Βγαίνουν σιγά-σιγά στην επιφάνεια τα σκάνδαλα με τα προσφυγικά κονδύλια και πως η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ "διαχειρίστηκε" εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Συγκεκριμένα, μετά το πάρτι με τα εκατομμύρια που δίνονταν για τη σίτιση των προσφύγων, όπου κάποιοι «φούσκωναν» τον αριθμό των ατόμων που υποτίθεται ότι σιτιζόταν, στο προσκήνιο έρχεται τα κόλπα και στις μεταφορές και στη στέγαση προσφύγων.
Κόλπα στις μεταφορές και στη στέγαση προσφύγων
Σύμφωνα με καταγγελίες, υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιοι ναύλωναν πλοία για μετακινήσεις πέντε χιλιάδων προσφύγων ενώ στο νησί της Σάμου είχαν καταγραφεί χίλιοι και μίσθωναν ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά με 100 ευρώ το δωμάτιο τη βραδιά.
Για την μη ορθολογική διάθεση ευρωπαϊκών κονδυλίων στον τομέα της μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών όσο και για τη στέγασή τους μίλησε στο protagon μέλος της κοινότητας των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και συγκεκριμένα ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, συνιδρυτής και γενικός διευθυντής της HumanRights360.
Ο κ. Φαρμάκης επισημαίνει πως στο θέμα της μεταφοράς των προσφύγων υπάρχουν πληροφορίες για αποκλίσεις της τάξεως 500%-600% σε σχέση με τον αριθμό προσφύγων και μεταναστών που είχαν καταγραφεί από την Ύπατη Αρμοστεία στο νησί της Σάμου.
Ναύλωναν για μετακινήσεις πέντε χιλιάδων ενώ στο νησί είχαν καταγραφεί χίλιοι
«Μας ενημερώνουν για ναυλώσεις με πληθυσμούς 5.000 και 6.000 ατόμων, ενώ στο συγκεκριμένο νησί, στη Σάμο, υπήρχαν κάτω από 1.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Οπότε δεν ξέρουμε τι γίνεται…».
Ο κ. Φαρμάκης εξηγεί πως το νούμερο των προσφύγων που ήρθαν στο νησί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2018 δεν ανταποκρίνονται στον αριθμό των ατόμων που έφθαναν στο νησί, ενώ μεγάλος όγκος μεταφορών υπήρχε παλαιότερα, το 2015, που είχαμε τις μεγάλες ροές, ειδικά στη Λέσβο όπου οι αποστάσεις ήταν μεγάλες.
Σημειώνεται ότι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2018 οι προσφυγικές ροές ήταν πολύ μειωμένες σε σχέση με τα δεδομένα του 2015.
Σύμφωνα με τον ίδιος «Αυτό που έκαναν στο υπουργείο Άμυνας ήταν το εξής: χρησιμοποιούσαν έναν κωδικό με την ονομασία «σίτιση» ή «μεταφορές». Εκεί μέσα λοιπόν αναφέρονται οι συνολικές μεταφορές για κάποια περίοδο – δεν υπάρχει κάποια διαφοροποίηση ότι αυτές είναι μεταφορές προσφύγων ή μεταφορές προσωπικού, στρατιωτών δηλαδή. Οπότε είναι πάρα πολύ δύσκολο να καταλάβεις και να καταλήξεις σε συμπεράσματα. Μας έλεγαν από το υπουργείο ότι μετά βέβαια έπαιρναν τις αντίστοιχες συμβάσεις –που δεν μας έλεγαν ποιες ήταν- και τα έξοδα που είχαν γίνει τα “χρέωναν” στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις», αναφέρει ο κ. Φαρμάκης.
Μίσθωναν ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά με 100 ευρώ το δωμάτιο τη βραδιά
‘Όσο για τον τομέα της στέγασης, ο κ. Φαρμάκης επισημαίνει πως και εκεί εμφανίζονται διάφορα παράδοξα «Σύμφωνα με πληροφορίες, βλέπουμε τιμές δωματίου 100 ευρώ την ημέρα, στη μέση του πουθενά, και μπορούμε –χωρίς να ξέρουμε όλα τα στοιχεία- να υποθέσουμε ότι υπάρχει μη ορθή διάθεση κονδυλίου».
Σύμφωνα με τον ίδιο, χρεώνονταν μάλιστα σε μακρινή παραλιακή περιοχή της Αττικής δωμάτια από 80 έως 100 ευρώ την ημέρα και μάλιστα off season.
«Χωρίς να είμαι ειδικός σε θέματα στέγασης, το ερώτημα που τίθεται για εμένα είναι: δεν θα μπορούσαν οι δήμοι και η κυβέρνηση να έχουν ένα σχέδιο κοινωνικής κατοικίας με όλα αυτά τα κονδύλια που ήταν διαθέσιμα; Δηλαδή να αγοράζονται ή να ενοικιάζονται διαμερίσματα, να ανακαινίζονται και να προορίζονται για ευάλωτους πληθυσμούς γενικότερα και ειδικότερα αυτή την περίοδο για πρόσφυγες και μετανάστες;», τονίζει ο Φαρμάκης.
Με τις καταγγελίες αυτές πως για ακόμη μία φορά επανέρχεται η δυσώδης υπόθεση των χρημάτων που είχαν προορισμό την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης προσφύγων και μεταναστών στα κέντρα φιλοξενίας, και για τα οποία υπεύθυνο ήταν το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και ο τότε Υπουργός Άμυνας, Πάνος Καμμένος.
«Πάρτι» με τα εκατομμύρια που δίνονταν για τη σίτιση των προσφύγων
Το σκάνδαλο βγήκε στην επιφάνεια μετά την ανάλυση του δημοσιογράφου Χάρη Καρανίκα ο οποίος είχε αναλύσει εκατοντάδες διακηρύξεις σίτισης σε κέντρα φιλοξενίας για τα οποία αρμόδιο είναι το υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ).
Όπως είχε αναφέρει, από το 2017 και μετά, και για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενάμιση χρόνου, συστηματικά διακηρύσσονταν μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού κατά 50%-100% από τον αριθμό των προσφύγων στα πλαίσια απευθείας αναθέσεων σε εταιρείες catering.
Σε μία περίπτωση μάλιστα, ενώ από στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ φαίνεται ότι το πλήθος των προσφύγων που είχαν δεχθεί βοήθεια δεν ξεπερνούσε τους 60 και η γενική εκτίμηση για τον αριθμό τους δεν ήταν πάνω από 120, η διακήρυξη σίτισης για τη δομή όπου φιλοξενούνταν έκανε λόγο για 450 άτομα.
Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι κάποιοι «φούσκωναν» τον αριθμό των ατόμων που υποτίθεται ότι σιτιζόταν από το εν λόγω πρόγραμμα.
Η αποκάλυψη του Protagon έρχεται σε συνέχεια της έρευνας που διεξήγαγε η OLAF, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης, η οποία έβαλε στο στόχαστρο από πέρυσι τα κονδύλια που διαχειρίζονταν το υπουργείο του κ. Καμμένου.
Τότε, αναφέρει ο κ. Καρανίκας, ο εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής υπηρεσίας είπε ότι η έρευνα ξεκίνησε έπειτα από πληροφορίες που υπέβαλε το 2017 η Γενική Διεύθυνση Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Κομισιόν και ότι δεν μπορεί να διατυπώσει «περαιτέρω σχόλια σε αυτό το στάδιο της έρευνας». Επεσήμανε δε ότι «το γεγονός ότι η OLAF εξετάζει το θέμα δεν σημαίνει ότι τα εμπλεκόμενα πρόσωπα έχουν διαπράξει κάποια παρατυπία ή απάτη».
Από τον Σεπτέμβριο του 2018, οπότε έγιναν οι παραπάνω δηλώσεις, δεν υπάρχουν ενδείξεις για την σύνταξη ολοκληρωμένου πορίσματος σε σχέση με την υπόθεση. Πηγή με γνώση των ευρωπαϊκών θεμάτων στο Μεταναστευτικό ανέφερε στο Protagon ότι με την έρευνα της OLAF υπάρχει κίνδυνος κάποιες δαπάνες να χαρακτηριστούν «μη επιλέξιμες», δηλαδή να μην γίνεται να καλυφθούν από ευρωπαϊκά κονδύλια. Στην περίπτωση αυτή ενδέχεται δεκάδες εκατομμύρια για τη σίτιση των προσφύγων να βαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.
Μετά από την ανάλυση περισσότερων από 420 διακηρύξεις της περιόδου 2016-2018 για απευθείας αναθέσεις με διαπραγμάτευση σε εταιρείες catering έγινε σύγκριση με διαθέσιμα στοιχεία από καταμετρήσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για το πλήθος φιλοξενουμένων στις δομές ανά την Ελλάδα.
Επιπλέον, ελήφθησαν υπόψη οι προσφυγικές ροές ανά μήνα από το 2016, επί υπουργίας Πάνου Καμμένου, οπότε νομοθετήθηκε η συνδρομή του ΥΠΕΘΑ για τη σίτιση στα κέντρα φιλοξενίας, καθώς και οι χρονικές στιγμές κατά τις οποίες νομιμοποιείτο η παράταση των απευθείας αναθέσεων –κατά παρέκκλιση του ευρωπαϊκού Δικαίου- μέσω Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου για λόγους «κατεπείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης».
Μία τέτοια πράξη «πέρασε» την περίοδο που οι προσφυγικές ροές βρίσκονταν στο χαμηλότερο σημείο τους τα τελευταία τρία χρόνια και ενώ η ανεξάρτητη αρχή για τις δημόσιες συμβάσεις είχε εξαρχής γνωμοδοτήσει αρνητικά για τη συγκεκριμένη πρακτική των απευθείας αναθέσεων.
Τι γινόταν στις δομές
Από την έρευνα του Protagon διαπιστώθηκαν ανάμεσα σε άλλα τα εξής: Στο Βαθύ της Σάμου, από καταμέτρηση του Ιανουαρίου του 2018, προκύπτει ότι στη δομή βρίσκονταν σχεδόν 1700 φιλοξενούμενοι, ενώ τον Μάρτιο ο αριθμός τους πέφτει στους 1390, την περίοδο Απριλίου-Μαΐου ξεπερνάει κατά λίγο τους 1900, τον Ιούνιο φτάνει στους 2130 και τον Ιούλιο του 2600. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι διακηρυσσόμενες ποσότητες φαγητού ξεκινούν από 2800-2900 σιτιζομένους, και φτάνουν τους 3000 τον Ιούνιο και τους 3500 τον Ιούλιο, σαφής δηλαδή διόγκωση του αριθμού μερίδων.
Στη δομή του πρώην εργοστασίου της ΒΙΑΛ στη Χίο η καταμέτρηση της Ύπατης Αρμοστείας τον Ιανουάριο του 2018 δείχνει 1400 φιλοξενούμενους, ενώ στα μέσα Μαρτίου σχεδόν 1270. Αντίστοιχα στις διακηρύξεις αναφέρονται 2200 άτομα τον Ιανουάριο και άλλα τόσα τον Μάρτιο, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των φιλοξενουμένων εμφανίζεται μειωμένος. Στις δομές της Λέρου καταγράφονται από την Υπατη Αρμοστεία σχεδόν 600 φιλοξενούμενοι τον Ιανουάριο, 460 τον Μάρτιο, 540 τον Απρίλιο, ενώ στις διακηρύξεις 1000 τον Ιανουάριο, 1000 τον Μάρτιο, 800 τον Απρίλιο. Στην Κω, η καταμέτρηση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ δείχνει 580 τον Ιανουάριο και 770 τον Μάρτιο. Αντίστοιχα, διακήρυξη του Ιανουαρίου αφορά 1000 σιτιζομένους και του Μαρτίου επίσης 1000. Στη Λέσβο, στο στρατόπεδο Παραδέλλη, (το κέντρο της Μόριας), στις 15 Μαρτίου καταγράφονται 5465 από την Ύπατη Αρμοστεία ενώ η διακήρυξη που αφορά τη σίτιση από τις 14 Μαρτίου αναφέρει 6500 άτομα.
Νέα καταμέτρηση
Στις 22 Μαΐου νέα καταμέτρηση σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ δείχνει 6000 στην Μόρια και άλλους 1161 στο κέντρο του Καρά Τεπέ. Η διακήρυξη για τη σίτιση των προσφύγων και μεταναστών που δημοσιεύεται ακριβώς την ίδια ημέρα αναφέρει 8300 άτομα. Ξανά στις 20 Ιουνίου η Ύπατη Αρμοστεία καταγράφει 6000 στη Μόρια και 1188 στο Καρά Τεπέ, ενώ δύο διακηρύξεις σίτισης που δημοσιεύονται λίγες ημέρες πριν και μετά την εν λόγω καταμέτρηση αναφέρονται σε 8000 άτομα.
Αναθέσεις με ταχύτητα φωτός Πέρα από τις αποκλίσεις, η έρευνα του Protagon εντόπισε και διάφορες παραλείψεις, ανακρίβειες και «ευτράπελα» σε έγγραφα του ΥΠΕΘΑ που αναφέρονται στις υπηρεσίες σίτισης. Για παράδειγμα, στη Διαύγεια έχουν αναρτηθεί διακηρύξεις, συγκεκριμένα για το Κέντρο Ανοιχτής Δομής Φιλοξενίας στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, όπου αναφέρεται επανειλημμένα μόνο το ποσό της δαπάνης για τη σίτιση και δεν αναφέρεται ούτε ο αριθμός των σιτιζομένων ούτε η χρονική διάρκεια για την οποία γίνονται οι απευθείας αναθέσεις. Επίσης, στις αναρτημένες στη Διαύγεια διακηρύξεις, τα έγγραφα που αφορούν το κέντρο της Σάμου επί μήνες δεν εμφανίζουν ούτε ποσά ούτε αριθμό φιλοξενουμένων – τα στοιχεία αρχίζουν να μπαίνουν από τον Νοέμβριο του 2016 και μετά, ενώ η συνδρομή του ΥΠΕΘΑ στη διαδικασία σίτισης στις δομές νομοθετήθηκε από τα τέλη Φεβρουαρίου του 2016.
Σε μερικές περιπτώσεις οι διακηρύξεις συντάσσονται και δημοσιεύονται την ίδια ημέρα κατά την οποία πραγματοποιείται και η ανάθεση, δημιουργώντας εύλογα ερωτηματικά για την διαδικασία που ακολουθείται. Ενδεικτικά, την 1η Σεπτεμβρίου 2017 συντάχθηκε διακήρυξη σίτισης για το κέντρο ΒΙΑΛ στη Χίο, στην οποία ανακοινώθηκε ότι η διαπραγμάτευση θα πραγματοποιηθεί το βράδυ της ίδιας ημέρας για ένα έργο σίτισης που θα ξεκινούσε το πρωί της ίδιας ημέρας.
