Τον 20ο αιώνα οι τότε υπερδυνάμεις του πλανήτη είχαν εμπλακεί σε έναν αγώνα δρόμου για το ποιος θα πετύχει πρώτος τα σημαντικότερα επιτεύγματα στο διάστημα. Ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Σοβιετική Ένωση ήταν αποφασισμένες να κάνουν τα πάντα για να πάρουν προβάδισμα σε αυτήν την κόντρα. Δεδομένου αυτού, τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Μόσχα έτρεξαν πολλά προγράμματα βιαστικά με αποτέλεσμα να σημειωθούν πολλά λάθη την τότε εποχή. Και όπως έχουμε διαπιστώσει μετά από πολλά χρόνια, το διάστημα δεν συγχωρεί λάθη.
Σήμερα θα μιλήσουμε για την ιστορία του Βλαντιμίρ Κομαρόφ (Vladimir Komarov), του πιλότου και αστροναύτη «Νούμερο 7» που βραβεύτηκε δύο φορές ως Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης και έμεινε στην ιστορία ως ο πρώτος άνθρωπος που έχασε την ζωή του στο διάστημα. Παράλληλα, ο Κομαρόφ ήταν ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που εξήλθε δύο φορές από την ατμόσφαιρα της Γης.
Τα Πρώτα Χρόνια του Κομαρόφ
Ο Βλαντιμίρ Κομαρόφ από τα πρώτα χρόνια της ζωής του είχε μία κλίση προς το διάστημα. Στα 16 του εγγράφηκε στην ειδική σχολή πολεμικής αεροπορίας της Σοβιετικής Ένωσης. Μιλάμε για την δεκαετία του '1940, δηλαδή την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου όπου οι νεαροί άντρες της Σοβιετικής Ένωσης ήταν πολύ πρόθυμοι να καταταχθούν στον στρατό της χώρας τους.
Ο Κομαρόφ ολοκλήρωσε την στρατιωτική σχολή και υπηρέτησε ως πιλότος μαχητικών αεροσκαφών για 5 χρόνια στον Καύκασο και στην Ουκρανία. Το 1959 έγινε ειδικός στον τομέα της αεροναυπηγικής και έτσι ξεκίνησε να εργάζεται στο κρατικό ινστιτούτο έρευνας της σοβιετικής πολεμικής αεροπορίας, όπου συμμετείχε σε δοκιμές με μαχητικά αεροσκάφη και μετέπειτα με διαστημόπλοια. Ο Κομαρόφ εργάστηκε στα διαστημικά σκάφη Voskhod και Vostok χωρίς να γνωρίζει ότι μία μέρα θα πετάξει με αυτά.
Το 1960 μία ειδική επιτροπή έφτασε στο ινστιτούτο και πρότεινε στον φιλόδοξο Κομαρόφ να συμμετάσχει ο ίδιος σε ένα μυστικό διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης. Και κάπως έτσι ο ίδιος κατέληξε στην πρώτη ομάδα Σοβιετικών αστροναυτών.
Η Πρώτη Πτήση στο Διάστημα
Μετά την πρώτη θρυλική διαστημική πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν το έτος 1961, ο Νικίτα Νικίτα Χρουστσόφ -τότε επικεφαλής της Σοβιετικής Ένωσης- ξεκίνησε να απαιτεί περισσότερα διαστημικά επιτεύγματα από τους επιστήμονες του κράτους. Κάθε τρεις μήνες ο Χρουστσόφ ρωτούσε τον επικεφαλής σχεδιαστή Σεργκέι Κορολιόφ την ίδια ερώτηση: «Ποια θα είναι η επόμενη μας έκπληξη;»
Το 1962 ο Αμερικανός πρόεδρος Τζον. Φ. Κένεντι ανακοίνωσε την έναρξη του σεληνιακού προγράμματος Apollo και όπως καταλαβαίνετε η ανακοίνωση αυτή χτύπησε καμπανάκι στην Μόσχα. Οι Σοβιετικοί ήταν αποφασισμένοι να αποδείξουν στον κόσμο πως διατηρούσαν ακόμη την υπεροχή τους στο διάστημα. Έτσι αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μία επανδρωμένη διαστημική πτήση με Σοβιετικούς αστροναύτες.
Το πρόβλημα ήταν πως οι Ρώσοι εκείνη την περίοδο δεν διέθεταν κάποιο διαστημικό σκάφος ικανό να αναλάβει μία τέτοια αποστολή. Επειδή βιάζονταν όμως να γίνουν πρωτοσέλιδο στον διεθνή τύπο, απλά μετονόμασαν το σκάφος Vostok-1 του Γκαγκάριν σε Voskhod-1 και με τα χίλια ζόρια χώρεσαν 3 αστροναύτες μέσα στην μικρή καμπίνα του.
Ο Κομαρόφ έγινε ο διοικητής της αποστολής και πιλότος του μικρού διαστημικού σκάφος. Για να αποκτήσουν λίγο ελεύθερο χώρο στην καμπίνα αφαιρέθηκαν πολλά χρήσιμα συστήματα, ενώ οι αστροναύτες φορούσαν εκπαιδευτικές στολές και όχι τις κανονικές στολές των αστροναυτών (οι οποίες ήταν φυσικά μεγαλύτερες). Δεδομένων όλων αυτών, οι Σοβιετικοί γνώριζαν πολύ καλά πως εάν συνέβαινε κάποιο ατύχημα οι 3 αστροναύτες θα γινόντουσαν οι πρώτοι άνθρωποι που θα πέθαναν στο διάστημα.
Παρά τις αμφιβολίες πολλών, η αποστολή πραγματοποιήθηκε με επιτυχία. Στις 12 Οκτωβρίου του 1964 το Voskhod-1 εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο Baikonur στο Καζακστάν. Η πτήση διήρκησε 24 ώρες και οι 3 αστροναύτες επέστρεψαν στην Γη χωρίς ούτε μία γρατσουνιά.
Το Πολλά Υποσχόμενο Soyz
Παρά την επιτυχία της πτήσης Voskhod-1, ο Βλαντιμίρ Κομαρόφ γνώριζε πολύ καλά πως το εν λόγω σοβιετικό διαστημικό σκάφος δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να ανταγωνιστεί την αμερικανικό αποστολή Apollo. Έτσι η ομάδα του Σοβιετικού αεροναυπηγού ξεκίνησε να εργάζεται σε ένα νέο πρόγραμμα ανάπτυξης διαστημόπλοιου. Το σκάφος ονομάστηκε Soyuz και είχε θέσεις για 3 αστροναύτες.
Ο σχεδιασμός του Soyuiz αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματικός και μέχρι σήμερα βρίσκεται σε χρήση σε τροποποιημένες εκδόσεις του. Δυστυχώς όμως ο Κομαρόφ έχασε την ζωή του το 1966 κατά την διάρκεια μίας φρικτής τραγωδίας, περιπλέκοντας έτσι την μετέπειτα εξέλιξη του προγράμματος. Για να δούμε όμως, πώς πέθανε ο Κομαρόφ και γιατί ευθύνεται η ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης για την πρώτη ανθρώπινη απώλεια στο διάστημα;
Η Μοιραία Πτήση του Κομαρόφ
Στα αρχικά στάδια του προγράμματος Soyuz και όσο το διαστημικό σκάφος είχε ολοκληρώσει 3 ανεπιτυχείς δοκιμαστικές εκτοξεύσεις, οι σοβιετικές αρχές αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν μία επανδρωμένη εκτόξευση του σκάφους για να μην μείνουν πίσω από τις ΗΠΑ στον διαστημικό μαραθώνιό τους.
Η Μόσχα αποφάσισε να εκτοξευθούν δύο διαστημικά σκάφη, το Soyuz-1 και το Soyuz-2. Η κύρια αποστολή τους ήταν να τεθούν σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας. Ο Κομαρόφ θα πετούσε με το πρώτο σκάφος και ο Γκαγκάριν με το δεύτερο. Οι δύο αστροναύτες ήταν καλοί φίλοι. Μαζί ανέβηκαν στον ανελκυστήρα στην κορυφή της πλατφόρμας, όπου ο Γκαγκάριν αποχαιρέτησε τον Κομαρόφ λέγοντάς του: «Τα λέμε σύντομα».
Λίγο αργότερα το Soyuz-1 εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο του Καζακστάν στις 23 Απριλίου του 1967 όπως ήταν προγραμματισμένο. Έξι λεπτά αργότερα το διαστημικό σκάφος εισήλθε σε τροχιά. Όλα κυλούσαν βάσει σχεδίου μέχρι που τα πράγματα πήραν γρήγορα άσχημη τροπή...
Ένα από τα 2 ηλιακά πάνελ του σκάφος μπλόκαρε και έτσι δεν μπορούσε να ανοίξει. Εξαιτίας της έλλειψης ηλεκτρικής ενέργειες πολλές συσκευές εντός του Soyuz-1 δεν μπορούσα να λειτουργήσουν και έτσι ο Κομαρόφ δεν μπορούσε να κατευθύνει το διαστημόπλοιό του. Δεδομένων όλων αυτών των προβλημάτων, η Μόσχα έδωσε εντολή να ακυρωθεί η εκτόξευση του Soyuz-2, το οποίο θα πετούσε ο Γκαγκάριν. Παράλληλα, η σοβιετική ηγεσία αποφάσισε το Soyuz-1 του Κομαρόφ να επιστρέψει στην Γη άμεσα, δηλαδή πολύ νωρίτερα από το προγραμματισμένο.
Ο σταθμός ζήτησε από τον Κομαρόφ να πιλοτάρει το διαστημόπλοιο χειροκίνητα, σαν να ήταν αεροπλάνο. Μετά από 5 ώρες ο Κομαρόφ κατάφερε το αδύνατο, μπόρεσε να κατευθύνει χειροκίνητα το Soyuiz και να εισέλθει εντός της ατμόσφαιρας της Γης. Ο αστροναύτης το μόνο που έπρεπε να κάνει τώρα ήταν να επιβραδύνει το διαστημόπλοιό του. 7 χιλιόμετρα πριν την πρόσκρουση, ο Κομαρόφ προσπάθησε να εγκαταλείψει το σκάφος με το κύριο αλεξίπτωτό του χωρίς όμως επιτυχία επειδή είχε μπλοκάρει. Έπειτα χρησιμοποιήσει το εφεδρικό αλεξίπτωτο, το οποίο όμως εξαιτίας της περιστροφής κίνησης που σκάφους τυλίχθηκε γύρω από τον Κομαρόφ και δεν άνοιξε ποτέ.
Τελικά το Soyuz-1 προσέκρουσε με υψηλή ταχύτητα στην Γη και ο Κομαρόφ σκοτώθηκε. Η κάψουλά του βρέθηκε μισό μέτρο κάτω από την επιφάνεια του εδάφους, καμένη ολοσχερώς. Το διαστημόπλοιο προσέκρουσε με ταχύτητα 80 μέτρων το δευτερόλεπτο στην Γη, σκοτώνοντας ακαριαία τον μοναδικό πιλότο του. Έπειτα οι δεξαμενές καυσίμου του σκάφους εξερράγησαν, καίγοντας ολοκληρωτικά το σώμα του Κομαρόφ. Οι τελευταίες λέξεις του θρυλικού Σοβιετικού αστροναύτη λέγεται πως ήταν «φροντίστε την οικογένεια μου».
Πιστεύεται πως στην θέση Κομαρόφ θα βρίσκονταν ο Γιούρι Γκαγκάριν, ωστόσο λίγο πριν την εκτόξευση είχε επιλεχθεί ο Κομαρόφ όντας ένας πιλότος με μεγαλύτερη τεχνική εμπειρία. Φήμες θέλουν τον Γκαγκάριν να κατηγορεί τον εαυτό του που δεν πίεσε την σοβιετική κυβέρνηση να καθυστερήσει την πτήση του Soyuz-1 μέχρι το διαστημικό σκάφος να κριθεί πλήρως λειτουργικό και ασφαλές.
Ο θάνατος του Κομαρόφ σόκαρε τον κόσμο, ενώ παραμένει μέχρι και σήμερα μία από τις πιο χειρότερες διαστημικές τραγωδίες. Ο Κομαρόφ θεωρήθηκε και βραβεύτηκε ως Ήρωας της της Σοβιετικής Ένωσης, αφού θυσίασε την ζωή του για το κράτος και την επιστήμη.
Έναν χρόνο αργότερα έχασε την ζωή του και ο θρυλικός Γιούρι Γκαγκάριν κατά την διάρκεια δοκιμής ενός μαχητικού αεροσκάφους MiG-15. Έτσι η περίοδος 1967 και 1968 ήταν μία μεγάλη μαύρη σελίδα για τα διαστημικά προγράμματα της Μόσχας.
