Το Μνημόνιο Κατανόησης (MoU) ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ, που υπεγράφη τον περασμένο μήνα μεταξύ της Gazprom και της Εθνικής Ιρανικής Εταιρείας Πετρελαίου (NIOC) αποτελεί ένα σκαλοπάτι για να μπορέσουν η Ρωσία και το Ιράν να εφαρμόσουν το μακροχρόνιο σχέδιό τους: να είναι οι βασικοί συμμετέχοντες σε ένα παγκόσμιο καρτέλ προμηθευτών φυσικού αερίου στα πρότυπα του Οργανισμού Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ).
Καταλαμβάνοντας την πρώτη και τη δεύτερη θέση στον πίνακα των μεγαλύτερων αποθεμάτων φυσικού αερίου στον κόσμο, αντίστοιχα – η Ρωσία με λίγο λιγότερο από 48 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (tcm) και το Ιράν με σχεδόν 34 tcm – οι δύο χώρες βρίσκονται σε ιδανική θέση για να το κάνουν αυτό.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Φυσικό αέριο: Από ρεκόρ σε ρεκόρ οι τιμές – Αυξάνεται η πίεση για νέα μέτρα από τις κυβερνήσεις
Όπως γράφει ο Σάιμον Γουότκινς στο oilprice.com, αυτός ο «ΟΠΕΚ Φυσικού Αερίου» θα επιτρέψει τον έλεγχο τόσο στα παγκόσμια αποθέματα όσο και στις τιμές φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια. Καταλαμβάνοντας την πρώτη και τη δεύτερη θέση στον πίνακα των χωρών με τα μεγαλύτερα αποθέματα στον κόσμο, οι δύο χώρες έχουν τη δυναμική να το πράξουν.
Ο κ. Γουότκινς αναφέρει ότι η συμμαχία Ρωσίας-Ιράν, όπως αποδεικνύεται και στο πιο πρόσφατο πολύπλευρο Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ Gazprom και NIOC, θέλει να ελέγξει όσο το δυνατόν περισσότερα από τα δύο βασικά στοιχεία του παγκόσμιου πίνακα εφοδιασμού – το αέριο που παρέχεται από ξηρά μέσω αγωγών και το φυσικό αέριο που παρέχεται μέσω πλοίων σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Μάλιστα, μετά την υπογραφή του MoU Χαμίντ Χοσεϊνί, πρόεδρος της Ένωσης Εξαγωγέων Πετρελαίου, Αερίου και Πετροχημικών Προϊόντων του Ιράν υπογράμμισε: «Τώρα οι Ρώσοι έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση φυσικού αερίου θα αυξηθεί και η τάση για κατανάλωση LNG έχει ήδη αυξηθεί, επομένως δεν υπάρχει χώρος για ανταγωνισμό φυσικού αερίου [μεταξύ Ρωσίας και Ιράν]».
Οι τέσσερις άξονες
Το μνημόνιο συμφωνίας Gazprom-NIOC, όπως αναλύθηκε αρχικά από το OilPrice.com, περιέχει τέσσερα βασικά στοιχεία που είναι προσανατολισμένα προς τη δημιουργία ενός «ΟΠΕΚ Αερίου».
- Ένα στοιχείο είναι ότι ο ρωσικός γίγαντας φυσικού αερίου που υποστηρίζεται από το ρωσικό κράτος έχει δεσμευτεί για την πλήρη βοήθειά του στη NIOC στην ανάπτυξη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου Kish και North Pars με σκοπό τα δύο πεδία να παράγουν περισσότερα από 10 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου ανά ημέρα. Το ύψος της επένδυσης είναι περίπου 10 δισ. δολ.
- Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι η Gazprom θα βοηθήσει επίσης πλήρως με ένα έργο 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αύξηση της πίεσης στο τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου South Pars στα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ιράν και Κατάρ.
- Ένα τρίτο στοιχείο είναι ότι η Gazprom θα παρέχει πλήρη βοήθεια για την ολοκλήρωση διαφόρων έργων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και την κατασκευή αγωγών εξαγωγής φυσικού αερίου.
- Το τέταρτο στοιχείο είναι ότι η Ρωσία θα εξετάσει όλες τις ευκαιρίες για να ενθαρρύνει άλλες μεγάλες δυνάμεις φυσικού αερίου στη Μέση Ανατολή να συμμετάσχουν στη σταδιακή ανάπτυξη του καρτέλ «Gas OPEC», σύμφωνα με ανώτερη πηγή που συνεργάζεται στενά με το υπουργείο Πετρελαίου του Ιράν.
Από την κορυφή προς τα κάτω, η συμμαχία Ρωσίας-Ιράν επικεντρώνεται στην άντληση φανερής ή κρυφής υποστήριξης για την κατασκευή του ΟΠΕΚ για φυσικό αέριο από άλλους μεγάλους παραγωγούς στη Μέση Ανατολή που θεωρούνται αναποφάσιστοι στη δέσμευση στον άξονα Ρωσίας-Ιράν-Κίνας ή τον άξονα ΗΠΑ-Ευρώπης-Ιαπωνίας.
Κατάρ
Το Κατάρ (με τα τρίτα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο λίγο κάτω από 24 tcm και τον κορυφαίο προμηθευτή LNG) θεωρείται εδώ και καιρό από τη Ρωσία και το Ιράν ως κύριος υποψήφιος για ένα τέτοιο καρτέλ φυσικού αερίου, δεδομένου ότι μοιράζεται την κύρια πηγή της συνεχιζόμενης ευημερία με το Ιράν με τη μορφή της δεξαμενής 9.700 τετραγωνικών χιλιομέτρων (τ.χλμ) που περιέχει τουλάχιστον 51 tcm αερίου και 50 δισεκατομμύρια βαρέλια φυσικών συμπυκνωμάτων. Το Ιράν έχει αποκλειστικά δικαιώματα σε 3.700 τ.χλμ. αυτής της δεξαμενής στο περίφημο κοίτασμα του στο Νότιο Παρς (που περιέχει περίπου 14 tcm αερίου), με το North Field του Κατάρ να περιλαμβάνει τα υπόλοιπα 6.000 sq.km (και 37 tcm αερίου).
Μια νέα συμφωνία συνεργασίας επιτεύχθηκε μεταξύ της Τεχεράνης και της Ντόχα το 2017 σχετικά με την κοινή δεξαμενή. Έκτοτε, το Κατάρ προσπάθησε απροκάλυπτα να αποφύγει την αποξένωση ενός από τα δύο μεγάλα γεωπολιτικά μπλοκ ισχύος. Στις αρχές του τρέχοντος έτους, ο Εμίρης του Κατάρ, Σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο και τον Μάρτιο συναντήθηκε με τον Γερμανό υπουργό Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, η τελευταία επίσκεψη ήταν για να συζητήσει πώς το Κατάρ θα μπορούσε να βοηθήσει στην άμβλυνση των απαγορεύσεων στο ρωσικό φυσικό αέριο. στην Ευρώπη. Ωστόσο, πριν από αυτές τις επισκέψεις, το Κατάρ συνήψε μια σειρά από μακροπρόθεσμες συμφωνίες προμήθειας LNG με την Κίνα που προκάλεσε σημαντική ανησυχία στην Ουάσιγκτον (εξ ου και η επίσκεψη του Αλ Θάνι στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο).
Πέρα από την ανάγκη για μια καλή σχέση μεταξύ του Κατάρ και του Ιράν για να διασφαλιστεί η βέλτιστη λειτουργία της τεράστιας κοινής δεξαμενής φυσικού αερίου τους, η Ρωσία και το Ιράν βλέπουν έναν άλλο τομέα ιδιαίτερης ευπάθειας στην πολιτική σύνθεση της Ντόχα που μπορεί να αξιοποιηθεί στο κτίριο εκτός του ΟΠΕΚ φυσικού αερίου , και αυτό είναι η αντιπάθειά της για τον άλλο γείτονά της, τη Σαουδική Αραβία. Ο αποκλεισμός του Κατάρ από το 2017 έως το 2021 ενορχηστρώθηκε από τη Σαουδική Αραβία και υποστηρίχθηκε ενεργά από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και την Αίγυπτο αρχικά, με αργότερα υποστήριξη από την Ιορδανία, τη Λιβύη και άλλα μικρότερα κράτη. Ποτέ δεν ξεχάστηκε από το Κατάρ, ούτε και η υποστήριξη που δόθηκε στην Ντόχα κατά την περίοδο από το Ιράν και τη Ρωσία, τόσο ανεξάρτητα όσο και μέσω Τουρκίας.
Μαζί, η Ρωσία, το Ιράν και το Κατάρ αντιπροσωπεύουν λίγο λιγότερο από το 60 τοις εκατό των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου και ήταν οι τρεις χώρες που συνέβαλαν στην ίδρυση του GECF, του οποίου τα 11 μέλη ελέγχουν πάνω από το 71 τοις εκατό των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου, το 44 τοις εκατό των παγκόσμιων αποθεμάτων φυσικού αερίου. εμπορευόταν την παραγωγή της, το 53% των αγωγών φυσικού αερίου της και το 57% των εξαγωγών της LNG. Η μακροπρόθεσμη δήλωση αποστολής της που συμφωνήθηκε στη Μόσχα, είναι: «Να ενισχύσει τον ρόλο της GECF στην παγκόσμια ενεργειακή σκηνή, προκειμένου να υποστηρίξει τα κυριαρχικά δικαιώματα των χωρών μελών επί των πόρων τους φυσικού αερίου, να μεγιστοποιήσει την αξία τους προς όφελος των ανθρώπους και να προωθήσουν τον συντονισμό τους για τις παγκόσμιες ενεργειακές εξελίξεις με σκοπό να συμβάλουν στην παγκόσμια βιώσιμη ανάπτυξη και την ενεργειακή ασφάλεια».
Υπήρχαν εδώ και καιρό δηλώσεις σχετικά με σχέδια για ενίσχυση του βάθους της συνεργασίας μεταξύ των μελών της GECF στο βαθμό που γίνεται τόσο ισχυρή στην αγορά φυσικού αερίου όσο ήταν κάποτε ο ΟΠΕΚ ( πριν υποκινηθεί ο πόλεμος τιμών του πετρελαίου 2014-2016 έναντι του τομέα σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ και έχασε η Σαουδική Αραβία). Ήδη από τον Οκτώβριο του 2008, στελέχη υψηλού επιπέδου από τη Ρωσία, το Ιράν και το Κατάρ συναντήθηκαν στην Τεχεράνη για να συζητήσουν την τριμερή συνεργασία και τη δυνατότητα σχηματισμού ενός καρτέλ χωρών εξαγωγής φυσικού αερίου παρόμοιου με τον ΟΠΕΚ. Ένα βασικό μέρος του λόγου για τον οποίο η ιδέα δεν υλοποιήθηκε πλήρως ήταν η απροθυμία εκ μέρους του Κατάρ να ευθυγραμμιστεί σταθερά με τη συμμαχία Ρωσίας-Ιράν, πράγμα που σημαίνει ότι το ταλαντευόμενο τμήμα εφοδιασμού του πίνακα παροχής φυσικού αερίου – LNG – είχε παρέμεινε εκτός ελέγχου Μόσχα και Τεχεράνη. Είναι αλήθεια ότι το Ιράν διαθέτει επαρκείς πόρους φυσικού αερίου για να γίνει τελικά υπερδύναμη LNG και μέρος της συμφωνίας Gazprom-NIOC είναι προσανατολισμένο προς την πραγματοποίηση αυτού, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι πρόκειται για ένα μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο έργο.
Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η επιφυλακτικότητα του Κατάρ να δεσμευτεί στον ΟΠΕΚ για το φυσικό αέριο μπορεί να υποχωρεί. Το κρίσιμο χαρακτηριστικό των οικονομικών σχεδίων της Ντόχα είναι να παραμείνει ο νούμερο ένα εξαγωγέας LNG στον κόσμο, έχοντας χάσει αυτό το σημείο για μια περίοδο σχετικά πρόσφατα, και σε αυτό το πλαίσιο, οι μακροπρόθεσμες συμφωνίες με την Κίνα είναι εξαιρετικά σημαντικές γι' αυτήν. . Το πρώιμο αξιοσημείωτο παράδειγμα – που έθεσε πρότυπο για τις επόμενες συμφωνίες – ήταν η μακροπρόθεσμη συμφωνία αγοράς και πώλησης της China Petroleum & Chemical Corp. (Sinopec) και της Qatar Petroleum για 2 εκατομμύρια τόνους ετησίως (mtpa) LNG για περίοδο 10 ετών. Μετά από αυτές τις πρώιμες συμφωνίες με την Κίνα, το Κατάρ υπέγραψε συμφωνίες προμήθειας LNG με τον Ιρανό (και Κινέζο και Ρώσο) σύμμαχο Πακιστάν – συγκεκριμένα, μια 10ετή συμφωνία πώλησης και αγοράς για την Qatar Petroleum για την προμήθεια της Πακιστανικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου με έως και 3 mtpa LNG σε διάφορα λιμάνια της χώρας. Αυτή η συμφωνία βασίζεται στην προηγούμενη συμφωνία που υπογράφηκε το 2016 για το Κατάρ για την προμήθεια του Πακιστάν με 3,75 mtpa LNG και ήρθε περίπου την ίδια στιγμή που ο στενός σύμμαχος του Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, έκανε παρόμοια συμφωνία με το Κατάρ.
