"Το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Υποστήριξης Ειρήνης.Συνέπειες για τον σχεδιασμό και τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση-ευρωπαϊκός στρατός", είναι ο τίτλος άρθρου ανάλυσης έγκριτου ΜΜΕ
"Το πρόσφατα δημιουργημένο τον Μάρτιο του 2021, Ευρωπαϊκό Ταμείο Στήριξης της Ειρήνης (EPF- European Peace Facility), αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προόδου στην κοινή πολιτική άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ, επιτρέποντας την παροχή με χρήματα της ΕΕ μέτρων στρατιωτικής βοήθειας σε τρίτες χώρες συμπεριλαμβανομένης της παροχής όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού.
Όπως θα δούμε, το EPF συνεπάγεται νέες προκλήσεις για τον σχεδιασμό και τον έλεγχο σε επιχειρησιακό επίπεδο των στρατιωτικών αποστολών υποστήριξης της ειρήνης υπό την ηγεσία της ΕΕ.
Αυτές οι νέες προκλήσεις, μαζί με ορισμένα γεγονότα που συνέβησαν τα τελευταία δύο χρόνια, αναδεικνύουν για άλλη μια φορά τη σκοπιμότητα του εξοπλισμού της Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ (ΕΥΕΔ), ενός αρχηγείου για τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις με αποκλειστική και μόνιμη απασχόληση
Επιπλέον, θα είναι ο πρωτοπόρος στρατιωτικός φορέας που ανοίγει το δρόμο για τη «στρατηγική πυξίδα».
«Το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί στον κόσμο είναι η Ευρώπη να ήταν ο τρίτος πόλος του».
Αντιστράτηγος Francisco José Gan Pampols
Εισαγωγή
Το 2015, ο Ισπανός Στρατηγός José Enrique Ayala Marín δημοσίευσε ένα άρθρο για να υπερασπιστεί τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αρχηγείου επιχειρήσεων
Λίγο αργότερα, δημιουργήθηκε ένα όργανο εντός του Στρατιωτικού Επιτελείου της ΕΕ (EUMS) για τον στρατηγικό σχεδιασμό και την παρακολούθηση των στρατιωτικών επιχειρήσεων της ΕΕ, που ονομάζεται Military Planning and Conduct Capability (MPCC). .
Τα πρόσφατα γεγονότα που προκάλεσαν πολύ σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια γεωστρατηγική κατάσταση και έκαναν την πρόταση του στρατηγού Αγιάλα ανανεωμένη και επίκαιρη, είναι τα ακόλουθα:
- Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αποτέλεσε το κύριο εμπόδιο για τη δημιουργία ενός καθαρά ευρωπαϊκού επιχειρησιακού αρχηγείου
- Η επίμονη κατάσταση ανασφάλειας και πολιτικής αστάθειας στο Σαχέλ, παρά τις τεράστιες και συνεχείς προσπάθειες που καταβάλλει η ΕΕ σε αυτόν τον τομέα την τελευταία δεκαετία.
- Η αυξανόμενη πολιτική και οικονομική επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας στην αφρικανική ήπειρο.
- Το έργο που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2020 στη συνάντηση των υπουργών Άμυνας της ΕΕ, για να συμφωνηθεί μια «στρατηγική πυξίδα για την ασφάλεια και την άμυνα της Ευρώπης», η οποία προσδιορίζει το επίπεδο φιλοδοξίας της ΕΕ ως φορέα παροχής ασφάλειας στη διεθνή σκηνή
- Η αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το Αφγανιστάν
- Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία ανάγκασε τις χώρες της ΕΕ να στείλουν επειγόντως στρατιωτικό εξοπλισμό και όπλα στη χώρα αυτή, και η οποία οδήγησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 21ης Μαρτίου να εγκρίνει τη Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ , αρκετούς μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα
Σήμερα, επιτέλους, η ΕΕ είναι διατεθειμένη να ξοδέψει πολλά χρήματα για την ασφάλειά της, εξοπλίζοντας στρατούς τρίτων χωρών ακόμη και με φονικά όπλα και πυρομαχικά
Το EPF τι είναι, σε τι χρησιμεύει και ποιες είναι οι δουλειές του
Η μεγάλη συμβολή του EPF στις στρατιωτικές αποστολές της ΕΕ, είναι ότι ανοίγει την πόρτα και διευκολύνει την εξέλιξη από αποστολές αμιγώς στρατιωτικής εκπαίδευσης, όπως κάνει σήμερα, σε αποστολές στρατιωτικής εκπαίδευσης και εξοπλισμού.
Ωστόσο, για να μεταφερθεί αυτός ο στρατιωτικός εξοπλισμός σε τρίτες χώρες, οι κανονισμοί του EPF απαιτούν εξαντλητικό και διαρκή έλεγχο του υλικού που αποκτήθηκε με το EPF, επιπλέον της προηγούμενης συμφωνίας για τον εν λόγω εξοπλισμό μεταξύ της ΕΕ και του παραλήπτη
Μάλιστα, μαζί με τις ενέργειες και τις δραστηριότητες στρατιωτικής βοήθειας της ΕΕ προς τρίτες χώρες, πρέπει να θεσπιστούν τα απαραίτητα μέτρα ελέγχου και διασφάλισης σε αυτές που να επιτρέπουν τον έλεγχο της επένδυσης και τον έλεγχο των αποτελεσμάτων.
Τα μέτρα αυτά πρέπει να παρουσιάζονται στο ανώτατο πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο της ΕΕ, στην Επιτροπή Πολιτικής και Ασφάλειας
Για όλους αυτούς τους λόγους, τόσο ο σχεδιασμός των ίδιων των δραστηριοτήτων στρατιωτικής βοήθειας, όσο και οι ενέργειες για την παρακολούθηση και αιτιολόγησή τους, αναμφίβολα θα απαιτήσουν την ένταξή τους ως βασικό τομέα του επιχειρησιακού σχεδιασμού. Επιπλέον, η στρατιωτική βοήθεια θα είναι, αν όχι η κύρια, μία από τις σημαντικότερες γραμμές επιχειρήσεων στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της αποστολής.
Το EPF και η Στρατηγική Πυξίδα
Όσον αφορά το EPF, το Strategic Compass, σηματοδοτεί τον σαφή στόχο της ΕΕ
Σε αυτό το σημείο, είναι απαραίτητο να διευκρινιστεί πόσα χρήματα πρόκειται να διατεθούν, αφού το EPF έχει προγραμματισμένη δαπάνη 5.272 εκατ. ευρώ για τα επόμενα 6 χρόνια, με ανώτατα όρια που αυξάνονται σταδιακά από 540 εκατ. ευρώ για φέτος σε 1.132 εκατ. ευρώ προγραμματισμένα για το 2027
Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα είναι απαραίτητο να παρασχεθεί στη στρατιωτική δομή της ΕΕ ένα όργανο ικανό, αφενός, να προγραμματίζει μεσοπρόθεσμα και στη συνέχεια να εκτελεί, να ελέγχει και να δικαιολογεί τις επενδύσεις και τις δαπάνες που γίνονται για κάθε έναν από τους πυλώνες του EPF
Αν και η Στρατηγική Πυξίδα αναφέρει το MPCC ως το προτιμώμενο στοιχείο για τη διοίκηση, τον σχεδιασμό και τον έλεγχο των επιχειρήσεων , αναγνωρίζει επίσης ότι δεν θα είναι σε θέση να το πράξει μέχρι το 2025 , διατηρώντας την πόρτα ανοιχτή στην απασχόληση στρατιωτικών που τα κράτη διαθέτουν στην ΕΕ εκ περιτροπής
Από την άλλη πλευρά, όπως προαναφέρθηκε, το MPCC είναι μια δομή που ανήκει στο στρατηγικό επίπεδο και επικεφαλής της οποίας είναι επίσης το Γενικό Επιτελείο της EUMS, επομένως θα είναι πολύ δύσκολη η συμφιλίωση των δύο κύκλων αποφάσεων, του Στρατηγικού και του επιχειρησιακού
Επιπλέον, αναμένεται ότι καθώς η Στρατηγική Πυξίδα ενισχύεται, τόσο το EUMS όσο και το MPCC θα πρέπει να εμπλέκονται όλο και περισσότερο στις στρατιωτικές πτυχές των άλλων 3 πυλώνων:
1) Την προστασία όλων των τομέων ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένου του διαστήματος και του κυβερνοχώρου
2) Τις επενδύσεις στην Άμυνα των χωρών μελών
3) Τη διμερή συνεργασία με χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ και με άλλους πολυεθνικούς οργανισμούς ασφαλείας
Συντονισμός και διασύνδεση
Για να εξασφαλιστεί η συνοχή του στρατιωτικού σχεδιασμού της επιχείρησης με τη σκοπιμότητά της, η ΕΕ θα πρέπει να μοιραστεί με το κράτος υποδοχής τα συμπεράσματα της ανάλυσης των δυνατοτήτων της σχετικά με τις ελλείψεις της σε θέματα ασφάλειας και άμυνας, ώστε, από εκεί, να φτάσει στην εγκατάσταση συμφωνίας στήριξης στο υψηλότερο επίπεδο μεταξύ της ΕΕ και του εν λόγω κράτους
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν δεκάδες οργανισμοί με ευθύνη για τις σημαντικές οικονομικές συνεισφορές της ΕΕ για τη συνεργασία και την ανάπτυξη των χωρών που ενδέχεται να λάβουν τη στρατιωτική της βοήθεια.
Η συνολική προσέγγιση των στρατιωτικών επιχειρήσεων απαιτεί στενή και συνεχή αλληλεπίδραση με αυτούς τους φορείς, τόσο κατά τη φάση σχεδιασμού όσο και κατά τη φάση εκτέλεσης των στρατιωτικών επιχειρήσεων, έτσι ώστε η συνέργεια των οικονομικών προσπαθειών της ΕΕ σε τρίτες χώρες να παραμένει ασφαλής
Έλεγχος και διεξαγωγή επιχειρήσεων
Εκτίμηση και αξιολόγηση των παραμέτρων συμμόρφωσης και αποτελεσματικότητας των μέτρων ελέγχου των εγκεκριμένων δράσεων στρατιωτικής βοήθειας απαιτείται
Κύριο χαρακτηριστικό της εκτέλεσης των αποστολών EUTM είναι η μεγάλη χρονική διάρκειά τους (αρκετά χρόνια) σε αντίθεση με τη συνεχή εναλλαγή των μονάδων και του προσωπικού του στρατηγείου που έχει αναπτυχθεί, των οποίων η παραμονή στην περιοχή των επιχειρήσεων σπάνια υπερβαίνει τους έξι μήνες.
Αυτό σημαίνει ότι η συνέχεια στη διαχείριση της γνώσης και στη λήψη αποφάσεων σε στρατιωτικό επιχειρησιακό επίπεδο θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματική εάν βρίσκονταν στο πίσω μέρος, σε ένα μόνιμο αρχηγείο αυτού του επιπέδου.
Παρακολούθηση και φυσικός και οικονομικός έλεγχος της υποδομής και του εξοπλισμού που χρησιμοποιούν οι ευρωπαϊκές δυνάμεις που αναπτύσσονται και αποκτώνται με ευρωπαϊκούς πόρους
Τοποθεσία του Επιχειρησιακού Αρχηγείου της ΕΕ (EUOHQ)
Το αρχηγείο του Eurocorps στο Στρασβούργο , είναι ένας δυνατός και έτοιμος υποψήφιος για τη θέση του Επιχειρησιακού Αρχηγείου της ΕΕ (EUOHQ), λόγω των ήδη καθιερωμένων και παγιωμένων διαδικασιών του, όπως:
1) Για τη συλλογική λήψη αποφάσεων σε στρατιωτικό στρατηγικό επίπεδο, που υλοποιείται στην Κοινή Επιτροπή του Ευρωσώματος, όπου όλοι οι Αρχηγοί του Επιτελείου Άμυνας (JEMAD) των κρατών συνεδριάζουν ετησίως.
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται εκεί συζητούνται εκ των προτέρων καθ' όλη τη διάρκεια του έτους από τους ειδικούς αξιωματικούς του Γενικού Επιτελείου τους, σε φυσικές και εικονικές συναντήσεις που διοργανώνονται από τα τμήματα του Γενικού Επιτελείου του Ευρωσώματος.
2) Για πολυεθνικό σχεδιασμό και προγραμματισμό προϋπολογισμού, με χρονικό ορίζοντα που κυμαίνεται από τη μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη του προϋπολογισμού (πέντε χρόνια πριν), έως τον λεπτομερή προγραμματισμό των δαπανών για το επόμενο έτος, διαδικασίες που είναι πολύ παρόμοιες και εύκολα προσαρμόσιμες με αυτές που απαιτούνται από το EPF.
3)Λόγω της δομής και των μόνιμων δυνατοτήτων του
Το Ευρωσώμα, με τη δημιουργία του πριν από 30 χρόνια, αποτέλεσε το πρώτο αμιγώς ευρωπαϊκό και πλήρως πολυεθνικό στρατιωτικό όργανο της κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η ΕΕ, σε αυτήν την ιστορική στιγμή που ζούμε, χρειάζεται για άλλη μια φορά έναν πρωτοπόρο της κοινής ευρωπαϊκής στρατιωτικής άμυνας για να ανοίξει το δρόμο για τη στρατηγική της πυξίδα.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω διαφαίνονται τα εξής:
Τόσο για τη διεξαγωγή όσο και για τον σχεδιασμό στρατιωτικών επιχειρήσεων που χρηματοδοτούνται από το EPF, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα μόνιμο αρχηγείο σε επιχειρησιακό επίπεδο, αφιερωμένο στις στρατιωτικές αποστολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο εξωτερικό, με αριθμό και επαρκή ποιότητα προσωπικού για να έχει τις δυνατότητες και να εκτελεί όλα τα τα καθήκοντα που προσδιορίζονται παραπάνω, αποκλειστικά, συνεχώς και μόνιμα, για κάθε στρατιωτική αποστολή σε αέρα, θάλασσα, ξηρά και διακλαδικά, της ΕΕ και ότι είναι καλά ενσωματωμένη στην αλυσίδα οικονομικών αποφάσεων του EPF
Από την άλλη ωστόσο μέχρι το έτος 2025, η Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ δεν υπολογίζει ότι η τρέχουσα στρατιωτική δομή της ΕΕ θα φτάσει σε αυτές τις δυνατότητες, γεγονός που ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για το Eurocorps, που τίθεται στο στόχαστρο αυτής της Πυξίδας, ώστε να εδραιωθεί οριστικά ως η αιχμή του δόρατος του στρατιωτικού εργαλείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
