Ιδιαίτερη ανησυχία εμπνέει το γεγονός ότι οι νέοι πτυχιούχοι στην Ελλάδα απορροφώνται από την αγορά εργασίας κατά περίπου 10% λιγότερο σε σχέση με το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση της ΕΘΑΑΕ για την ανώτατη εκπαίδευση, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα. Οι κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων, πάντως, εμφανίζουν καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές.
Χαμηλά βρίσκεται, επίσης, η χώρα μας στα επίπεδα αποδοχών των πτυχιούχων ενώ η ανεργία πλήττει κατά 26% περισσότερο τις γυναίκες.
Αξίζει, ωστόσο, να αναφερθεί το γεγονός ότι, αν και στην Ελλάδα συγκεντρώνεται το υψηλότερο συνολικό ποσοστό ανέργων πτυχιούχων στις χώρες της ΕΕ27, η ανεργία παρουσιάζει στη χώρα μας τη μεγαλύτερη μείωση από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (-5%) στο διάστημα 2019-2023.
Μεταξύ των τελευταίων θέσεων στις χώρες του ΟΟΣΑ βρίσκεται η Ελλάδα σε ό,τι αφορά στην απασχόληση των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-64 (79,4%) αλλά και των νέων αποφοίτων ηλικίας 25-34 (76,4%).
Οι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου εμφανίζουν κατά 9,5% περισσότερες πιθανότητες απασχόλησης συγκριτικά με τις πιθανότητες των κατόχων πρώτου πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αντίστοιχα, η κατοχή διδακτορικού τίτλου ενισχύει τις πιθανότητες κατά 15,8%.
Εξίσου χαμηλές επιδόσεις σημειώνει η χώρα μας και στα επίπεδα αποδοχών των πτυχιούχων καθώς
απέχει κατά 18% από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ιδιαίτερης προσοχής σε ό,τι αφορά στην ανεργία των πτυχιούχων συνολικά αξίζει το γεγονός, ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει τη χαμηλότερη θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ27 την ίδια στιγμή, που η ανεργία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μείωση στο διάστημα 2019-2023.
Επίσης, αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το ποσοστό των ανέργων γυναικών πτυχιούχων είναι κατά 26% μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των ανδρών.
Οι πιο σημαντικοί διεθνείς δείκτες για το ποσοστό απασχόλησης των πτυχιούχων, το επίπεδο αμοιβών
Απόφοιτοι ΑΕΙ – Απασχόληση και Ανεργία
Σχετικά με την απασχόληση των αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-34 ετών, στην Ελλάδα τα ποσοστά κυμαίνονται διαχρονικά σε επίπεδα χαμηλότερα από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, ο οποίος είναι σταθερά πάνω από το 80% τη δεκαετία 2012-2022. Πιο συγκεκριμένα, η μέση απασχόληση των νέων πτυχιούχων το 2022 ανερχόταν σε 84,4% ενώ στην Ελλάδα 76,4%. Την ίδια στιγμή, η απασχόληση των νέων πτυχιούχων είναι χαμηλότερη από αυτή των ώριμων ηλικιακά πτυχιούχων στη χώρα μας (79,4%) – αν και επίσης, κάτω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Στα δύο άκρα της επαγγελματικής ‘βεντάλιας’, τα υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης πτυχιούχων ΑΕΙ στις ηλικίες 25-34 εμφανίζουν η Ουγγαρία (93,7%), η Λιθουανία (92,5%), οι Κάτω Χώρες (91,5%), η Πολωνία και η Νέα Ζηλανδία (91,4%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (91,1%). Στις ηλικίες 25-64, την ‘πρωτιά’ στην απασχόληση των πτυχιούχων κατέχει η Νορβηγία (90,4%) ενώ από κοντά ακολουθούν η Σουηδία και η Ουγγαρία (90,1%), η Νέα Ζηλανδία (89,9%), η Ιαπωνία (89,6%), η Σλοβενία (89,5%), η Ισλανδία (89,4%), η Εσθονία και η Λιθουανία (89,3%). Στον αντίποδα, στις χαμηλότερες θέσεις της κατάταξης βρίσκεται η Ελλάδα (76,4%) πάνω από την Ιταλία (72,8%), την Τουρκία (72,2%), τη Νότια Αφρική (66%) και την Ινδία (56,8%). Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα καταγράφει σημαντική αύξηση 7% στην απασχόληση των νέων πτυχιούχων από 69,5% το 2021 σε 76,4% το 2022.
Απασχόληση πτυχιούχων ανά επίπεδο εκπαίδευσης
Οι κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος ηλικίας 25-64 ετών εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης στην Ισλανδία (95,3%), τη Νορβηγία (94,7%), την Ουγγαρία (94%), τη Σουηδία (93,5%), τη Σλοβενία (93,3%) και την Πορτογαλία (92,6%). Αντίστοιχα, ως προς τους αποφοίτους προγραμμάτων διδακτορικών σπουδών, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην Ισλανδία (99%), τη Νορβηγία και την Ουγγαρία (97,6%), τη Λιθουανία και την Πορτογαλία (97,3%).
Η Ελλάδα εμφανίζει ένα από χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης στους κατόχους πτυχίου (76,9%) και κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις των χωρών ως προς την απασχόληση κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου (86,4%). Αντίθετα, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, αυξήθηκε το ποσοστό απασχόλησης κατόχων διδακτορικού διπλώματος από 85% το 2017 σε 92,7% το 2022. Επίσης, η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη διαφορά ποσοστού απασχόλησης υπέρ των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου, αφού υπερτερούν των νέων πτυχιούχων κατά 9,5%.
Συμπερασματικά, οι προοπτικές απασχόλησης σε κάθε κατηγορία είναι διαχρονικά καλύτερες όσο ανώτερο είναι το επίπεδο σπουδών. Να σημειωθεί, ότι στο επίπεδο διδακτορικού τίτλου, οι διαφορές είναι αμελητέες. Επισημαίνεται, ακόμη, ότι στην Ελλάδα καταγράφεται βελτίωση στην απασχόληση αποφοίτων που είναι κάτοχοι πτυχίου (από 69,2% το 2016 σε 76,9% το 2022), μεταπτυχιακού διπλώματος (από 82% το 2016 σε 86,4% το 2022) και διδακτορικού τίτλου (από 87,5% το 2016 σε 92,7% το 2022).
Μεταβολή ποσοστών απασχόλησης ατόμων ηλικίας 25-64 ανά επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (επίπεδα 6-8) για τα έτη 2016-2022
Οι αποδοχές των αποφοίτων ΑΕΙ ηλικίας 25-64
Στη Χιλή, την Κολομβία και την Κόστα Ρίκα, οι εργαζόμενοι με ανώτατη εκπαίδευση λαμβάνουν αποδοχές τουλάχιστον διπλάσιες των αποδοχών των εργαζομένων με δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αντίθετα, οι μικρότερες διαφορές υπέρ των εργαζομένων με ανώτατη εκπαίδευση εντοπίζονται στη Νορβηγία , στη Δανία και τη Σουηδία. Στην Ελλάδα, οι αποδοχές για τους αποφοίτους της τριτοβάθμιας βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ.
Ποιες είναι οι αποδοχές των γυναικών αποφοίτων ΑΕΙ
Οι εργαζόμενες γυναίκες πτυχιούχοι (25-64 ετών) αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ, ακόμη κι αν συγκεντρώνουν τα ίδια τυπικά προσόντα, με τις αποδοχές τους να υπολογίζονται στο 77,3% των αποδοχών των ανδρών.
Στην Ελλάδα, οι εργαζόμενες γυναίκες με πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης αμείβονται λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους, λαμβάνοντας το 78% των αποδοχών τους, αλλά σε αυτόν τον δείκτη η χώρα μας βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο και του ΟΟΣΑ και των ΕΕ25. Βάσει των στοιχείων του ΟΟΣΑ, η μισθολογική διαφορά ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες είναι μεγαλύτερη στη Χιλή (67,8%), τη Βραζιλία (67,9%), το Ισραήλ (69,3%) και την Ιρλανδία (69,9%) και μικρότερη σε χώρες όπως η Ρουμανία (93,4%), το Βέλγιο (86,6%), η Σλοβενία (85,5%) και η Ισπανία (84,4%).
Ανεργία πτυχιούχων ΑΕΙ στην Ευρώπη
Με βάση τα δεδομένα της Eurostat, το 2023 η Ελλάδα είχε το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (11,8%) -αν και μειωμένο από το 12,8% το 2022- στους πτυχιούχους ΑΕΙ ηλικίας 25-39, αρκετά πιο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (ΕΕ27) 4,3%.
Μετά την Ελλάδα, τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη, εμφάνισε η Τουρκία (9,8%), η Ισπανία (8,5%) και ακολουθούν η Σερβία (8,2%), η Κύπρος (5,9%) και η Ιταλία (5,7%). Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας στους πτυχιούχους ΑΕΙ ηλικίας 25-39 εμφανίζουν η Πολωνία (1,6%), η Ρουμανία (1,8%), η Ουγγαρία και η Τσεχία (1,9%).
Την τελευταία πενταετία, 2019 – 2023, το ποσοστό ανεργίας των νέων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ηλικίας 25-39 ετών, στις χώρες της ΕΕ ελαττώνεται από 5% το 2019, σε 4,4% το 2023.
Η Ελλάδα εμφανίζει τη μεγαλύτερη μείωση από όλες τις χώρες στην Ευρώπη (-5%) αλλά το συνολικό ποσοστό ανέργων πτυχιούχων στη χώρα μας παραμένει ιδιαίτερα υψηλό.
Ποσοστά ανεργίας πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλικίας 25-39 (επίπεδο 5-8) στην Ευρώπη, 2019-2023 (με βάση δεδομένα της Eurostat21)
Ο ‘χάρτης’ της ανεργίας στην Ελλάδα με βάση το φύλο
Σε απόλυτους αριθμούς, στην Ελλάδα την περίοδο 2019-2023, οι άνεργοι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και για τα δυο φύλα μειώθηκαν συνολικά κατά 103.600 άτομα (από 311.800 το 2019, σε 208.200 το 2023). Λαμβάνοντας υπόψη την αριθμητική υπεροχή των γυναικών μεταξύ των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το ποσοστό των ανέργων γυναικών με πτυχίο ΑΕΙ, το 2023, παραμένει στο 63% (131.200 γυναίκες επί του συνόλου 208.200 ανέργων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης), έναντι του 37% των ανδρών.
Ωστόσο, την τελευταία πενταετία, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤδείχνουν μικρή βελτίωση στη θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίας. Συγκεκριμένα, μεταξύ των ετών 2019-2023, ο αριθμός των ανέργων γυναικών πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μειώθηκε κατά 70.700 άτομα, σε ποσοστό 35% (από 201.900 το 2019, σε 131.200 το 2023), ενώ αντίστοιχα των ανδρών κατά 32.900, σε ποσοστό 29,9% (από 109.900 το 2019 σε 77.000 το 2023).
