Ισχυρούς τριγμούς στη διεθνή ναυτιλιακή κοινότητα και έντονες αντιδράσεις από την Ευρώπη και από την Ελλάδα έχει προκαλέσει η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών σε πλοία που ανήκουν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου σε κινεζικά συμφέροντα και δένουν σε αμερικανικά λιμάνια.
Ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας, από το βήμα του διεθνούς συνεδρίου "2nd International Maritime Security Conference" που πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου, τόνισε τη σοβαρότητα της κατάστασης. «Ζούμε σε αβέβαιους καιρούς και η εθνική οικονομία – όπως και μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ που προέρχεται από τη ναυτιλία – επηρεάζεται άμεσα από γεωπολιτικές και στρατηγικές αποφάσεις. Η ανταγωνιστικότητα όσον αφορά τον κόσμο της ναυτιλίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περιορισμένη», σημείωσε.
Το 90% του παγκόσμιου εμπορίου μεταφέρεται μέσω θαλάσσης, και η ελληνόκτητη ναυτιλία, αν και σε μεγάλο μέρος υπό ξένη σημαία, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Ο υπουργός τόνισε ότι «πρέπει να δράσουμε προσεκτικά και να γεφυρώσουμε το χάσμα με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, που βρίσκονται σε συνεχή ανάπτυξη, σε αντίθεση με την ΕΕ που, δυστυχώς, έχει μείνει πολύ πίσω». Και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου: «Αν δεν ληφθούν άμεσα οι σωστές αποφάσεις από την ΕΕ, θα χαθεί ένα – όχι μόνο ελληνικό – στρατηγικό πλεονέκτημα που αφορά στο στόλο και τους πλοιοκτήτες».
Η διεθνής ναυτιλιακή οργάνωση Bimco, σε πρώτη της εκτίμηση για τη νέα πολιτική δασμών, αναφέρει ότι οι δασμοί του Τραμπ θα προκαλέσουν μείωση του παγκόσμιου όγκου των μεταφερόμενων με πλοίο εμπορευματοκιβωτίων τουλάχιστον κατά 0,5%. Σύμφωνα με τον επικεφαλής του τμήματος αναλύσεων της Bimco, Niels Rasmussen, ο κλάδος των πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα επηρεαστεί περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο.
Η Bimco αναμένει με ενδιαφέρον την αντίδραση των Αμερικανών καταναλωτών, καθώς αυτή θα κρίνει και την τελική επίπτωση στη ναυτιλία. Είναι πιθανό να υπάρξει μείωση στις προαιρετικές δαπάνες, όπως τα ταξίδια και οι υπηρεσίες, γεγονός που μπορεί να αυξήσει την ανεργία στους τομείς αυτούς. Από την άλλη πλευρά, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των δαπανών για αγαθά και να περιορίσει τις επιπτώσεις στη ναυτιλία.
Οι αυξήσεις των δασμών θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μηδενική αύξηση των εισαγωγών εμπορευματοκιβωτίων στις ΗΠΑ, με συνέπεια να μειωθεί ο παγκόσμιος όγκος κατά 0,5%. Επιπλέον, οι αυξήσεις των εισαγωγικών δασμών κατά 25% σε επιλεγέντα αγαθά ενδέχεται να αυξήσουν τον μέσο όρο των συνολικών δασμών κατά 15-20%.
Οι χώρες που πλήττονται – Κίνα, Νότια Κορέα, Ιαπωνία και η ΕΕ – έχουν ήδη δηλώσει ότι θα απαντήσουν με αντίμετρα, εντείνοντας τον εμπορικό πόλεμο και επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την παγκόσμια οικονομία. Ο Rasmussen εκτιμά ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις θα πληγούν περισσότερο από τις ξένες, καθώς το κόστος εισαγωγών θα αυξηθεί σημαντικά. Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να οδηγήσει σε αυξημένο πληθωρισμό στις ΗΠΑ και σε επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης.
Ένα από τα βασικά προβλήματα που αναδεικνύει η νέα πολιτική Τραμπ είναι η εξάρτηση των ΗΠΑ από κινεζικής κατασκευής πλοία. Τον Φεβρουάριο του 2025, το 20% των πλοίων που κατέφθασαν σε αμερικανικά λιμάνια ήταν κινεζικής κατασκευής. Ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν ισχυρή ναυπηγική βιομηχανία. Σήμερα, η Κίνα κατασκευάζει 1.700 πλοία ετησίως, ενώ η αμερικανική παραγωγή είναι ελάχιστη. Χωρίς εναλλακτικές, οι αμερικανικές εξαγωγές, ιδίως στον τομέα της ενέργειας, βρίσκονται σε κίνδυνο.
Το American Petroleum Institute έχει εκφράσει έντονη ανησυχία, εκτιμώντας ότι οι εξαγωγές αργού πετρελαίου θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 20%, ενώ οι καταναλωτές ενδέχεται να επωμιστούν επιπλέον 30 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως λόγω της αύξησης του κόστους. Παρόμοιες ανησυχίες εκφράζουν και οι εξαγωγείς αιθανόλης, καθώς φοβούνται ότι θα χάσουν ανταγωνιστικότητα στις διεθνείς αγορές.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Παγκόσμια διαμαρτυρία σε Ευρώπη και ΗΠΑ κατά των δασμών Τραμπ: «Κάτω τα χέρια από τη δημοκρατία»
Όπως αναφέρει το Reuters, τα προτεινόμενα τέλη θα μπορούσαν να φτάσουν έως και 3 εκατομμύρια δολάρια ανά επίσκεψη σε λιμάνι των ΗΠΑ. Επιπλέον, διεθνείς φορείς προειδοποίησαν ότι ενδέχεται να επιβληθεί αναδρομική ποινή, επιβαρύνοντας πλοιοκτήτες που έχουν ήδη επενδύσει σε κινεζικά ναυπηγεία. Οι αμερικανικοί φορείς εκμετάλλευσης πλοίων πρότειναν να μην ισχύσουν τα τέλη για πλοία που έχουν ήδη αγοραστεί.
Πλήγμα για την ελληνική ναυτιλία
Αρκετές είναι οι φωνές και στην Ελλάδα που υποστηρίζουν ότι η απόφαση των ΗΠΑ να επιβάλουν λιμενικά τέλη σε όλα τα πλοία που έχουν ναυπηγηθεί στην Κίνα, ανεξαρτήτως πλοιοκτησίας και σημαίας, αποτελεί σοβαρή απειλή για την ελληνική ναυτιλία. Οι Έλληνες εφοπλιστές έχουν επενδύσει πάνω από 66 δισεκατομμύρια δολάρια σε κινεζικά ναυπηγεία την τελευταία δεκαετία, και το επιπλέον κόστος των 1,5 εκατομμυρίων δολαρίων ανά κατάπλου θα μπορούσε να πλήξει σημαντικά τη βιωσιμότητα πολλών εταιρειών. Αυτό θα έχει επιπτώσεις τόσο στη μεταφορά εμπορευμάτων όσο και στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας, που αποτελεί βασικό παράγοντα του παγκόσμιου εμπορίου.
Οι αγορές αποτύπωσαν άμεσα την ανησυχία για τον αντίκτυπο των δασμών στο θαλάσσιο εμπόριο, με τους επενδυτές να αποσύρονται από τον ναυτιλιακό τομέα και να αναζητούν ασφαλέστερες επιλογές. Μάλιστα, η πρώτη μέρα μετά την ανακοίνωση των νέων δασμών συνοδεύτηκε από έντονες αναταράξεις στις διεθνείς χρηματαγορές, με τις μετοχές ναυτιλιακών εταιρειών να καταγράφουν σημαντικές απώλειες. Στην Ιαπωνία, ο δείκτης Nikkei σημείωσε πτώση 2,77%, ενώ η μετοχή της Kawasaki Kisen Kaisha (K Line) υποχώρησε κατά 8,14%. Αντίστοιχα, η Nippon Yusen KK (NYK Line) κατέγραψε πτώση 5,56% και η Mitsui OSK Lines (MOL) απώλειες 5,55%. Στη Σαγκάη, η COSCO SHIPPING έχασε 2,95%, ενώ η Orient Overseas Container Line (OOCL) στο Χονγκ Κονγκ σημείωσε πτώση 5,25%.
Απώλειες σημειώθηκαν και στην ευρωπαϊκή αγορά: η Costamare, ελληνικών συμφερόντων, είδε τη μετοχή της να καταγράφει πτώση 9,5%, η Hapag-Lloyd 8,87%, και η MPC Container Ships 3,62%. Αντίστοιχες ήταν οι απώλειες και για τις υπόλοιπες εισηγημένες ναυτιλιακές εταιρείες ελληνικών συμφερόντων, κυρίως που δραστηριοποιούνται στα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.
Η γεωπολιτική διάσταση: Το λιμάνι του Παναμά και η Κίνα
Η ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας δεν περιορίζεται μόνο στον ναυτιλιακό τομέα. Πρόσφατα, η κινεζική εταιρεία CK Hutchison ανέστειλε την πώληση δύο λιμανιών στον Παναμά προς την BlackRock, μια συμφωνία που είχε χαιρετιστεί από την κυβέρνηση Τραμπ. Η κίνηση αυτή αντανακλά την αυξανόμενη επιφυλακτικότητα της Κίνας απέναντι στις αμερικανικές στρατηγικές στην περιοχή.
Το Πεκίνο φαίνεται να βλέπει τη συμφωνία ως μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας των ΗΠΑ να περιορίσουν την κινεζική επιρροή στη Λατινική Αμερική. Η Ta Kung Pao, μια εφημερίδα προσκείμενη στην κινεζική κυβέρνηση, υποστήριξε ότι η συναλλαγή θα έπρεπε να ακυρωθεί, καθώς εξυπηρετεί την αμερικανική στρατηγική αποδυνάμωσης της Κίνας.
