“Ρωσία και Τουρκία φαίνεται να βρίσκονται στο χείλος μιας σοβαρής στρατιωτικής αντιπαράθεσης στη Λιβύη, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουν τις αντίπαλες πλευρές και στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία”, αναφέρει ο Αλεξάντερ Γκόστιεφ σε συνομιλία του με τον Ρώσο πολιτικό επιστήμονα και ειδικό της Μέσης Ανατολής Μιχαήλ Μαγίντ, για το διακύβευμα των συγκρούσεων στην Λιβύη, καθώς και τους διαφορετικούς στόχους που επιδιώκουν Άγκυρα και Μόσχα.
Ο ανταποκριτής της ρωσικής υπηρεσίας RFE / RL Aleksandr Gostev μίλησε με τον Ρώσο πολιτικό επιστήμονα και τον ειδικό της Μέσης Ανατολής Μιχαήλ Μαγίντ για τα διακυμάνσεις και στις δύο συγκρούσεις και τους στόχους που επιδιώκουν η Άγκυρα και η Μόσχα.
RFE / RL: Πώς θα κατανοήσουμε τη σύγκρουση στη Συρία και τις τρέχουσες σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας;
Mikhail Magid: Θα ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι δεν βλέπω τον πόλεμο στη Λιβύη ως κάτι εντελώς αποκομμένο από τον πόλεμο στη Συρία. Οι στρατιωτικές ενέργειες σε αυτές τις δύο χώρες εκτυλίσσονται συγχρόνως και οι φάσεις αυτών των αλλαγών καλύπτουν η μία την άλλη.
Τον τελευταίο χρόνο, ο διοικητής του [Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA)] Χαλίφα Χαφτάρ ξεκίνησε την επίθεσή του στην Τρίπολη κατά των δυνάμεων του GNA με την υποστήριξη της Ρωσίας και των ΗΑΕ.
Ο Χαφτάρ ήταν αρκετά επιτυχημένος, αλλά θα ήθελα να επισημάνω ότι έως και το 30% των απωλειών του GNA [Κυβέρνηση της Εθνικής Συμφωνίας] σε αρκετές περιοχές του μετώπου οφείλονται στους Ρώσους μισθοφόρους, σύμφωνα με τις πηγές μου.
Οι ελεύθεροι σκοπευτές της ιδιωτικής εταιρείας ασφάλειας Wagner ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικοί. Ήδη από τις αρχές του τρέχοντος έτους φάνηκε ότι οι δυνάμεις του Χαφτάρ ήταν στα πρόθυρα της νίκης.
Ταυτόχρονα, στα τέλη του 2019 και στις αρχές του 2020, ήρθε η επίθεση των δυνάμεων του [Σύρου Προέδρου] Μπασάρ αλ-Άσαντ στο Ίντλιμπ.
Αλλά τότε τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Πρώτον, στα τέλη Φεβρουαρίου και στις αρχές Μαρτίου πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη αντεπίθεση κοντά στο Idlib αν η Τουρκία έστειλε πολλές και ισχυρές δυνάμεις της.
Η Άγκυρα άρχισε να χρησιμοποιεί ενεργά μαχητικά αεροσκάφη και είδαμε τις φρικτές εικόνες για το πώς έκαναν εκατοντάδες κομμάτια του βαρύ εξοπλισμό του Άσαντ. Ήταν μια ρουτίνα. Μετά τις 5 Μαρτίου, η Ρωσία και η Τουρκία συνήψαν συμφωνία κατάπαυσης του πυρός.
Στην Λιβύη είχαμε μια παρόμοια αντεπίθεση, η οποία ξεκίνησε τον Απρίλιο και τον Μάιο.
Μερικοί πιστεύουν ότι ξεκίνησε λίγο νωρίτερα. Και όλα άρχιζαν να θυμίζουν ξανά την μάχη στο Idlib, αφού η Τουρκία χρησιμοποίησε μη επανδρωμένα αεροσκάφη και δεκάδες συστήματα κατά του Χαφτάρ.
Σύμφωνα με τουρκικά στοιχεία, καταστράφηκαν 8 πυραυλικά συστήματα Pantsir,παρόλο που ο αριθμός είναι πιθανό να είναι υπερβολικός.
Σίγουρα φαίνεται ότι αυτοί οι δύο πόλεμοι συγχωνεύονται σε μια κύρια γενικευμένη ρωσοτουρκική σύγκρουση. Η Τουρκία προφανώς έστειλε 10.000 Σύριους στη Λιβύη, ενώ η Ρωσία μετέφερε μαχητικά αεροσκάφη της.
RFE / RL: Πιστεύετε ότι μπορεί να αναπτυχθεί ένας σοβαρός αεροπορικός πόλεμος στη Λιβύη, καθώς, όπως είπατε, η επιτυχία του GNA βασίστηκε στην τουρκική αεροπορική υποστήριξη, κυρίως drone, και τώρα η Ρωσία μετέφερε τα μαχητικά της αεροσκάφη;
Magid: Υπάρχει σίγουρα ο κίνδυνος μιας τέτοιας σύγκρουσης. Η Τουρκία, παρεμπιπτόντως, χρησιμοποίησε όχι μόνο drone στο Idlib αλλά και επανδρωμένα στρατιωτικά αεροσκάφη. Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει την πλήρη αεροπορικής της δύναμη στη Λιβύη, όπως θα μπορούσε και η Ρωσία.
Συνολικά, στην Λιβύη έχουμε μια παντελής αυτοκρατορική σύγκρουση που περιλαμβάνει ιδεολογικά και γεωπολιτικά συμφέροντα, καθώς αποτελεί και μια προσπάθεια ελέγχου της διεθνούς αγοράς φυσικών πόρων, ταυτόχρονα.
Αυτή είναι η φωλιά με τις σφήκες στην οποία εισήλθε ο Πούτιν με τα δικά του ενδιαφέροντα.
Συνολικά, η μόνιμη σύγκρουση Ρωσίας-Τουρκίας κινείται συνεχώς μεταξύ “θερμών και κρύων” φάσεων και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο.
Όταν υπήρχε η θερμή φάση το 2015, όταν Τούρκοι πιλότοι στη Συρία κατέρριψαν ένα ρωσικό αεροσκάφος, φάνηκε εν συντομία ότι οι δύο χώρες ήταν στο χείλος ενός πολέμου πλήρους κλίμακας.
Μέχρι στιγμής, τέτοια περιστατικά έχουν περιοριστεί λόγω του μαζικού εμπορίου μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας, καθώς και του κοινού γεωστρατηγικού ενδιαφέροντός τους για ένα θέμα: Τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία θέλουν να περιορίσουν την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή.
Παρ 'όλα αυτά, δεδομένου ότι τα συμφέροντά τους έρχονται επίσης σε σύγκρουση και βρίσκονται σε αντίθετες πλευρές στις συγκρούσεις στη Λιβύη και τη Συρία, όλες οι συμφωνίες τους είναι βραχύβιες, και αργά ή γρήγορα μια ακόμη θερμή φάση θα ξεκινήσει.
Είναι πλέον πιθανό να επιτευχθεί άλλη μια συμφωνία και, πιθανότατα, να αποφευχθεί ένας αεροπορικός πόλεμος. Αλλά σύντομα, θα υπάρξει και άλλη κλιμάκωση.
RFE / RL: Η μεταφορά ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών στη Λιβύη και η ταυτόχρονη απόσυρση μισθοφόρων από το μέτωπο, αποτελούν σημάδι ότι το Κρεμλίνο αποσύρεται από την στη Λιβύη;
Ή μήπως θα μπορούσε να είναι ένα μήνυμα ότι το Κρεμλίνο είναι δυσαρεστημένο με [τον Χαφτάρ ] και δεν θέλει να τον υποστηρίξει πια;
Ή μήπως αυτό σημαίνει ότι Μόσχα και Άγκυρα έχουν ήδη καταλήξει σε κάποια συμφωνία;
Ίσως αυτό που περιλαμβάνει σχέδιο της Μόσχας για να πιέσει τον Χαφτάρ να ξεκινήσει ξανά ειρηνευτικές συνομιλίες;
Magid: Η Ρωσία θα ήθελε να αποφύγει σοβαρές απώλειες και νομίζω ότι ήταν αυτό που είχαν στο μυαλό τους όταν απέσυραν τους μισθοφόρους πίσω από την Τρίπολη.
Αυτό μπορούμε να το καταλάβουμε στο πλαίσιο του γεγονότος ότι πολλοί ρωσικοί στρατιωτικοί εξοπλισμοί που είχαν παρασχεθεί στο LNA μέσω τρίτων καταστράφηκαν εκεί.
Δεν θα εκπλαγώ καν αν κάποια από αυτά τα οχήματα είχαν ρωσικά πληρώματα, αν και δεν θα το μάθουμε ποτέ σίγουρα.
Ταυτόχρονα, η Ρωσία μπορεί να προσπαθήσει να επηρεάσει τον Χαφτάρ για να μαλακώσει τη θέση του, προκειμένου να επιτύχει κάποια συμφωνία με την Τουρκία για το επόμενο διαχωρισμό της Λιβύης ή τουλάχιστον για μια προσωρινή εκεχειρία.
Το πρόβλημα είναι ότι το Χαφτάρ, όπως και ο Άσαντ δεν είναι οι ηγέτες που ακολουθούν τις οδηγίες της Ρωσίας, διότι και οι δύο έχουν διάφορους χορηγούς.
Ένας πολύ σοβαρός ρόλος και στις δύο αυτές συγκρούσεις διαδραματίζουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία χρηματοδοτούν και στέλνουν στρατιωτική υποστήριξη τόσο σε Χαφτάρ όσο και στον Άσαντ. Έτσι αυτοί οι τύποι μπορούν να βασίζονται σε διάφορες δυνάμεις και αυτό τους δίνει μια ορισμένη ανεξαρτησία.
Δεν είναι λοιπόν γεγονός ότι ο Χαφτάρ θα κάνει ό,τι θέλει η Ρωσία. Ο Χαφτάρ μπορεί σε κάποιο σημείο να ακολουθήσει τις συμβουλές της Ρωσίας, αλλά αργότερα θα ενεργήσει μόνος του.
RFE / RL: Ας συζητήσουμε τη μεγάλη εικόνα. Γιατί η Ρωσία δεν συμμετέχει ενεργά σε αυτήν τη σύγκρουση;
Magid: Η γενική κατεύθυνση της τρέχουσας εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας είναι να υπονομεύσει, όπου είναι δυνατόν, την «παγκόσμια ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών», για να χρησιμοποιήσω τον όρο του Κρεμλίνου.
Ο Πούτιν πιστεύει ότι η Ρωσία πρέπει να εισέλθει σε αυτές τις ζώνες όπου η επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών είναι αδύναμη ή απουσιάζει και να σταθεροποιήσει τις θέσεις των ΗΠΑ.
Θέλει να επηρεάσει τις διεθνείς υποθέσεις χρησιμοποιώντας κάθε ευκαιρία για να “βάλει ένα ραβδί στους τροχούς” των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ.
Η Λιβύη είναι μια τέτοια περιοχή. Επιπλέον, η Ρωσία ονειρεύεται να ελέγξει τα ενεργειακά πεδία της Λιβύης, τα οποία είναι πραγματικά τεράστια.
Επιπλέον, η Μόσχα θα μπορούσε να ελέγξει τη ροή προσφύγων από τη Λιβύη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε τελική ανάλυση, η Λιβύη είναι η θαλάσσια πύλη της Αφρικής προς την Ευρώπη. Εάν η Ρωσία μπορεί να ελέγξει αυτήν την περιοχή, μπορεί να υπαγορεύσει στην Ευρώπη συνθήκες και συμφωνίες, αξιοποιώντας την ευαισθησία της Ευρώπης στο πρόβλημα των προσφύγων.
RFE / RL: Αλλά φαίνεται ότι η Ρωσία δεν ξεπερνά μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και την Τουρκία, τόσο στη Λιβύη όσο και στη Συρία.
Ποια είναι η μεγάλη εικόνα για την Τουρκία και γιατί εμπλέκεται η Άγκυρα σε αυτόν τον πόλεμο;
Magid: Τα συμφέροντα της Τουρκίας από πολλές απόψεις είναι παρόμοια με αυτά της Ρωσίας. Θα ήθελαν να εδραιώσουν στρατιωτικό έλεγχο και να δημιουργήσουν ή να επεκτείνουν, μια στρατιωτική παρουσία στην περιοχή της Μεσογείου.
Ενδιαφέρονται επίσης να ελέγξουν τις ροές προσφύγων από την Αφρική ως μέσο επηρεασμού της Ευρώπης.
Ενδιαφέρονται επίσης για τις συμβάσεις πετρελαίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που υπέγραψε η Τουρκία με τον [πρώην δικτάτορα της Λιβύης Μουαμάρ] Καντάφι, αλλά δεν εφαρμόστηκαν ποτέ λόγω του εμφυλίου πολέμου της Λιβύης.
RFE / RL: Αλλά ποιες είναι οι προτεραιότητες; Οι συμμετέχοντες στη Λιβύη ακολουθούν κυρίως στρατιωτικά-πολιτικά συμφέροντα ή οικονομικά συμφέροντα;
Στον ισλαμικό κόσμο, υπάρχει μια αυξανόμενη αντιπαράθεση μεταξύ πολλών ομάδων χωρών, καθώς και η λεγόμενη «σύγκρουση του φυσικού αερίου» στην ανατολική Μεσόγειο. Πώς επηρεάζουν όλα αυτά τη στρατιωτική δράση στη Λιβύη;
Magid: Η σύγκρουση φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο είναι μία από τις βασικές συγκρούσεις που επηρεάζουν τον πόλεμο της Λιβύης.
Η Αίγυπτος, η Κύπρος, η Ελλάδα και το Ισραήλ είναι οι χώρες που έχουν ανακαλύψει μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο και σκοπεύουν να τα εξαγάγουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Γαλλία σκοπεύει επίσης να συμμετάσχει σε αυτές τις συμφωνίες φυσικού αερίου. Η Τουρκία θέλει επίσης να συμμετάσχει και να πάρει ένα μέρος των κερδών, αλλά οι άλλες χώρες δεν έχουν συμφωνήσει σε αυτό.
Έτσι, στα τέλη του περασμένου έτους, η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με το GNA στην Τρίπολη.
Βάσει αυτής της συμφωνίας, τεράστιες θαλάσσιες περιοχές τέθηκαν υπό την επιρροή της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, έτσι μόνο η Τουρκία θα έχει τώρα δικαίωμα να αναπτύξει αυτά τα αποθέματα φυσικού αερίου.
Οι άλλες χώρες όμως δεν έχουν αναγνωρίσει αυτήν τη συμφωνία και είναι πιθανό τα διεθνή δικαστήρια να πρέπει να αποφασίσουν ποιος έχει το δικαίωμα να ελέγχει αυτά τα αποθέματα φυσικού αερίου.
Όμως, ενώ ο κόσμος περιμένει αυτές τις αποφάσεις, αυξάνονται οι κίνδυνοι για τις χώρες που θα ήθελαν να εκμεταλλευθούν αυτά τα αποθέματα.
Και σε αυτό ακριβώς βασίζεται στην Άγκυρα. Η Τουρκία αποκαλεί τώρα την Ανατολική Μεσόγειο ως «Γαλάζια πατρίδα». Αυτή η ιδέα, «η Γαλάζια πατρίδα», είναι πλέον εμφανής στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Ωστόσο, για να διατηρηθεί, η Τουρκία θα πρέπει να διατηρήσει την κυβέρνηση στην Τρίπολη με την οποία υπέγραψε τη συμφωνία.
Και υπάρχει μια ακόμη σύγκρουση που είναι πολύ σημαντική στη Μέση Ανατολή - η λεγόμενη σύγκρουση Σουνιτών-Σιιτών.
Από τη μία πλευρά, έχουμε το μπλοκ της Τουρκίας και του Κατάρ, και από την άλλη υπάρχει η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και οι Η.Π.Α.
Αυτός είναι ένας αγώνας για τον έλεγχο του σουνιτικού μουσουλμανικού κόσμου, και θα υπενθυμίσω στους αναγνώστες ότι η πλειονότητα των μουσουλμάνων στον κόσμο είναι σουνίτες.
Η Τουρκία και το Κατάρ βασίζονται σε μερικές ισχυρές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς κινήματος Μουσουλμανικής Αδελφότητας, το οποίο είναι αρκετά ισχυρό στην Τρίπολη, κατέληξε ο ίδιος.
Σύγκρουση “μυρίζει” στην περιοχή λόγω της Γαλάζιας Πατρίδας και των συμφερόντων πολλών, μεγάλων και μικρών, δυνάμεων στην Α.Μεσόγειο.
