Ως ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση αποτιμούν στην ελληνική κυβέρνηση το τελικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που υπέβαλε η Κομισιόν ως βάση συζήτησης των 27 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη Σύνοδο Κορυφής αύριο και μεθαύριο στις Βρυξέλλες, καθώς καταδεικνύει αφενός την αναγνώριση των μηδαμινών πλέον περιθωρίων χρόνου για τη χαλιναγώγηση των αγορών ενέργειας, αφετέρου την πρόθεση του «δυσκίνητου υπερωκεανίου» της Ευρώπης - όπως το έχει χαρακτηρίσει ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης - να κινηθεί πλέον πιο αποφασιστικά.
Βεβαίως, στην Αθήνα επισημαίνεται ότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα. «Έχουμε ακόμα δρόμο», αναφέρουν χαρακτηριστικά κυβερνητικές πηγές δηλώνοντας συγκρατημένη αισιοδοξία, καθώς όλα θα κριθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου το «μπαλάκι» πια για αποφάσεις θα βρεθεί στο τερέν των ηγετών. Εκεί θα πρέπει να σχηματοποιηθούν οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μένει να φανεί κατά πόσο μπορούν να συγκεραστούν οι αντικρουόμενες απόψεις των κρατών μελών και δη να καμφθούν οι ισχυρές ενστάσεις Γερμανίας και Ολλανδίας για ένα είδος πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, που αναμένεται να αποτελέσει και το κυριότερο «αγκάθι» στις μακρές συζητήσεις των ηγετών των κρατών μελών.
Οι άξονες που παρουσίασε πάντως χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, χαιρετίστηκαν ένθερμα από τον Πρωθυπουργό, με δεδομένο ότι υιοθετήθηκαν δύο κρίσιμες προτάσεις που είχε καταθέσει ο ίδιος από το Μάρτιο και συγκεντρώνουν πλέον τη στήριξη πολλών κρατών μελών. Ο μηχανισμός διόρθωσης τιμών στο TTF (που αποτελεί σημείο αναφοράς στην Ευρώπη για την τιμολόγηση του εισαγόμενου αερίου) μέσω της προσωρινής επιβολής ενός κυμαινόμενου ανώτατου ορίου στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου και ο προσωρινός «κόφτης» στις διακυμάνσεις των τιμών στις αγορές παραγωγών ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου. Αμφότερες, εκτιμάται ότι μπορούν να βάλουν φρένο στο ξέφρενο ανοδικό ράλι των τιμών, που δοκιμάζει ήδη τις αντοχές νοικοκυριών και επιχειρήσεων αλλά και τα δημοσιονομικά όρια των εθνικών προϋπολογισμών.
«Το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι μια ευκαιρία να αποκαταστήσουμε τον έλεγχο στις ενεργειακές μας αγορές, θέτοντας ένα όριο στις τιμές και μειώνοντας την ακραία αστάθεια. Αυτό μπορεί να είναι ένα αποφασιστικό βήμα στην προσπάθειά μας να μειώσουμε τις τιμές της ενέργειας για τους Ευρωπαίους πολίτες και τις επιχειρήσεις», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σκιαγραφώντας και τη στάση του στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο ίδιος πρόκειται να επισημάνει στη Σύνοδο ότι πρόκειται για ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα το οποίο υπερβαίνει τις στοχεύσεις ή τις δυνατότητες μεμονωμένων χωρών, συνεπώς κύριο ζητούμενο είναι η «εξεύρεση κοινού τόπου» για την ενεργειακή ακρίβεια αλλά και η δρομολόγηση μεσομακροπρόθεσμων λύσεων, ώστε να μην επαναληφθεί η υπέρμετρη επίδραση του φυσικού αερίου στο κόστος ηλεκτροπαραγωγής.
Και η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, πάντως εμφανίστηκε πιο αποφασισμένη από ποτέ να συμβάλλει ώστε να μπουν αναχώματα στη στρέβλωση των αγορών ενέργειας, τονίζοντας πως: «Έχει έρθει η ώρα να προχωρήσουμε με ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι είμαστε πρόθυμοι να είμαστε αξιόπιστοι εταίροι στην αγορά αλλά όχι σε οποιαδήποτε τιμή». Σε ανάλογο μήκος κύματος και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο οποίος στην πρόσκλησή τους προς τους 27 ηγέτες επισήμανε πως «πρέπει να δράσουμε με τη μέγιστη δυνατή επείγουσα ανάγκη» για την ενεργειακή κρίση, εντατικοποιώντας «επιτακτικά» τις τρεις γραμμές δράσης μας: μείωση της ζήτησης, διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού και συγκράτηση των τιμών. Δήλωσε, δε, αισιόδοξος πως παρά τους διαφορετικούς εθνικούς περιορισμούς ο διάλογος θα γίνει με «επίγνωση του επείγοντος συλλογικού μας συμφέροντος».
Οι τελικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής περιλαμβάνουν έναν νέο Κανονισμό έκτακτης ανάγκης για την ενεργειακή κρίση, με στόχο την αντιμετώπιση των εξωφρενικά υψηλών τιμών του φυσικού αερίου στην Ε.Ε και ταυτόχρονα τη διασφάλιση του εφοδιασμού των κρατών μελών. Σε αυτόν συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων , η θέσπιση ενός προσωρινού μηχανισμού διόρθωσης των τιμών μέσω του ευρωπαϊκού χρηματιστηρίου αερίου (TTF), ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν χρειάζεται, θα καθιερώσει ένα δυναμικό όριο τιμής για τις συναλλαγές στο TTF και οι συναλλαγές σε τιμή υψηλότερη από αυτό δεν θα επιτρέπεται να πραγματοποιούνται στο TTF. Επίσης, κοινές αγορές φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη για τη διαπραγμάτευση καλύτερων τιμών και κανόνες αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών σε περίπτωση ελλείψεων εφοδιασμού, επεκτείνοντας την υποχρέωση στις χώρες που δεν έχουν άμεση σύνδεση με αγωγούς και εκείνων με εγκαταστάσεις LNG.
Στο τραπέζι παραμένει και το λεγόμενο ιβηρικό μοντέλο για ένα πανευρωπαϊκό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου μόνο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν έχει απαντηθεί, ωστόσο, το μείζον ερώτημα. Ποιος θα πληρώσει το «μάρμαρο» της διαφοράς ανάμεσα στο πλαφόν και την πραγματική τιμή. Η κυβέρνηση πάντως εξακολουθεί να έχει στο μικροσκόπιό της και τις διακυμάνσεις των τιμών του πετρελαίου, που επηρεάζουν άμεσα την τιμή του πετρελαίου κίνησης που ξεπέρασε αυτή της βενζίνης και ενέχουν κίνδυνο περαιτέρω επίδρασης στην εφοδιαστική αλυσίδα. Υπό εξέταση παραμένει το σενάριο νέας επιδότησης στην αντλία, αλλά οι αποφάσεις παραπέμπονται για το Νοέμβριο, ώστε να υπάρχει σαφέστερη εικόνα για το κατά πόσο η ανοδική πορεία της τιμής του ντίζελ θα προσλάβει μόνιμα χαρακτηριστικά ή θα αποκλιμακωθεί.
