Οι μεγάλοι έμποροι σιτηρών έχουν προκαλέσει ανησυχίες για το κέρδος και την κερδοσκοπία στις παγκόσμιες αγορές τροφίμων, προκαλώντας εκκλήσεις για απροσδόκητο φόρο.
Σύμφωνα με τον Guardian, οι τέσσερις κορυφαίοι έμποροι σιτηρών στον κόσμο (Archer-Daniels-Midland, Bunge, Cargill και Louis Dreyfus, γνωστοί συλλογικά ως ABCD) έχουν σημειώσει κέρδη ή πωλήσεις ρεκόρ ή σχεδόν ρεκόρ και προβλέπουν ότι η ζήτηση θα ξεπεράσει την προσφορά μέχρι τουλάχιστον το 2024, πιθανότατα οδηγώντας σε ακόμη υψηλότερες πωλήσεις και κέρδη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι τέσσερις εταιρείες ελέγχουν μεταξύ 70% και 90% του παγκόσμιου εμπορίου σιτηρών.
Η Cargill ανέφερε άλμα 23% στα έσοδα στα 165 δισ. δολάρια για το έτος που έληξε στις 31 Μαΐου, ενώ η Archer-Daniels-Midland κατέγραψε τα υψηλότερα κέρδη στην ιστορία της εταιρείας κατά το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους. Η Bunge σημείωσε άνοδο των πωλήσεων κατά 17% το δεύτερο τρίμηνο, ενώ η Louis Dreyfus ανέφερε άνοδο 80% στα κέρδη για το 2021 σε σχέση με το προηγούμενο έτος με έσοδα 1,62 δισ. $, αύξηση σχεδόν 25%.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, οι τιμές των τροφίμων έχουν εκτοξευθεί πάνω από 20% φέτος, ενώ περίπου 345 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από οξεία επισιτιστική ανασφάλεια σύμφωνα με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα, έναντι 135 εκατομμυρίων ανθρώπων πριν από την πανδημία Covid-19.
Ο Olivier De Schutter, συμπρόεδρος του IPES-Food (η Διεθνής Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για τα Αειφόρα Συστήματα Τροφίμων) και ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε: «Το γεγονός ότι οι παγκόσμιοι γίγαντες των εμπορευμάτων πραγματοποιούν κέρδη ρεκόρ κάθε φορά όταν αυξάνεται η πείνα είναι ξεκάθαρα άδικο και είναι ένα τρομερό κατηγορητήριο για τα διατροφικά μας συστήματα. Το ακόμη χειρότερο, αυτές οι εταιρείες θα μπορούσαν να είχαν κάνει περισσότερα για να αποτρέψουν την κρίση πείνας εξαρχής».
Η αύξηση της τιμής των σιτηρών έχει πολλές αιτίες - συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στην Ουκρανία, ενός από τους μεγαλύτερους παραγωγούς σιτηρών, ηλιέλαιου, καλαμποκιού και λιπασμάτων. Επιπλέον, οι καύσωνες στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ινδία έχουν επηρεάσει την παραγωγή, ενώ οι καύσωνες του περασμένου έτους στον Καναδά έπληξαν τις αποδόσεις των καλλιεργειών σιταριού. Οι συνεχιζόμενες υψηλές θερμοκρασίες και οι πυρκαγιές φέτος πιθανότατα θα οδηγήσουν σε περαιτέρω διακοπές.
«Οι παγκόσμιες αγορές σιτηρών είναι ακόμη πιο συγκεντρωμένες από τις ενεργειακές αγορές και ακόμη λιγότερο διαφανείς, επομένως υπάρχει τεράστιος κίνδυνος κερδοσκοπίας», είπε ο De Schutter, ο οποίος πρόσθεσε ότι η φετινή άνοδος των τιμών των τροφίμων συνέβη εν μέσω αυτού που πιστεύεται ότι ήταν άφθονα παγκόσμια αποθέματα σιτηρών. Λέει ότι οι εταιρείες ABCD δεν ήταν διαφανείς στο να αποκαλύψουν πόσα σιτηρά κατέχουν και δεν υπάρχει τρόπος να τις αναγκάσουμε να απελευθερώσουν τα αποθέματά τους εγκαίρως. «Πρέπει να κοιτάξουμε τους γίγαντες των σιτηρών και να ρωτήσουμε τι θα μπορούσαν να είχαν κάνει για να αποτρέψουν την κρίση και τι θα μπορούσαν να κάνουν τώρα», είπε.
Ο αναλυτής της Moody's, John Rogers, λέει ότι δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περιορισμοί της προσφοράς και η άνοδος της ζήτησης οδήγησαν σε υψηλότερες τιμές σιτηρών και, ως εκ τούτου, σε υψηλότερα κέρδη.
«Δεν νομίζω ότι συνεννοούνται για μεγάλα κέρδη», είπε, προσθέτοντας ότι άλλες εταιρείες έχουν πάρει ένα αυξανόμενο μερίδιο στις παγκόσμιες αγορές σιτηρών. «Δεν νομίζω ότι ενεργούν ανήθικα – δεν αυξάνουν σκόπιμα τις τιμές».
Μεταξύ του πολέμου της Ουκρανίας και του καύσωνα, οι παραγωγοί σιτηρών θα επωφεληθούν σημαντικά, καθώς η ζήτηση για τα προϊόντα τους αυξάνεται εν μέσω περιορισμένων προμηθειών.
«Τελικά, πρέπει να διαλύσουμε τα μονοπώλια που έχουν ασφυξία στην τροφική αλυσίδα. Μια χούφτα εταιρείες ελέγχουν τις παγκόσμιες αγορές σπόρων και λιπασμάτων, τη γενετική των ζώων, το παγκόσμιο εμπόριο σιτηρών και το λιανικό εμπόριο τροφίμων. Αποκομίζουν τεράστια κέρδη με το κόστος των αγροτών, των καταναλωτών και του περιβάλλοντος», κατέληξε ο De Schutter.
