Στις σκοτεινές εποχές του μεσαίωνα, οι πολιορκημένοι των πόλεων που προσπαθούσαν να αντέξουν στις ορδές των επιτιθέμενων, διέδιδαν ότι ανέμεναν «από ώρα σε ώρα», την άφιξη ενός πρίγκιπα που θα έλυνε την πολιορκία με τον παντοδύναμο στρατό του. Στην περίπτωση της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Ελβετίας, η Credit Suisse ελπίζει ότι την «πολιορκία» θα λύσει ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος αντί για στρατιώτες, θα φέρει σωρούς από ρευστό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, βέβαια, ο πρίγκιπας δεν έφτασε ποτέ.
Μετά την πτώση- ρεκόρ 24% της μετοχής της Credit Suisse (τη μεγαλύτερη ημερήσια στην ιστορία της) και εν μέσω φόβου κατάρρευσης, η τράπεζα απηύθυνε έκκληση στη Saudi National Bank για στήριξη. Η τράπεζα, στην οποία πρόσωπο-κλειδί είναι ο Διάδοχος- Πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ως ο μεγαλύτερος μέτοχός της, έχει πολλές φορές στηριχθεί στις δυνάμεις της Μέσης Ανατολής για να γλιτώσει. Αυτή τη φορά, ωστόσο, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Τη στήριξή της δεσμεύθηκε ότι θα δώσει, αντί της SNB (Saudi National Bank) ή… SNB (Swiss National Bank). Η κεντρική τράπεζα της Ελβετίας δηλώνει έτοιμη να παράσχει οικονομική βοήθεια στην Credit Suisse, σε μια προσπάθεια να σταματήσει τη θύελλα που ξεσηκώνει η ελβετική τράπεζα. Τόσο στη Γηραιά Ήπειρο, όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι φόβοι για μετάδοση της κρίσης και την πρόκληση ενός bank run που θα τη βαθύνει, έχουν «φουντώσει». Την έκθεση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ευρώπης στην Credit Suisse ψάχνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενώ αντίστοιχη έρευνα για τις εκθέσεις των αμερικανικών τραπεζών κάνει και το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών.
Όμως, όσο οι υπεύθυνοι της τράπεζας και οι ρυθμιστικές αρχές προσπαθούν να φανούν καθησυχαστικοί, ή τουλάχιστον να «μαζέψουν» ό,τι γίνεται, η απειλή ενός bank run συνεχίζει να κρέμεται ως Δαμόκλειος Σπάθη επάνω από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ιδιαίτερα όσο προσωπικότητες όπως ο γκουρού των αγορών, Ρόμπερτ Κιγιοσάκι (ο οποίος είχε προβλέψει την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008) λέει ξεκάθαρα ότι «η επόμενη τράπεζα που θα καταρρεύσει είναι η Credit Suisse», ενώ ο Νουριέλ Ρουμπινί κάνει λόγο για «Lehman moment».
Ο πρίγκιπας που δεν… ήρθε
Το δικό της «λιθαράκι» προσπάθησε να βάλει στην προσπάθεια καθησυχασμού των επενδυτών προσπάθησε να βάλει η Credit Suisse, η οποία αρχικά -πριν καταλήξει στην έκκληση προς την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας- διέρρευσε ότι… ερχόταν ο πρίγκιπας. Και ας ήξερε ότι αυτός, ακόμα και να ήθελε, δεν μπορούσε να έρθει προς τη σωτηρία της.
O λόγος για τον Πρίγκιπα – Διάδοχο της Σαουδικής Aραβίας, Mοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ο οποίος έχει ξαναπαίξει αυτό το ρόλο, του σωτήρα της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse. Ήταν μόλις τον περασμένο Οκτώβριο -όταν η Credit Suisse ανακοίνωνε ζημιές που ξεπερνούσαν τα 4 δισ. δολάρια- που η Saudi National Bank, το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα του Βασιλείου, που ανήκει κατά πλειοψηφία στην σαουδαραβική κυβέρνηση, ανακοίνωνε ότι επένδυε ποσό ως 1,5 δισ. δολάρια στην Credit Suisse.
Mε το κρατικό επενδυτικό fund της χώρας να είναι ήδη τοποθετημένο στην τράπεζα με περίπου 4 δισ. δολάρια, η SNB γινόταν ο μεγαλύτερος μέτοχος της ελβετικής τράπεζας, με το ποσοστό της να φτάνει στο 9,9%. Στους άλλους ισχυρούς μετόχους, οι Καταριανοί, αλλά και η πανίσχυρη Σαουδαραβική οικογένεια Ολαγιάν, την οποία γνωρίσαμε στην Ελλάδα με την εμπλοκή της στην Chipita και τη «συμμαχία» με τον Σπύρο Θεοδωρόπουλο, μέχρι να πουληθεί ο ελληνικός κολοσσός των τροφίμων.
Ήταν τότε που ο πρόεδρος της τράπεζας, Αμάρ Αλ Χουνταϊρί, έλεγε ότι το Βασίλειο δε σκόπευε να αναμιχθεί στα της ελβετικής τράπεζας (δεν έχει μέλος στο ΔΣ της) και πως απλά είχε πάρει μετοχές μιας ιστορικής τράπεζας σε τιμές… χώματος. “Επιτρέψτε μου να είμαι ξεκάθαρος”, έλεγε τότε ο Αλχουνταϊρι. «Αυτή είναι μια οικονομική επένδυση και μόνο. Το 9,9% ήταν πολύ καλά υπολογισμένο, επειδή μόλις φτάσεις στο 10% έχεις να αντιμετωπίσεις όλων των ειδών τα ρυθμιστικά και λογιστικά ζητήματα που ξεφυτρώνουν, και νοιώθαμε ότι αυτό δεν ήταν κάτι που θα θέλαμε να εμπλακούμε».
Κάπως έτσι, δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, σήμερα, η δήλωση του Αλ Χουνταϊρί ότι το Βασίλειο δεν θα παράσχει στην ελβετική τράπεζα επιπλέον οικονομική βοήθεια. «Δεν μπορούμε, επειδή (αν το κάναμε) θα ξεπερνούσαμε το 10%. Είναι θέμα ρυθμιστικών Αρχών», επανέλαβε. Ακόμα και έτσι, ωστόσο, με την κρίση να έχει πλήξει τη Σαουδική Αραβία μετά τον Covid και τον μπιν Σαλμάν να έχει αναγκαστεί να κάνει περικοπές, θεωρείται απίθανο να ήθελε ο πανίσχυρος Σαουδάραβας να αναλάβει ένα ακόμα ρίσκο να πάρει πάνω του τις ιλιγγιώδεις ζημιές που γράφει η ελβετική τράπεζα.
Άλλωστε, η επένδυση αυτή, είχε γίνει αμέσως μετά την «ενθάρρυνση» του Πρίγκιπα-Διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στις μεγαλύτερες εταιρείες της Σαουδικής Αραβίας να επενδύσουν δυναμικά και έντονα όπου μπορούν, ενδυναμώνοντας το προφίλ του Βασιλείου ως παγκόσμιου επενδυτή. Θυμίζουμε εδώ ότι το 37% της Eθνικής Tράπεζας της Σαουδικής Aραβίας, ανήκει στο κρατικό fund διαχείρισης πλούτου, PIF (Public Investment Fund) το οποίο διαχειρίζεται περίπου 620 δισεκατομμύρια δολάρια σε assets και είναι της απολύτου επιρροής του μπιν Σαλμάν, έχοντας επενδύσει… παντού και στα πάντα: Από διυλιστήρια ως ποδοσφαιρικές ομάδες (τη Νιούκαστλ).
Το όραμα του Διαδόχου
Η αλήθεια είναι ότι ο -μόλις 37 ετών- παντοδύναμος ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας δεν έχει καμία πρόθεση να συγκρουστεί, ή έστω και να ενοχλήσει τις ρυθμιστικές Αρχές της Ευρώπης. Αντίθετα, αυτό που θέλει είναι να παρουσιάσει ένα νέο, εξωστρεφές πρόσωπο της Σαουδικής Αραβίας στη ριζική προσπάθεια αναμόρφωσης του Βασιλείου που έχει ξεκινήσει με το Vision 2030. Τι είναι αυτό;
Με το όνομα Vision 2030, όπως έχει ανακοινώσει η Σαουδική Αραβία, το σχέδιο με επικεφαλής τον de facto ηγέτη της, Πρίγκιπα Διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, προβλέπει τη διοχέτευση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια οικονομική μεταμόρφωση. Οι επενδύσεις περιλαμβάνουν μια κοινοπραξία 2 δισ. Δολαρίων μεταξύ της eWTP Arabia Capital, ένα fund που υποστηρίζεται από το κρατικό ταμείο της Σαουδικής Αραβίας (Public Investment Fund, PIF), της Alibaba, και της κινεζικής J&T Express Group.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο μπιν Σαλμάν «ενορχήστρωσε» και τη μεγαλύτερη ΙΡΟ της ανθρώπινης ιστορίας, αυτή της Saudi Aramco, η οποία έχει προβεί σε ένα μπαράζ επενδύσεων και στην Ασία (μεταξύ των οποίων η εξαγορά, με 75 δισ. δολάρια, του 20% μονάδας της Reliance Industries Ltd., καλύπτοντας τις δραστηριότητες διύλισης και πετροχημικών της Reliance, συμπεριλαμβανομένου του διυλιστηρίου Jamnagar, το οποίο είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο).
Ο Πρίγκιπας- Διάδοχος, είχε τη δική του «στιγμή», όταν αμφισβητήθηκε έντονα για την απόφασή του να κάνει εισαγωγή της Aramco στο Χρηματιστήριο, ιδιαίτερα μετά την επίθεση εναντίον εγκαταστάσε»ων της πετρελαϊκής από ιρανικό drone. Ο μπιν Σαλμάν θέλει ο λόγος του να είναι «συμβόλαιο, ό,τι και αν συμβεί. Το είχε πει, ενώπιον τριών κορυφαίων δημοσιογράφων ότι η ΙΡΟ θα γινόταν και ότι ο στόχος του για την αποτίμηση ήταν τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οι οίκοι αξιολόγησης ήταν κάπως πιο «συγκρατημένοι», προσδιορίζοντάς τη πάνω από το 1 τρισ. και κάτω από τα 3. Τελικά, ο μπιν Σαλμάν επιβεβαιώθηκε, όχι μόνο με την εισαγωγή όταν την είχε προσδιορίσει, αλλά και με την αποτίμηση μετά την εισαγωγή να προσδιορίζεται χαμηλότερα μεν από το στόχο του, αρκετά κοντά ωστόσο, με δεδομένα τα μεγέθη της Aramco: Στα 1,7 τρισ. δολάρια και, λίγες μέρες αργότερα, που η τιμή της σκαρφάλωσε στα 10,32 δολ. έφτασε τα 2 τρισ.!
Η Aramco είναι σημαντικό κεφάλαιο για το Βασίλειο, αλλά και σημαντικό κεφάλαιο για το αύριο, με δεδομένο ότι ηγείται της προσπάθειας να αποκτήσει η Σαουδική Αραβία ένα πιο «πράσινο» και σύγχρονο πρόσωπο, καθώς δεσμεύτηκε να επιτύχει ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050 ενώ το βασίλειο, πρώτος εξαγωγέας αργού πετρελαίου παγκοσμίως, στοχεύει να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2060. Όμως αυτά, είναι λίγα για να τον περιγράψουν.
Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, έκτος γιος του βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας, ήταν μάλλον ο λιγότερο πιθανός να αναλάβει τον ρόλο- κλειδί στο Βασίλειο. Σε αντίθεση με τα ετεροθαλή αδέρφια του, που τον αντιμετώπιζαν περιφρονητικά, δεν ήταν γιος μιας γόνου της αστικής ελίτ της χώρας, αλλά μιας Βεδουίνου και δεν σπούδασε στα πιο φημισμένα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης και των ΗΠΑ, αλλά στο King Saud. Όμως αυτό για το οποίο τον κορόιδευαν τα ετεροθαλή του αδέλφια, έγιναν «διαβατήριο» προς τον θρόνο, αυτόν που ονειρευόταν όταν διάβαζε για τον αγαπημένο του παιδικό ήρωα, τον Μέγα Αλέξανδρο.
Εν πρώτοις, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, μιλά αραβικά με προφορά Βεδουίνου -κάτι που τον φέρνει πιο κοντά στους πληθυσμούς του Βασιλείου- είναι σκληραγωγημένος και σκληρά εργαζόμενος -όπως όλοι οι Βεδουίνοι που επιβιώνουν στην έρημο- αλλά και μαθαίνει γρήγορα. Έμαθε γρήγορα, σε μερικούς μήνες αγγλικά και τα μιλά τόσο καλά, που συχνά διορθώνει τους μεταφραστές του. Η δε μικρή ηλικία και η τόλμη του, άλλαξαν τη χώρα όπως κανείς δεν περίμενε: Απάλλαξε τις γυναίκες από τους νόμους περί κηδεμονίας που εμπόδιζαν τις γυναίκες να εργάζονται, να ταξιδεύουν, να έχουν διαβατήριο, να ανοίγουν επιχειρήσεις, να έχουν νοσοκομειακή περίθαλψη, να επιλέγουν συντρόφους, ακόμα και να οδηγούν, χωρίς την έγκριση άντρα συγγενή. Έφερε δυτικά σπορ στο Βασίλειο και ήθη.
Αλλά δεν είναι όλα ρόδινα για τον μπιν Σαλμάν. Η «φυλάκιση» δεκάδων μελών της βασιλικής οικογένειας στο ξενοδοχείο Ριτζ-Κάρλτον, η δολοφονία Κασόγκι και κατηγορίες περί τρομοκράτησης του κύκλου του, έρχονται να στοιχειώνουν το προφίλ του και ορισμένους δυτικούς να τον αποκαλούν στυγνό δικτάτορα και περιγράφουν μια αθέατη «σκοτεινή» πλευρά του.
