Μεγάλες αλλαγές έρχονται από την 1η Ιανουαρίου 2021 στις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς στις 31.12.2020 λήγει η μεταβατική περίοδος που είχε οριστεί με τη Συμφωνία για Brexit στις αρχές του 2020.
Ακόμη και μετά την επί της αρχής Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας Ηνωμένου Βασιλείου – ΕΕ (Trade and Cooperation Agreement, TCA) της 24ης Δεκεμβρίου, αναμένεται ότι θα προκύψουν νέα δεδομένα με τον νέο χρόνο, καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο θα βγει από την Ενιαία Αγορά και την τελωνειακή ένωση της ΕΕ, ιδίως στους τομείς του εμπορίου, των δασμών, των οδικών μεταφορών, των τελωνειακών διαδικασιών και των συνοριακών ελέγχων, προσώπων και εμπορευμάτων, καθώς και σε θέματα φορολογικά, υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά.
Παρόλο που οι εθνικές προετοιμασίες εξαρτώνται και είναι άρρηκτα δεμένες με τις προετοιμασίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ελληνική κυβέρνηση τονίζεται στην ίδια ανακοίνωση προετοιμάστηκε όλο το προηγούμενο διάστημα με εντατικούς ρυθμούς, για να μετριάσει τις άμεσες συνέπειες της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ενιαία Αγορά και την Τελωνειακή Ένωση της ΕΕ, είτε επιτυγχανόταν συμφωνία τελικά είτε όχι.
Ειδικότερα, αναφέρεται στόχος της ελληνικής κυβέρνησης ήταν:
– να είναι έτοιμα τα εθνικά νομοθετικά και διοικητικά μέτρα εκτάκτου ανάγκης που θα μπορούσαν να τεθούν άμεσα σε ισχύ, εφόσον δεν επιτυγχανόταν τελικά συμφωνία.
– να εφαρμοστούν πλήρως και εγκαίρως όσες πρόνοιες της Συμφωνίας Αποχώρησης τεθούν σε ισχύ την 1.1.2021 και
– να ενημερωθούν επαρκώς πολίτες και επιχειρήσεις για τις αλλαγές που θα προκύψουν στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, με ή χωρίς συμφωνία.
Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνεται ότι οι παρεμβάσεις της ελληνικής κυβέρνησης κινήθηκαν σε τρεις άξονες: νομοθετικό, διοικητικό και ενημέρωσης ενδιαφερομένων πολιτών και επιχειρήσεων.
Α) Νομοθετική προετοιμασία
1. Ο Νόμος 4652/2020 για το Brexit κατατέθηκε από τον Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη και υιοθετήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2020, ρυθμίζοντας τα βασικά θέματα εθνικής αρμοδιότητας που προκύπτουν από την θέση σε ισχύ της Συμφωνίας Αποχώρησης (δικαιώματα πολιτών, θέματα διαχωρισμού). Επιπλέον, προβλέπει την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της ΑΑΔΕ, για να αντιμετωπισθούν καθυστερήσεις και προβλήματα στις εμπορικές και τελωνειακές διαδικασίες στο τέλος της μεταβατικής περιόδου. Περιλαμβάνει επίσης πρόνοιες για την περίπτωση μη συμφωνίας αποχώρησης (σενάριο no deal) στον χρηματοπιστωτικό, τουριστικό, ασφαλιστικό και μεταφορικό τομέα.
2. Κατ’ εξουσιοδότηση του ανωτέρω νόμου (N. 4652/2020), υιοθετήθηκε, στις 19 Οκτωβρίου 2020, ΚΥΑ και ερμηνευτικές εγκύκλιοι των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη και Μετανάστευσης για τα δικαιώματα διαμονής των Βρετανών δικαιούχων της Συμφωνίας Αποχώρησης.
3. Ταυτόχρονα εκδόθηκε εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας για θέματα συντονισμού κοινωνικής ασφάλισης, που στηρίζεται απευθείας στα σχετικά άρθρα της Συμφωνίας Αποχώρησης.
4. Στο τελευταίο νομοσχέδιο του 2020 που κατέθεσε το Υπουργείο Υγείας και ψηφίσθηκε 21/12/2020 (για τον COVID19), προβλέφθηκαν και οι ακόλουθες τροπολογίες :
– δυνατότητα υιοθέτησης ξεχωριστών ΚΥΑ (Υπουργοί Οικονομικών, Εξωτερικών, Υγείας και Εργασίας) για την συνέχιση του συντονισμού κοινωνικής ασφάλισης και ιατροφαρμακευτικής κάλυψης για τους δικαιούχους της Συμφωνίας Αποχώρησης και
– τροπολογία που θα επέτρεπε την αδιάλειπτη συνέχιση παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μέχρι 31.12.2021 για την περίπτωση που δεν επιτυγχάνετο συμφωνία (σενάριο no deal).
5. Επιπλέον είναι έτοιμη ΚΥΑ του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών (και σχετική ανταλλαγή επιστολών μεταξύ Ελλάδας και ΗΒ) ώστε να ρυθμισθεί εθνικά η ανταλλαγή αδειών οδήγησης χωρίς επανεξέταση προσόντων των Βρετανών υπηκόων στην Ελλάδα και των Ελλήνων υπηκόων στο ΗΒ, σε περίπτωση που το θέμα δεν ρυθμιστεί για όλους τους πολίτες της ΕΕ από την Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας ΗΒ-ΕΕ.
6.Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής υιοθέτησε τροπολογία που διατηρεί στο ελληνικό νηολόγιο πλοία βρετανικών συμφερόντων μέχρι το 2024 με δυνατότητα παράτασης, προκειμένου να έχουν τον χρόνο να ακολουθήσουν τις διαδικασίες που απαιτούνται για να παραμείνουν στο ελληνικό νηολόγιο.
7.Τέλος, με ΚΥΑ του Υπουργείου Εξωτερικών και των συναρμοδίων Υπουργείων, θα συσταθούν άμεσα δύο διυπουργικές Ομάδες Παρακολούθησης Έργου, που θα επιλύουν ανακύπτοντα προβλήματα για τα δικαιώματα πολιτών και για ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας και γεωγραφικών ενδείξεων, όπως προβλέπονται στη Συμφωνία Αποχώρησης και την πρόσφατη Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας ΗΒ-ΕΕ.
Β) Διοικητική προετοιμασία (σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο)
Για την καλύτερη ενημέρωση και ετοιμότητα της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης ως προς το τι θα ισχύσει στο τέλος της μεταβατικής περιόδου, το υπουργείο Εξωτερικών, όπως σημειώνεται στην ίδια ανακοίνωση, εντατικοποίησε από τον Ιούνιο 2020 τον συντονισμό των συναρμόδιων υπουργείων και φορέων, μέσω συντονιστικών τηλεδιασκέψεων. Στόχος ήταν να διαπιστώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα το επίπεδο προετοιμασίας των υπουργείων, να εξετάζονται πιθανά προβλήματα σε κάθε τομέα ξεχωριστά και να λαμβάνονται αποφάσεις για τα απαιτούμενα νομοθετικά, διοικητικά, τεχνικά, οργανωτικά και ενημερωτικά μέτρα.
Οι τηλεδιασκέψεις αυτές έγιναν μεταξύ Ιουνίου και Νοεμβρίου 2020, αρχικά μεταξύ του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών κ. Βαρβιτσιώτη, που είχε ρόλο επικεφαλής συντονιστή ως αρμόδιος υπουργός για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις και το Brexit, και των Γενικών Γραμματέων των Υπουργείων. Στη συνέχεια, ακολούθησε σειρά 13 θεματικών τηλεδιασκέψεων της διυπουργικής επιτροπής Brexit.
Παράλληλα, πλήθος τηλεδιασκέψεων και συναντήσεων έλαβαν χώρα μεταξύ αφενός των ελληνικών υπηρεσιών και αφετέρου των βρετανικών και ευρωπαϊκών οργανισμών, ώστε τα στελέχη της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης να λύσουν απορίες και να παρακολουθήσουν βέλτιστες πρακτικές για την καλύτερη εφαρμογή των συμβατικών και διοικητικών υποχρεώσεων της χώρας.
Γ) Ενημέρωση ενδιαφερομένων πολιτών και επιχειρήσεων
Για την προετοιμασία των Ελλήνων πολιτών και των ελληνικών επιχειρήσεων ενόψει της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου, το Υπουργείο Εξωτερικών:
* Συνδιοργάνωσε, το 2019, με την Κεντρική Ένωση Εμπορικών Επιμελητηρίων Ελλάδος, το ΕΒΕΑ και το ΕΒΕΘ 3 ημερίδες για την προετοιμασία των ελληνικών επιχειρήσεων για το no deal σενάριο, με τη συμμετοχή της Αναπληρώτριας Γενικής Γραμματέως της Ευρ. Επιτροπής κας Gauer, του ΑΝΥΠΕΞ κ. Βαρβιτσιώτη και του ΥΦΥΠΕΞ κ. Φραγκογιάννη.
* Διοργάνωσε, το 2020, τρία e-webinars, σε συνεργασία με τις αρμόδιες τελωνειακές και συνοριακές αρχές του ΗΒ, για την παρουσίαση του νέου τελωνειακού μοντέλου του ΗΒ που θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται από 1.1.2021.
* Δημιούργησε την ιστοσελίδα Brexit.gov.gr, την οποία ανανεώνει συνεχώς με πληροφορίες για το Brexit και μέσω της οποίας απαντά σε ερωτήματα πολιτών (Βρετανών και Ελλήνων) και επιχειρήσεων.
* Αναρτά επίσης συχνά στο site Agora πληροφόρηση για τις επιχειρήσεις, μέσω του Γραφείου ΟΕΥ Λονδίνου. Επιμέρους θεματικές πληροφορίες έχουν αναρτηθεί και στις ιστοσελίδες άλλων υπουργείων και φορέων (YΠΡΟΠΟ, Μετανάστευσης, Μεταφορών, ΑΑΔΕ, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γενικό Χημείο Κράτους κλπ), με το banner του Brexit.gov.gr.
* Εντός Ιανουαρίου – Ιουνίου 2021 θα τρέξει και ψηφιακή ενημερωτική καμπάνια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τους Βρετανούς πολίτες στην Ελλάδα.
* Εντός του Ιανουαρίου 2021, σχεδιάζεται να πραγματοποιηθεί e-conference ή ψηφιακή ενημερωτική καμπάνια προς ενημέρωση των επιχειρήσεων για το τι θα ισχύσει τελικώς στις τελωνειακές και λοιπές διαδικασίες, βάσει της πρόσφατης εμπορικής συμφωνίας ΗΒ-ΕΕ.
* Για τις πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου 2021, θα λειτουργήσει Helpline της Ευρ. Επιτροπής και αντίστοιχο helpline στο Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Προστασίας Πολίτη, το Υπουργείο Μετανάστευσης και το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για την ενημέρωση πολιτών και επιχειρήσεων.
