέρνηση τα επόμενα έξι χρόνια, τα χρήματα αυτά θα δαπανηθούν σε «πράσινες» επενδύσεις και στη στήριξη της βιομηχανίας και των νοικοκυριών.
Με γνώμονα το γεγονός ότι η διασυνδεσιμότητα απομακρύνει την ενεργειακή ανασφάλεια, τα ενεργειακά projects με τη Βουλγαρία φαίνεται πως ευδοκιμούν. Περισσότερες από 15,5 εκατομμύρια μεγαβατώρες φυσικού αερίου μεταφέρθηκαν το 2023 μέσω του Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), όπως ανακοίνωσε η διαχειρίστρια εταιρεία του συστήματος ICGB. Κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας του ο αγωγός λειτούργησε αδιάκοπα επί 365 ημέρες. Ο εν λόγω αγωγός φυσικού αερίου έχει δυνατότητα μεταφοράς 3 δισ. κυβικών μέτρων αερίου τον χρόνο (bcm/y), καλύπτοντας περίπου τις μισές ανάγκες εγχώριας κατανάλωσης της Βουλγαρίας, ενώ επιτρέπει και τη μεταφορά αερίου σε άλλες χώρες της περιοχής. Περισσότεροι από 20 νέοι χρήστες του δικτύου εγγράφηκαν πέρυσι. Με την προσθήκη της υποδομής στο Καρντζάλι, ο IGB προσφέρει ήδη πρόσβαση σε μια νέα πηγή φυσικού αερίου σε τοπικές κοινότητες και επιχειρήσεις.
Σημειώνεται πως το 2023 η ICGB πραγματοποίησε τις πρώτες ετήσιες δημοπρασίες για χωρητικότητα διασύνδεσης, με τις οποίες εξασφαλίστηκε άνω του 80% της δεσμευμένης χωρητικότητας για το νέο έτος αερίου (σ.σ. 1 Οκτωβρίου-30 Σεπτεμβρίου του επόμενου έτους). Εισήχθησαν σχεδόν ετήσιες δημοπρασίες χωρητικότητας για να γίνει εφικτή η συμβολαιοποιημένη δυναμικότητα στο σημείο διασύνδεσης με το ελληνικό δίκτυο μεταφοράς. Αυτό το στρατηγικής σημασίας βήμα θα επιτρέψει στους εμπορευόμενους να αποκτήσουν πρόσβαση σε ποσότητες φυσικού αερίου από τον τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) της Αλεξανδρούπολης μόλις τεθεί σε λειτουργία.
Το FSRU (Μονάδα Αποθήκευσης και Επαναεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου) της Αλεξανδρούπολης θα συνεισφέρει στην ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση της τροφοδοσίας και εξέφρασε την ελπίδα να είναι λειτουργικό στις αρχές του 2024. Η κ. Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα είχε δηλώσει πως ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας και το FSRU της Αλεξανδρούπολης είναι «σαν αδέρφια» στην προσπάθεια που γίνεται για τον Κάθετο Διάδρομο και ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορεί αυτός να λειτουργήσει με εξαιρετικό τρόπο.
Αποτιμώντας λοιπόν το αυξανόμενο ενδιαφέρον της αγοράς γι’ αυτήν τη νέα διαδρομή, η ICGB ξεκίνησε μια διαδικασία αύξησης της χωρητικότητας ώστε να επεκτείνει την τεχνική ικανότητα μεταφοράς του αγωγού στα 5 bcm/y. Η δεσμευτική φάση αυτής της διαδικασίας προγραμματίζεται για το καλοκαίρι του 2024.
Πριν από μερικούς μήνες η διοίκηση του «ΔΕΣΦΑ» της Βουλγαρίας είχε δηλώσει πως αναζητεί ευκαιρίες επένδυσης και σε δεύτερο τερματικό σταθμό Αποθήκευσης και Επανεριοποίησης LNG (FSRU) στην Ελλάδα -σε συνέχεια της μετοχικής συμμετοχής της με 20% στην Gastrade που διαχειρίζεται το FSRU της Αλεξανδρούπολης. Η Bulgartransgaz, ο Διαχειριστής Συστήματος Φυσικού Αερίου της Βουλγαρίας εκτιμά ότι θα υπάρξει αυξημένη ζήτηση για LNG τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο της στρατηγικής διαφοροποίησης πηγών και οδεύσεων φυσικού αερίου των χωρών των Βαλκανίων και ευρύτερα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Την ίδια ώρα, υπενθυμίζεται πως το 2023 επανήλθε στο προσκήνιο και το project του αγωγού πετρελαίου Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς. Από ελληνικής πλευράς ενδιαφέρον για συμμετοχή στο συγκεκριμένο έργο έχει θέσει ο Όμιλος Κοπελούζου (και είχε μετοχική συμμετοχή και στην κοινοπραξία που «έτρεχε» το αρχικό project Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη). Ο αγωγός, που φιλοδοξεί να συνδέσει τα δύο λιμάνια, την Αλεξανδρούπολη και το Μπουργκάς, θα αναβιώσει, αλλά με κατεύθυνση από Ελλάδα προς Βουλγαρία, δηλαδή με αντίστροφη ροή δηλαδή. Ο κ. Δημήτρης Κοπελούζος είχε σημειώσει ότι η όλη διαδικασία δεν ξεκινά από μηδενική βάση, καθώς υπάρχουν οι μελέτες που είχαν εκπονηθεί όταν είχε δρομολογηθεί το έργο του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, προ 20ετίας.
Κινήσεις γίνονται και στο πεδίο του υδρογόνου, αφού είχαν επίσης ανακοινωθεί δύο κοινά πρότζεκτ μεταξύ Ελλάδας (ΔΕΣΦΑ) και Βουλγαρίας (Bulgartransgaz). Μεταξύ αυτών είναι και το «Smart Switch», το οποίο θα επιτρέπει τη διέλευση H2 (σε ποσοστό 10% επί του συνολικού μίγματος) από τα υφιστάμενα δίκτυα αερίου. Αυτήν τη στιγμή γίνονται μελέτες για τις αναγκαίες τεχνικές βελτιώσεις, με σκοπό το ποσοστό να αυξηθεί σε 15% όπως είχε άλλωστε δηλώσει ο Βλαντιμίρ Μαλίνοφ, διευθύνων σύμβουλος της Bulgartransgaz.
«Το παρών» στην γειτονική αγορά δηλώνουν και ενεργειακοί ελληνικοί όμιλοι, όπως η Τερνα Ενεργειακή. Ο όμιλος δραστηριοποιείται ήδη στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, διαθέτοντας ένα χαρτοφυλάκιο έργων συνολικής ισχύος πάνω από 130 MW. Ειδικά στη Βουλγαρία σχεδιάζει να αυξήσει την εγκατεστημένη του ισχύ στα 300 MW, από περίπου 30 MW σήμερα, διεκδικώντας ένα συνολικό μερίδιο από τις «πράσινες» μονάδες 3 GW που προβλέπεται να αναπτυχθούν στη χώρα έως το τέλος της 10ετίας.
