Είτε πρόκειται για σιτάρι, είτε για ρύζι ή καλαμπόκι, όλες οι κυβερνήσεις ανά τον πλανήτη γνωρίζουν πολύ καλά πως η αύξηση των τιμών των τροφίμων αποτελεί -εκτός από όλα τα άλλα- τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό πρόβλημα.
Οι τιμές των τροφίμων επέδειξαν αύξηση 33% τον Αύγουστο σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Η κατάσταση δεν αναμένεται να βελτιωθεί, αφού οι ακραίες καιρικές συνθήκες, τα αυξημένα κόστη μεταφοράς και λιπασμάτων, τα προβλήματα στη ναυτιλία και η έλλειψη εργατικού δυναμικού χειροτερεύουν την κατάσταση. Τα χαμηλά αποθεματικά ξένων νομισμάτων επίσης δυσκολεύουν την ικανότητα αρκετών χωρών ως προς τις εισαγωγές τροφίμων.
Από την Ευρώπη μέχρι την Τουρκία και την Ινδία, οι πολιτικοί προχωρούν σε επιδοτήσεις, βάζουν πλαφόν στις τιμές των προϊόντων και αλλάζουν τους εμπορικούς κανόνες έτσι ώστε να διευκολύνουν τους καταναλωτές.
Το πρόβλημα είναι ακόμη πιο εμφανές σε αναπτυσσόμενες οικονομίες και σε χώρες που περνούν κρίση, όπου το κόστος των τροφίμων αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των εξόδων των νοικοκυριών. Στο Λίβανο, η Χεζμπολάχ ελέγχει τη χώρα μέσω της διανομής του φαγητού, ενώ ακόμη και στις ΗΠΑ η κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει την προσιτότητα των τιμών λόγω της πανδημίας.
«Οι κυβερνήσεις μπορούν να παρέμβουν και να κρατήσουν τις τιμές χαμηλές, αλλά όχι για πάντα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Cullen Hendrix του Peterson Institute for International Economics.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΟΗΕ: Παρατείνει για άλλους έξι μήνες την αποστολή του στο Αφγανιστάν-Ζητεί μια κυβέρνηση «χωρίς αποκλεισμούς»
O πληθωρισμός των τιμών τροφίμων είχε προκαλέσει δεκάδες πορείες διαμαρτυρίας και βίαιες κοινωνικές ταραχές στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, οδηγώντας στην Αραβική Ανοιξη πριν από μια 10ετία. Παρόμοια συναισθήματα έχουν αρχίσει και «αναβλύζουν» στα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα και πάλι. Οι πρόσφατες ταραχές στη Νότια Αφρική μετά από την σύλληψη του πρώην Προέδρου Jacob Zuma οδήγησαν σε λεηλάτηση πολλών σουπερμάρκετ και εστιατορίων. Στην Κούβα οι ελλείψεις τροφίμων οδήγησαν στις μεγαλύτερες πορείες διαμαρτυρίας εδώ και δεκαετίες.
Σύμφωνα με τον FAO το κόστος των τροφίμων βρίσκεται σε υψηλό 6 δεκαετιών. Ξεπερνούν ακόμη και τα υψηλά του 2011 που οδήγησαν στην Αραβική Ανοιξη, βάσει των υπολογισμών του Alastair Smith του Warwick University.
Τυνησία: διαχείριση κρίσης
Η χώρα αποτελούσε το ground zero της Αραβικής Ανοιξης. Μετά την πρόσφατη αναστολή του κοινοβουλίου τον Ιούλιο και τη διάλυση της κυβέρνησης, ο Πρόεδρος της χώρας Kais Saied παρότρυνε τους παραγωγούς να μειώσουν τις τιμές συγκεκριμένων προϊόντων.
Οι τιμές του κόκκινου κρέατος επέδειξαν άμεση μείωση της τάξης του 10%, με το κύριο lobby group της χώρας Utica να ανακοινώνει αμέσως μετά παρόμοιες αλλά αδιευκρίνιστες μειώσεις στις τιμές του αλευριού, των γαλακτοκομικών, του καφέ και των αναψυκτικών. Οι τιμές των φρούτων μειώθηκαν μέχρι και 20%, σύμφωνα με τα ΜΜΕ της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, οι τιμές καταναλωτή επέδειξαν ετήσια αύξηση 6,2% τον Αύγουστο.
Το επόμενο πρόβλημα της Τυνησίας είναι και η μείωση των επιδοτήσεων. Η χώρα προσπαθεί να επικεντρωθεί στην υποστήριξη των ασθενέστερων μέσω ενός νέου προγράμματος χρηματοδότησης του ΔΝΤ. Κάτι τέτοιο, όμως, θα οδηγήσει σε περικοπές των επιδοτήσεων των βασικών αγαθών πολλών νοικοκυριών.
Οι γείτονες χώρες έχουν, επίσης, μελετήσει παρόμοιες τακτικές για την επιδιόρθωση του δημόσιου χρέους. Στην Αίγυπτο, ο Πρόεδρος Abdel-Fatah El-Sisi κάλεσε προς αύξηση των τιμών του ψωμιού. Οι Αλγερινοί αρτοποιοί έχουν ήδη αυξήσει τις τιμές του επιδοτούμενου ψωμιού εν μέσω έλλειψης σίτου ή έχουν μικρύνει το μέγεθος του άρτου που παράγουν. Στο Μαρόκο, οι αρχές ανακοίνωσαν ένα πρόγραμμα μείωσης των επιδοτήσεων για την αγορά ζάχαρης και αλευριού το οποίο -εάν «περάσει» από το κοινοβούλιο- θα αρχίσει να ισχύει από το 2022.
Ρουμανία: επανεξέταση του εμπορίου
Η Ρουμανία είναι η μεγαλύτερη εξαγωγός σίτου τη φετινή σεζόν. Παρ’ όλα αυτά οι τιμές έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, με τον πληθωρισμό να αναμένεται να ξεπεράσει το ρεκόρ 8ετίας το 2021. Η χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ έχει μακρά ιστορία με τα προβλήματα υποσιτισμού, μετά από την ανατροπή και εκτέλεση του πρώην δικτάτορα Nicolae Ceausescu το 1989.
Η κυβέρνηση του νυν Προέδρου Florin Citu θέλει να μειώσει τις εισαγωγές επεξεργασμένων τροφίμων για να περιορίσει το εμπορικό έλλειμμα. Οταν ερωτήθηκε για το κόστος του άρτου, όμως, ο ίδιος απάντησε ξερά πως «Δεν τρώω ψωμί».
Η Ρουμανία αναμένεται να επενδύσει 760 εκατ ευρώ στη δημιουργία αποθηκών και κέντρων επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων σύμφωνα με τον Υπουργό Γεωργίας Adrian Oros: «Είμαστε ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγούς σιτηρών κι όμως αναγκαζόμαστε να εισάγουμε κατεψυγμένα αρτοποιήματα».
ΗΠΑ: αύξηση της βοήθειας
Ακόμη και οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν τα προβλήματά τους λόγω της πανδημίας. Στις ΗΠΑ, τη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, το 8,6% των πολιτών ανέφεραν σε πρόσφατη έρευνα πως δεν έχουν αρκετό φαγητό στο σπίτι.
Σε αντίθεση με την προεδρία του Τραμπ, ο Τζο Μπάιντεν αυξάνει την κυβερνητική υποστήριξη των μικρομεσαίων νοικοκυριών μέσω επέκτασης του προγράμματος των λεγόμενων food stamps.
Η κυβέρνηση επίσης στοχοποιεί και την αγορά κρέατος την οποία κατηγορεί πως κερδοσκοπεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ασκώντας οικονομικές πιέσεις στους πολίτες αλλά και στους αγρότες.
Ινδία: μείωση των δασμών
Η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό και υπερβολικά υποσιτισμένη χώρα της Ινδίας προσπαθεί κι αυτή να βοηθήσει τους πολίτες της. Η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Narendra Modi έχει αρχίσει τη διανομή 20,4 εκατ τόνων δωρεάν σιταριού και ρυζιού, ξοδεύοντας $9,1 δισ σε επιδοτήσεις σιτηρών για 800 εκατομμύρια πολίτες.
Η χώρα έχει επίσης θεσπίσει και εμπορικά πλαφόν που θα προστατεύσουν τους καταναλωτές από τις άκρατες τιμολογικές αυξήσεις. Η κυβέρνηση έχει μειώσει τους δασμούς σε σογιέλαιο, ηλιέλαιο και φοινικέλαιο αλλά και σε φακές.
Παράλληλες κινήσεις κάνει και η πληγείσα από τον πόλεμο Συρία, αλλά και η Αργεντινή και η Βολιβία. Στο Καζακστάν, το οποίο περνά περίοδο ξηρασίας, έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές συγκεκριμένων σιτηρών.
Τουρκία: έλεγχος στην αγορά
Στην Τουρκία, η δημοτικότητα του Προέδρου Recep Tayyip Erdogan έχει καταβαραθρωθεί λόγω της οικονομίας και του κόστους ζωής. Ο πληθωρισμός των τροφίμων έχει αυξηθεί για τέταρτο συνεχόμενο μήνα στο 29% του Αυγούστου.
Η κυβέρνηση προσπαθεί να ελέγξει τις τιμές μέσω τιμολογικών ελέγχων και προστίμων στις επιχειρήσεις μεγάλων τουρκικών πόλεων όπως Αγκυρα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. Επιπροσθέτως, η κυβέρνηση Erdogan μελετά νομοθετικές αλλαγές για τον περιορισμό του πληθωρισμού των τιμών τροφίμων. Η Τουρκία προχώρησε σε άρση των δασμών εισαγωγών σιτηρών και φακών στις 8 Σεπτεμβρίου.
Ρωσία: χαμένη μάχη
Η μεγαλύτερη εξαγωγός σιτηρών αποδεικνύει πως η αλλαγή των κανόνων εμπορίου δεν είναι αρκετή για τον περιορισμό των τιμών. Η Ρωσία εφήρμοσε νέο φόρο εξαγωγής σίτου τον Φεβρουάριο αλλά το «πληρώνει» με μειωμένο μερίδιο αγοράς. Το ρωσικό σιτάρι δεν είναι πια ανταγωνιστικό, οδηγώντας τις εξαγωγές προς την Αίγυπτο, μία από τις μεγαλύτερες πελάτες της χώρας.
Τα μέτρα δεν έχουν καταφέρει να περιορίσουν τις τιμές στη χώρα οι οποίες βρίσκονται σε υψηλό 5ετίας.
