Έφυγε τα ξημερώματα από τη ζωή ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σοβαρή εξέλιξη για το Altay Tank-Στην Τουρκία για τον κινητήρα του αντιπροσωπεία από τη Νότια Κορέα
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν ανώτατος δικαστικός και διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας την περίοδο 1985-1990.
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης κέρδισε παγκόσμια καταξίωση όταν επιτέλεσε με παραδειγματική γενναιότητα το έργο του στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη, αν και δεχόταν αφόρητες πιέσεις από την κυβέρνηση Καραμανλή και την τότε ηγεσία της Δικαιοσύνης και των Σωμάτων Ασφαλείας. Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άσκησε τα καθήκοντά του με εξαιρετική προσήλωση στο Σύνταγμα, ιδιαίτερα κατά την ταραχώδη περίοδο 1989-1990, όταν οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν έδωσαν απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα κόμμα.
Η βιογραφία του
Γεννήθηκε στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης το 1929. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής, καταγόμενος από τα Χανιά. Η μητέρα του, το γένος Γραμμενόπουλου, ήταν από το Σκλήθρο Φλώρινας, κόρη του Μακεδονομάχου Κοσμά Γραμμενόπουλου. Ήταν πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εισήλθε στον δικαστικό κλάδο το 1955. Το 1961 ήταν ανακριτής στο Αγρίνιο, στην ανάκριση του παιδαγωγού Μιχάλη Παπαμαύρου.
Το 1956 υπηρέτησε ως Ειρηνοδίκης στην Κλεισούρα Καστοριάς.Το 1963 υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, και έγινε γνωστός ως ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Διεξήγαγε την ανάκριση χωρίς να υποκύψει σε πολιτικές πιέσεις που δέχτηκε από την τότε πολιτική και δικαστική εξουσία. Η γενναία στάση του αποτυπώθηκε στην ταινία "Ζ" του Κώστα Γαβρά.
Με εκπαιδευτική άδεια έκανε στο Παρίσι κατά το διάστημα 1965-1967 μεταπτυχιακές σπουδές στο Εμπορικό Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο.
Το 1968, επί Χούντας, απολύθηκε από το δικαστικό σώμα και στη συνέχεια συνελήφθη δύο φορές, βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και φυλακίστηκε, χωρίς δίκη. Απολύθηκε από τις φυλακές της Χούντας μετά από διεθνή κατακραυγή το 1971. Με την πτώση της δικτατορίας αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία του τον Σεπτέμβριο του 1974 με τον βαθμό του Εφέτη.
Το 1976 συμμετείχε στη σύνθεση του Συμβουλίου Εφετών η οποία απέρριψε το αίτημα της Γερμανίας για την έκδοση του Ρολφ Πόλε, καταζητούμενου για τρομοκρατική δράση, με το σκεπτικό ότι τα εγκλήματά του είναι πολιτικά και ως εκ τούτου η έκδοσή του απαγορεύεται από το ελληνικό Σύνταγμα. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου άσκησε πειθαρχική δίωξη κατά των τριών πλειοψηφησάντων δικαστών (Κ. Αλεξόπουλος, Σ. Βάλλας, Χ. Σαρτζετάκης) γι' αυτή την απόφαση, γεγονός που θεωρήθηκε ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη δικαστική ανεξαρτησία.
Το 1981 προήχθη στον βαθμό του Προέδρου Εφετών και το 1982 στον βαθμό του Αρεοπαγίτη.
Κατά την προεδρική εκλογή του 1985 ο Χρήστος Σαρτζετάκης προτάθηκε από το ΠΑΣΟΚ και εξελέγη από αυτό και τα κόμματα της αριστεράς στις 29 Μαρτίου 1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 5 Μαΐου 1990.
Η εκλογή του συνδέθηκε με δύο προβλήματα Συνταγματικού Δικαίου, τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια» και την «ψήφο Αλευρά». Για την ψηφοφορία χρησιμοποιήθηκαν ψηφοδέλτια διαφορετικού χρώματος για κάθε υποψήφιο, κάτι που η τότε αξιωματική αντιπολίτευση (Νέα Δημοκρατία) κατήγγειλε ως απόπειρα ακύρωσης του μυστικού χαρακτήρα της ψηφοφορίας, επειδή, όπως υποστήριξε, το χρώμα του κάθε ψηφοδελτίου διακρινόταν από τον ημιδιαφανή φάκελο. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι ο τότε Πρόεδρος της Βουλής Γιάννης Αλευράς δεν έπρεπε να λάβει μέρος στην ψηφοφορία ως εκτελών χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας μετά την πρόωρη παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Η θητεία του στιγματίστηκε από την ανένδοτη άρνησή του ως Προέδρου της Δημοκρατίας να απονείμει χάρη στον ισοβίτη Χρήστο Ρούσσο, στάση που αποδόθηκε σε ομοφοβία και διάκριση, εφόσον υπήρχαν οι προϋποθέσεις και η θετική εισήγηση του Συμβουλίου Χαρίτων. Η απεργία πείνας που ξεκίνησε ο Ρούσσος πυροδότησε ένα ευρύ κίνημα συμπαράστασης, στο οποίο συμμετείχαν προσωπικότητες του πνευματικού, νομικού, πολιτικού και καλλιτεχνικού κόσμου από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τελικά, ο Χρήστος Ρούσσος αποφυλακίστηκε με χάρη που του δόθηκε το 1990 από τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή.
Μετά το 1990 έχει αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από τη δημόσια ζωή αν και αρθρογραφεί τακτικά σε εφημερίδες και δημοσιεύει κείμενα στην ιστοσελίδα του.
Είναι παντρεμένος με την Έφη Αργυρίου και έχει μία κόρη.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2018, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Το βραβείο απονεμήθηκε για τη δημοσίευση του έργου «Επιτελών το καθήκον μου»,[14] κείμενο με τη μειοψηφική γνώμη που διατύπωσε το 1964 ως ανακριτής στην υπόθεση Λαμπράκη, το οποίο αξιολογήθηκε ως λαμπρό δείγμα ευσυνείδητης, εμβριθούς, εξονυχιστικής και θαρραλέας ανακριτικής στάσης.
Η επεισοδιακή εκλογή του στην Προεδρία της Δημοκρατίας
Η εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στο αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, σήμανε και τον καθορισμού του ρόλου του ανώτατου αξιώματος στην πολιτική ζωή. Την υποψηφιότητά του στήριξαν οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της Αριστεράς απέναντι στον Κωνσταντίνο Καραμανλή
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης που έφυγε σήμερα από τη ζωή, εκλέχτηκε Πρόεδρος της Δημοκρατίας το 1985, σε μια περίοδο που ακόμα διατηρούσε την πόλωση της Μεταπολίτευσης. Η εκλογή του ήταν επεισοδιακή καθώς μαζί με την ψηφοφορία για την ανάδειξή του προχώρησε και Συνταγματική Μεταρρύθμιση που περιόριζε τις αρμοδιότητες του Προέδρους της Δημοκρατίας σε αυτό που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
το αξίωμα του Προέδρου μέχρι τότε βρίσκεται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, και πρωθυπουργός είναι ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η συνύπαρξη των δύο για τέσσερα χρόνια ήταν σχετικά ομαλή, καθώς ο Καραμανλής δεν είχε κάνει χρήση των λεγόμενων «υπερεξουσιών» που του έδινε το Σύνταγμα του 1975. Εξαίρεση σε αυτό τον κανόνα, αποτέλεσε το διάγγελμά του για τις ευρωεκλογές του 1984, το οποίο, μέσα σε ένα ιδιαίτερα πολωμένο κλίμα μεταξύ των δύο κομμάτων, θεωρήθηκε ως έμμεση παρέμβαση υπέρ της ΝΔ.
Ο «αιφνιδιασμός» Παπανδρέου
Το κλίμα πριν από τις εκλογές χαρακτηρίζονταν από αβεβαιότητα καθώς είχε δημιουργηθεί η εντύπωση πως ο Ανδρέας Παπανδρέου θα πρότεινε εκ νέου τον Κωνσταντίνο Καραμανλή για το ανώτατο αξίωμα. Σε αυτό συνηγορούσαν ο Τύπος, η δεξιά αντιπολίτευση, ακόμα και τάσεις της μετριοπαθούς Αριστεράς. Ωστόσο ο τότε πρωθυπουργός αιφνιδίασε, προτείνοντας για τη θέση τον Χρήστο Σαρτζετάκη, μη κυβερνητικό παράγοντα, Αρεοπαγίτη, αγωνιστή του αντιδικτατορικού αγώνα και πρωταγωνιστή στην αποκάλυψη των δραστών της δολοφονίας του Γρηγορίου Λαμπράκη, την περίοδο που στην κυβέρνηση ήταν η ΕΡΕ και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.
Ταυτόχρονα ανακοίνωσε την έναρξη της διαδικασίας για την αναθεώρηση του Συντάγματος ώστε, όπως δήλωνε στην εισήγησή του στην Κεντρική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ, «να καθιερωθεί πραγματική κοινοβουλευτική δημοκρατία στον τόπο» εξαλείφοντας τα «αντιδημοκρατικά στοιχεία» του Συντάγματος του 1975.
Η επιλογή του Σαρτζετάκη ήταν μία κίνηση υψηλού συμβολισμού, που εξασφάλιζε στο ΠΑΣΟΚ τη συναίνεση της Αριστεράς αλλά και πολιτικά οφέλη καθώς έτσι αξιοποίησε με τον καλύτερο τρόπο τα αντιδεξιά αντανακλαστικά μεγάλης μερίδας των πολιτών και τη συσπείρωση τους στο πρόσωπό του, κερδίζοντας άνετα και τις επόμενες εκλογές.
Η επεισοδιακή εκλογή
Όπως γράφει ο νομικός Παναγιώτης Ξανθόπουλος: «την 10/03/1985, αμέσως μετά τη δημόσια πρόταση του Ανδρέα Παπανδρέου για το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας του Χρήστου Σαρτζετάκη, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής παραιτήθηκε από τη θέση και ο Πρόεδρος της Βουλής, Ιωάννης Αλευράς, ανέλαβε προσωρινά την αναπλήρωσή του και την άσκηση των Προεδρικών καθηκόντων. Την 17/03/1985 διεξήχθη η πρώτη ψηφοφορία για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας όπου ο Χρήστος Σαρτζετάκης έλαβε 178 ψήφους, πλην όμως γεννήθηκε μείζον συνταγματικό θέμα για το επιτρεπτό ή μη της συμμετοχής στην ψηφοφορία του αναπληρωτή Προέδρου της Δημοκρατίας και Προέδρου της Βουλής, Ιωάννη Αλευρά, λόγω της βουλευτικής του ιδιότητας. Η Βουλή αποφασίζει τελικά ότι ο αναπληρωτής του Προέδρου της Δημοκρατίας είχε δικαίωμα ψήφου.
Την 23/03/1985 διεξήχθη η δεύτερη ψηφοφορία και ο Χρήστος Σαρτζετάκης έλαβε 181 ψήφους, πλην όμως γεννήθηκε ζήτημα για το χρώμα των ψηφοδελτίων, αφού η χρησιμοποίηση διαφορετικών χρωμάτων ψηφοδελτίων διακρινόταν από τον ημιδιαφανή φάκελο και παραβιαζόταν έτσι η μυστικότητα της ψηφοφορίας. Χαρακτηριστικά, τα ψηφοδέλτια που έγραφαν Σαρτζετάκης ήταν γαλάζια και τα άλλα λευκά.
Την 29/03/1985 πραγματοποιήθηκε η τρίτη ψηφοφορία, οπότε εξελέγη ο Χρήστος Σαρτζετάκης με 180 ψήφους, με την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ».
Το ζήτημα των χρωματιστών ψηφοδελτίων, προκειμένου να μην υπάρξουν διαρροές είχε προκαλέσει την μεγάλη αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκης, ενώ δεν έλειψαν και τα επεισόδια με τον γαλάζιο βουλευτή Ελ. Καλογιάννη να αρπάζει την κάλπη και να την μεταφέρει στα γραφεία του κόμματός του. Η κάλπη επιστράφηκε και ο βουλευτής έμεινε στην ιστορία ως Καλπογιάννης.
Η δικαστική και πολιτική του σταδιοδρομία
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης έχει γράψει τη δική του ιστορία τόσο ως νομικός, όσο και ως πολιτικό πρόσωπο
Ο Χρήστος Σαρτζετάκης ήταν ανώτατος δικαστικός εν συντάξει ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας την περίοδο 1985-1990.
Ο Σαρτζετάκης κέρδισε παγκόσμια καταξίωση όταν επιτέλεσε με παραδειγματική γενναιότητα το έργο του στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, άσκησε τα καθήκοντά του με εξαιρετική προσήλωση στο Σύνταγμα, ιδιαίτερα κατά την ταραχώδη περίοδο 1989-1990, όταν οι εκλογικές αναμετρήσεις δεν έδωσαν απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα κόμμα.
Με καταγωγή από τα Χανιά
Γεννήθηκε στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης το 1929. Ο πατέρας του ήταν αξιωματικός της Χωροφυλακής, καταγόμενος από τα Χανιά. Η μητέρα του, το γένος Γραμμενόπουλου, ήταν από το Σκλήθρο Φλώρινας, κόρη του Μακεδονομάχου Κοσμά Γραμμενόπουλου. Είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εισήλθε στον δικαστικό κλάδο το 1955. Το 1961 ήταν ανακριτής στο Αγρίνιο, στην ανάκριση του παιδαγωγού Μιχάλη Παπαμαύρου.
Με τον Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος τον πρότεινε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Το 1956 υπηρέτησε ως Ειρηνοδίκης στην Κλεισούρα Καστοριάς. Το 1963 υπηρέτησε στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, και έγινε γνωστός ως ανακριτής στην υπόθεση της δολοφονίας του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Διεξήγαγε την ανάκριση χωρίς να υποκύψει σε πολιτικές πιέσεις που δέχτηκε από την τότε πολιτική και δικαστική εξουσία. Η γενναία στάση του αποτυπώθηκε στην ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά.
Με εκπαιδευτική άδεια έκανε στο Παρίσι κατά το διάστημα 1965-1967 μεταπτυχιακές σπουδές στο Εμπορικό Δίκαιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο.
Όταν τον συνέλαβε η Χούντα
Το 1968, επί Χούντας, απολύθηκε από το δικαστικό σώμα και στη συνέχεια συνελήφθη δύο φορές, βασανίστηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και φυλακίστηκε, χωρίς δίκη. Απολύθηκε από τις φυλακές της Χούντας μετά από διεθνή κατακραυγή το 1971. Με την πτώση της δικτατορίας αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία του τον Σεπτέμβριο του 1974 με τον βαθμό του Εφέτη.
Το 1976 συμμετείχε στη σύνθεση του Συμβουλίου Εφετών η οποία απέρριψε το αίτημα της Γερμανίας για την έκδοση του Ρολφ Πόλε, καταζητούμενου για τρομοκρατική δράση, με το σκεπτικό ότι τα εγκλήματά του είναι πολιτικά και ως εκ τούτου η έκδοσή του απαγορεύεται από το ελληνικό Σύνταγμα. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου άσκησε πειθαρχική δίωξη κατά των τριών πλειοψηφησάντων δικαστών (Κ. Αλεξόπουλος, Σ. Βάλλας, Χ. Σαρτζετάκης) γι’ αυτή τη απόφαση, γεγονός που θεωρήθηκε ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη δικαστική ανεξαρτησία.
Το 1981 προήχθη στον βαθμό του Προέδρου Εφετών και το 1982 στον βαθμό του Αρεοπαγίτη.
Τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια» και η «ψήφος Αλευρά»
Κατά την προεδρική εκλογή του 1985 ο Χρήστος Σαρτζετάκης προτάθηκε από το ΠΑΣΟΚ και εξελέγη από αυτό και τα κόμματα της αριστεράς στις 29 Μαρτίου 1985 Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τις 5 Μαΐου 1990.
Η εκλογή του συνδέθηκε με δύο προβλήματα Συνταγματικού Δικαίου, τα «χρωματιστά ψηφοδέλτια» και την «ψήφο Αλευρά».
Για την ψηφοφορία χρησιμοποιήθηκαν ψηφοδέλτια διαφορετικού χρώματος για κάθε υποψήφιο, κάτι που η τότε αξιωματική αντιπολίτευση (Νέα Δημοκρατία) κατήγγειλε ως απόπειρα ακύρωσης του μυστικού χαρακτήρα της ψηφοφορίας, επειδή, όπως υποστήριξε, το χρώμα του κάθε ψηφοδελτίου διακρινόταν από τον ημιδιαφανή φάκελο. Υποστηρίχθηκε επίσης ότι ο τότε Πρόεδρος της Βουλής Γιάννης Αλευράς δεν έπρεπε να λάβει μέρος στην ψηφοφορία ως εκτελών χρέη Προέδρου της Δημοκρατίας μετά την πρόωρη παραίτηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
«Είμαστε έθνος ανάδελφον»
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Προέδρου της Δημοκρατίας έγινε γνωστός για τη δήλωσή του «είμαστε έθνος ανάδελφον», που γνώρισε μεγάλη αποδοχή, και από την αφοσίωσή του στην τήρηση του Συντάγματος, ιδιαίτερα στο δύσκολο διάστημα 1989-1990.
Η δήλωσή του «είμαστε έθνος ανάδελφον», γνώρισε μεγάλη αποδοχή
Μετά το 1990 έχει αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από την δημόσια ζωή αν και αρθρογραφεί τακτικά σε εφημερίδες και δημοσιεύει κείμενα στην ιστοσελίδα του.
Στις 21 Δεκεμβρίου 2018, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Το βραβείο απονεμήθηκε για τη δημοσίευση του έργου «Επιτελών το καθήκον μου», κείμενο με τη μειοψηφική γνώμη που διατύπωσε το 1964 ως ανακριτής στην υπόθεση Λαμπράκη, το οποίο αξιολογήθηκε ως λαμπρό δείγμα ευσυνείδητης, εμβριθούς, εξονυχιστικής και θαρραλέας ανακριτικής στάσης.
Ο ισοβίτης Χρήστος Ρούσσος
Το 1976 η δολοφονία του Ανέστη Παπαδόπουλου, από τον σύντροφό του, Χρήστο Ρούσσο, σόκαρε το πανελλήνιο και αποκάλυψε πολλές κρυφές πτυχές του κόσμου του Ζαππείου και της Λεωφόρου Συγγρού, καθώς ο Χρήστος Ρούσσος εξαναγκαζόταν στην πορνεία από τον Ανέστη Παπαδόπουλο.
Είχε καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη από το Διεθνές Ναυτοδικείο Πειραιά, χωρίς να του αναγνωριστεί το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου. Είχε οδηγηθεί στις φυλακές Κέρκυρας, ένα από τα πιο σκληρά σωφρονιστικά ιδρύματα.
Από εκεί, ζήτησε την αναψηλάφηση της δίκης του, λόγω του νεαρού της ηλικίας του αλλά και του πρότερου έντιμου βίου ώστε να πετύχει την αποφυλάκισή του, την οποία είχε αρνηθεί το δικαστήριο με επιχείρημα την ομοφυλοφιλία.
Όταν ζήτησε απονομή χάριτος από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Χρήστο Σαρτζετάκη, η αίτησή του απορρίφθηκε κατηγορηματικά. Τότε, ο Χρήστος Ρούσσος κήρυξε απεργία πείνας, με την υγεία του να κλονίζεται και τον ίδιο να παραμένει αποφασισμένος να δικαιωθεί ή να πεθάνει, αρνούμενος την οποιαδήποτε ιατρική βοήθεια.
Η απόφαση να μην αποδοθεί χάρη, παρά τη θετική απάντηση του Συμβουλίου Χαρίτων, ξέσπασε πολιτική θύελλα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραμένει ανένδοτος στη στάση του. Μάλιστα, οι σχέσεις ΠτΔ και κυβέρνησης (του Ανδρέα Παπανδρέου) οδηγήθηκαν στα άκρα. Η στάση του Χρήστου Σαρτζετάκη αποδόθηκε σε προκατάληψη και διάκριση.
Τελικά, η απονομή χάριτος δόθηκε το 1990 από τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Καραμανλή.
