Απαντήσεις σχετικά με το νομοσχέδιο για την τροποποίηση των πέντε μεγάλων δημόσιων μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), το οποίο ψηφίστηκε σήμερα στη Βουλή, έδωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, έπειτα από εισηγήσεις βουλευτών της αντιπολίτευσης. Η υπουργός ξεκαθάρισε, μεταξύ άλλων ότι δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα στην ισχύουσα νομοθεσία για την εξαγωγή μνημείων από τη χώρα, υπενθύμισε πως, κατά το παρελθόν ,υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ είχαν ταχθεί υπέρ της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των δημόσιων μουσείων ενώ κατήγγειλε πως οι αντιδράσεις ξεκίνησαν πριν ακόμη γίνει γνωστό το πλήρες περιεχόμενο του σχεδίου νόμου.
Μιλώντας για το σημαντικό θέμα της προσωρινής εξαγωγής μνημείων, η υπουργός εξήγησε: «Η εξαγωγή των μνημείων είτε βραχύχρονη είτε μακρόχρονη δεν εισάγεται με το νομοσχέδιο, αλλά έχει ρυθμιστεί 21 χρόνια πριν με το Άρθρο 34 του ισχύοντος από το 2002 αρχαιολογικού νόμου. Τι λέει το άρθρο; Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού ύστερα από γνώμη του συμβουλίου, μπορεί να επιτραπεί η προσωρινή εξαγωγή μνημείων με σκοπό την έκθεσή τους σε μουσειακούς ή παρεμφερείς χώρους εφόσον παρέχονται επαρκείς εγγυήσεις για την ασφαλή μεταφορά, έκθεση και επιστροφή τους και αφού σταθμιστεί η σημασία της έκθεσης για την προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας. Στην απόφαση αυτή προσδιορίζονται οι όροι της προσωρινής εξαγωγής και ιδίως η διάρκεια της. Μας λέει, δηλαδή, ο Αρχαιολογικός Νόμος, ότι η μόνιμη εξαγωγή των μνημείων απαγορεύεται, ότι επιτρέπεται μόνο η προσωρινή εξαγωγή, ο χρόνος της οποίας προσδιορίζεται κατά περίπτωση με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού αφού προηγουμένως γνωμοδοτήσει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. Αυτά δεν τα λέει το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου που συζητάμε σήμερα, τα λέει το Άρθρο 34 του αρχαιολογικού νόμου από το 2002. τι λέει το σημερινό νομοσχέδιο; Άρθρο 13 παρ. 2Ζ, σας διαβάζω: «Η εξαγωγή αντικειμένων των συλλογών των μουσείων θα γίνεται σύμφωνα με τα άρθρα 34 του αρχαιολογικού νόμου». Πού είναι, λοιπόν, το ύποπτο; Πού προβλέπεται η μόνιμη εξαγωγή των αρχαιοτήτων;».
Σε ό,τι αφορά δηλώσεις πρώην υπουργών Πολιτισμού της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για το καθεστώς λειτουργίας των μουσείων και τη μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ, η Λίνα Μενδώνη είπε τα εξής:«Ας δούμε τι μας δίδαξε η συζήτηση και στις επιτροπές της Βουλής αλλά και σήμερα στην ολομέλεια για την αξιοπιστία της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Νίκος Ξυδάκης, υπουργός Πολιτισμού (20/06/2015): «Θα υπάρξει νομοθετική ρύθμιση ανάλογη με το Μουσείο Ακρόπολης και για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ώστε να αποκτήσει διοικητική αυτοτέλεια, να έχει διοικητικό συμβούλιο, να βρίσκει πόρους και χορηγούς, να έχει διευθυντή που θα μπορεί να διαχειριστεί τον προϋπολογισμό του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, θα μπορεί να σχεδιάσει τα δικά του εκπαιδευτικά προγράμματα. Αυτό το μοντέλο θα μπορούσε να επεκταθεί και σε 4-5 μεγάλα μουσεία και ο διευθυντής του μουσείου πρέπει να μπορεί να σχεδιάζει ακόμα και τα δικά του πωλητέα αντικείμενα».
Μυρσίνη Ζορμπά (20/06/2019, Γενέθλια Μουσείου Ακροπόλεως: «Το Μουσείο Ακρόπολης αποτελεί δημόσιο θεσμό». Οι ίδιοι οι εκπρόσωποι σας μας είπαν ότι τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου δεν εξασφαλίζουν ευελιξία. Ακούσαμε ότι το Μουσείο της Ακρόπολης είναι επιτυχημένο λόγω του brand name και όχι λόγω της λειτουργίας του ως ΝΠΔΔ. Διαβάζω, λοιπόν, Μυρσίνη Ζορμπά στην ίδια εκδήλωση: «Το ότι το Μουσείο Ακρόπολης πρωταγωνιστεί στο διεθνές περιβάλλον, το ότι γίνεται αντικείμενο προσοχής, το ότι αναγνωρίζεται ευρύτερα και βραβεύεται οφείλεται στην ευελιξία του Οργανισμού του».
Όπως είπαμε, το Σχέδιο Νόμου περιλαμβάνει ανάμεσα στους πόρους των πέντε μουσείων και πόρους από χορηγίες. Λίγο πολύ μας είπατε ότι θα ξεπλένουν βρώμικο χρήμα των χορηγών. Ν. Ξυδάκης: «Είναι βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι το χορηγικό χρήμα είναι αυτομάτως δημόσιο χρήμα και τα ΔΣ των μουσείων πρέπει να εγκρίνουν τις χορηγίες».
Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ μας είπαν ότι σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε τα αναψυκτήρια για ασύμβατες με τη μουσειακή χρήση, εκδηλώσεις. Ξέρετε ποια ήταν η μοναδική φορά που ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για εκδήλωση απολύτως άσχετη με τον επιστημονικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα του μουσείου; Ήταν τον Ιούνιο του 2016 που ο τότε Πρωθυπουργός παρουσίασε στο Μουσείο της Ακρόπολης το κυβερνητικό του σχέδιο για τη δίκαιη ανάπτυξη. Μήπως αυτή η εκδήλωση είχε άμεση σχέση με τους σκοπούς του μουσείου;
Πάντως ως προς τις λειτουργίες αυτές του πωλητηρίου και του αναψυκτηρίου και πάλι έρχεστε σε αντίθεση με τους Υπουργούς σας.
Μυρσίνη Ζορμπά (29/11/2018, Εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη): «Είναι κρίσιμο να απενοχοποιηθεί η συζήτηση για την οικονομική παράμετρο στη λειτουργία των μουσείων, στη βιωσιμότητα και στην ανάπτυξη. Είναι συντηρητικές οι αντιλήψεις που τοποθετούν τα μουσεία σε βάθρο ιερότητας και πρέπει να κατέβουν απ’ αυτό. Ο ΣΥΡΙΖΑ το βλέπει θετικά. Το θεωρεί εξέλιξη το να έρχονται στα μουσεία οι επισκέπτες τόσο για να μάθουν όσο και για να περάσουν ένα χαλαρό απόγευμα με φίλους, να αγοράσουν ένα δώρο, να πραγματοποιήσουν ένα γεύμα εργασίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κουλτούρα μαζικοποιείται. Σημαίνει ότι ο πολιτισμός έγινε περισσότερο δημοκρατικός. Ξυδάκης (07/04/2015): «Η Αριστερά πρέπει να αποδείξει ότι ο πολιτισμός είναι πηγή πλούτου».
Αναφορικά με τις αντιδράσεις μέσω επιστολών εναντίον του νομοσχεδίου, η υπουργός απάντησε με νόημα: «Το σχέδιο νόμου κατατέθηκε σε διαβούλευση στις 14/1/2023. Η επιστολή των 487 «αρίστων», όπως τους αποκαλείτε, φέρει ημερομηνία του Απριλίου του 2021. Σε ποιο σχέδιο νόμου αντιτέθησαν αυτοί οι συγκεκριμένοι άνθρωποι, όταν δεν γνώριζαν το σχέδιο νόμου; Δεν μπορώ να ξέρω ούτε τι τους δείξανε ούτε τι ειπώθηκε. Το βέβαιο είναι ότι με την επιστολή τους στον πρωθυπουργό οι συγκεκριμένοι επιστήμονες ζητούν να μην κατατεθεί προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο που θα επιτρέπει διαφορετική διαχείριση των μνημείων των πέντε μουσείων από τη διαχείριση των υπολοίπων αρχαιοτήτων της χώρας. Αυτό που τους είπαν ότι «θα λέει» το νομοσχέδιο, που «θα κατατεθεί» και εναντίον του οποίου υπέγραψαν. Λέει κάτι τέτοιο το νομοσχέδιο; Πουθενά. Επομένως από τον Απρίλη του 2021 κάποιοι έχουν ενημερώσει 487 ανθρώπους και στέλνουν μια επιστολή στον Πρωθυπουργό.
Το ίδιο επιχείρημα ισχύει για τις αντιδράσεις των εργαζομένων στα πέντε μουσεία. Και αυτή η επιστολή στον Πρωθυπουργό χρονολογείται τον Ιανουάριο του 2021. Επαναλαμβάνω ότι σήμερα η απεργία έχει συμμετοχή 15% στο σύνολο των εργαζομένων του Υπουργείου Πολιτισμού. Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους.
Αναφερθήκατε στους 119 αφυπηρετήσαντες υπαλλήλους, οι οποίοι και αυτοί εναντιώνονται στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού. Ξέρετε πότε είναι η συγκεκριμένη επιστολή αυτών των 119 ανθρώπων; Τον Φεβρουάριο του 2021. Επομένως, μπορεί κανείς πολύ εύκολα να βγάλει συμπέρασμα, όταν δύο χρόνια πριν κάποιοι έχουν πληροφορήσει ορισμένες ομάδες για ένα επικίνδυνο νομοσχέδιο που θα έρθει. Και ποιοι είναι αυτοί; Είναι οι επαγγελματίες της οργής που δουλεύουν από πολύ νωρίς με πολύ μεθοδικό τρόπο και αξιοποιούν τις εύλογες και αυθεντικές ανησυχίες των εργαζομένων υπέρ διαφόρων άλλων συμφερόντων».
Όσον αφορά στο επιχείρημα ότι ο ΟΔΑΠ θα στερηθεί τα έσοδα με τα οποία στήριζε οικονομικά τα μικρότερα περιφερειακά μουσεία, η Λίνα Μενδώνη το χαρακτήρισε απολύτως αβάσιμο, καθώς, όπως σημείωσε, «ο ΟΔΑΠ εισπράττει έσοδα από το σύνολο πηγών του χώρου του πολιτισμού. Αφαιρεί τα ποσά που αντιστοιχούν στις δικές του υποχρεώσεις, δηλαδή τα ποσά αποζημίωσης για απαλλοτριώσεις πολιτιστικού σκοπού καθώς και τη μισθοδοσία και τις λειτουργικές του δαπάνες και αποδίδει ποσοστό 40% των καθαρών εσόδων του στο ΥΠΠΟ. Αυτό το 40% το Υπουργείο Πολιτισμού το διανέμει για την κάλυψη όλων των αναγκών του πολιτισμού, σύγχρονου και πολιτιστικής κληρονομιάς, ανάμεσα στις οποίες ανάγκες περιλαμβάνεται και η χρηματοδότηση των περιφερειακών μουσείων και εφορειών. Το Υπουργείο Πολιτισμού χρηματοδοτεί, όχι ο ΟΔΑΠ. Τα πέντε μουσεία συμμετέχουν με ποσοστό 6% στα ακαθάριστα έσοδα, δηλαδή σχηματικά και χονδρικά, αν σήμερα ο ΟΔΑΠ έχει ακαθάριστα έσοδα 100 ευρώ συνολικά, αύριο με την ψήφιση του νομοσχεδίου θα πάρει 94 ευρώ ακαθάριστα. Με δεδομένο ότι τα περιφερειακά αυτά μουσεία είναι περίπου 200, κάντε μια διαίρεση για να διαπιστώσετε τι ποσό μείωσης θα υποστεί το καθένα. Γι’ αυτό το ποσό μας είπατε ότι τα περιφερειακά μουσεία της χώρας θα οδηγηθούν σε λουκέτο. Αυτό όμως το οποίο αποκρύπτετε ή σας διαφεύγει ενδεχομένως, είναι ότι πριν από δύο χρόνια, αυτή η κυβέρνηση, αυτό το Υπουργείο Πολιτισμού, ενεργοποίησε το πρόγραμμα Πιστοποίησης των δημοσίων μουσείων του Υπουργείου ώστε να ανεβάσουμε την ποιότητα τους και τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους στους επισκέπτες τους. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία αναβάθμισης προκειμένου να πιστοποιηθούν τα μουσεία της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας με προϋπολογισμό 1.100.000 ευρώ από τους εθνικούς πόρους του Υπουργείου και όχι από τον ΟΔΑΠ».
Η Λίνα Μενδώνη, αναφέρθηκε από το βήμα της Βουλής και στο ζήτημα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης το οποίο αποτελεί πεδίο σφοδρής σύγκρουσης με την Αντιπολίτευση τις τελευταίες εβδομάδες: «Επί 4,5-5 χρόνια η προηγούμενη κυβέρνηση δεν έκανε απολύτως τίποτα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο πρώτος Πρωθυπουργός, ο οποίος αναγνωρίζει το πρόβλημα. Αναγνωρίζει ότι η καλλιτεχνική εκπαίδευση διαχρονικά είναι παραμελημένη και γι αυτό ο ίδιος δεσμεύτηκε ότι στα επόμενα τρία χρόνια θα υπάρχει η Ανώτατη Σχολή Παραστατικών Τεχνών. Το δε Υπουργείο Πολιτισμού, από το 2021 δουλεύει σ΄αυτή την κατεύθυνση. Εχουμε συγκροτήσει με το Υπουργείο Παιδείας τις επιτροπές, οι οποίες μέχρι τις 31 Μαρτίου θα δώσουν το πόρισμά τους.
Το Προεδρικό Διάταγμα 85, κωδικοποίησε όσα παγίως ίσχυαν και εφαρμόζονταν στην ελληνική νομοθεσία και τη δημόσια διοίκηση γύρω από το εξαιρετικά σύνθετο ζήτημα των προσόντων των καλλιτεχνών. Και θέλω να επισημάνω κάτι. Υπάρχουν πολλές προκηρύξεις, κύριοι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ αν δεν το γνωρίζετε, για προσλήψεις καλλιτεχνών στο δημόσιο, στην κατηγορία ΔΕ επί ΣΥΡΙΖΑ, που επιβεβαιώνουν αυτό που σας λέω, αλλά συγχρόνως αναδεικνύουν τη βαθιά υποκρισία της αντιπολίτευσης. Υπάρχουν προκηρύξεις ΔΕ στον δήμο Χαϊδαρίου, στην Ελευσίνα στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Αυτό λοιπόν, το οποίο έγινε με το ΠΔ 85 είναι η κωδικοποίηση όσων παγίως ισχύουν για την ελληνική νομοθεσία.
Για δε το θέμα της διαβάθμισης των πτυχίων, θα μείνω μόνο σε αυτό το οποίο η Υπουργός Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Μυρσίνη Ζορμπά είπε στις 30/1/2023. Ότι «για το πρόβλημα της διαβάθμισης των πτυχίων και την έως σήμερα εκκρεμότητα», επεσήμανε η κ. Ζορμπά αυτοκριτικά, «ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να το διευθετήσει». Επομένως για τι μας μιλάτε; Να δούμε επίσης, ότι ο νόμος που προβλέπει αμοιβές των καλλιτεχνών με κοινή υπουργική απόφαση, βασίζεται στο νόμο του ΣΥΡΙΖΑ τον 4354/2015. Δεν είναι της Νέας Δημοκρατίας. Δεν έχουμε θίξει κανένα εργασιακό δικαίωμα, έχουν υπογραφεί συλλογικές συμβάσεις εργασίας στα θέατρα -γιατί αυτό επικαλείσθε, ότι δεν υπάρχουν πλέον συλλογικές συμβάσεις- και φυσικά το πρόγραμμα των εισιτηρίων συνεχίζεται χωρίς κανένα πρόβλημα».
Για το δε πολυσυζητημένο θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, η Λίνα Μενδώνη απάντησε: «Θα επαναλάβω για πολλοστή φορά: Η θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης για τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι ότι δεν αναγνωρίζει νομή, κατοχή και κυριότητα στο Βρετανικό Μουσείο. Τα θεωρεί προϊόντα κλοπής, επομένως δεν μπορεί να αναγνωρίσει τίποτα τέτοιο. Είναι η πάγια θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης και έχει ειπωθεί από τον Πρωθυπουργό, από όλους όσους παίρνουν το λόγο και προφανώς από εμένα. Η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη ήταν σαφής όταν μίλησε με τον ομόλογό του στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επιστροφή και επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα και κάλυψη αυτού του κενού με διαχρονικές εκθέσεις. Όλα τα άλλα είναι διαρροές και παραφιλολογίες. Οσο για τα παραρτήματα, δεν έχουμε ανάγκη να ιδρύσουμε παραρτήματα των πέντε μουσείων, όπως ελέχθη. Από τον ιδρυτικό νόμο του Μουσείου Ακροπόλεως το 2008, προβλέπεται η ίδρυση παραρτήματος. Επομένως, αν κάτι θέλαμε σχετικό να εξυπηρετήσουμε, είχαμε το θεσμικό εργαλείο. Και κάτι τελευταίο για να μην ακούγονται πράγματα που θίγουν ανθρώπους που δεν είναι μέσα στη Βουλή. Η κ. Βαρδινογιάννη τοποθετήθηκε στο ΔΣ του Μουσείου της Ακρόπολης ως Πρέσβης Καλής Θελήσεως της UNESCO και ως μέλος της Κοινωνίας της Πολιτών που έχει μεγάλη δραστηριότητα στο θέμα της διεκδίκησης των πολιτών, το οποίο γνωρίζουν όλοι».
