"Πώς η Τουρκία και η Ρωσία αναδιαμορφώνουν την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας", είναι ο τίτλος έγκριτου Αμερικανικού ΜΜΕ του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
"Και οι δύο χώρες έχουν αυξήσει τις προσπάθειές τους για την οικοδόμηση μιας νέας περιφερειακής τάξης που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στα αντίστοιχα εθνικά τους συμφέροντα.
Τα τελευταία χρόνια, η Ευρασία έχει γίνει ένας κρίσιμος γεωπολιτικός χώρος, όπου οι παγκόσμιες δυνάμεις καθορίζουν τα συμφέροντά τους μέσα από ιστορικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αφηγήσεις. Ειδικότερα, η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας εμπλέκεται όλο και περισσότερο σε έναν ιστό αλληλοεπικαλυπτόμενων πολιτικών, στρατιωτικών, εμπορικών και ενεργειακών συμφερόντων παγκόσμιων και παραδοσιακών μεγάλων χερσαίων δυνάμεων.
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας επιτρέπει την προβολή ισχύος στην ευρωπαϊκή ήπειρο, κυρίως στα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, τον Νότιο Καύκασο και τη βόρεια Μέση Ανατολή.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η περιοχή απέκτησε πρόσθετη στρατηγική σημασία, καθώς περιλαμβάνει διαδρομές μεταφοράς για πόρους υδρογονανθράκων της Κασπίας, της Κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
Ωστόσο, μια αξιοσημείωτη μεταμόρφωση έχει λάβει χώρα στο γεωπολιτικό περιβάλλον της Μαύρης Θάλασσας την περίοδο μετά το 2000.
Τα τελευταία χρόνια, η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας έχει γίνει ο κεντρικός τόπος της νέας ιδεολογικής αντιπαράθεσης Δύσης-Ανατολής, του ανταγωνισμού μεταξύ της Ρωσίας και του δυτικού πολιτισμού και μια μόνιμη περιοχή για αγώνες εξουσίας.
Αυτές οι εξελίξεις επηρεάζουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας με διάφορους τρόπους.
Η ανεξέλεγκτη στρατιωτικοποίηση, το οργανωμένο έγκλημα, η τρομοκρατία, η αυξανόμενη επιρροή της παραπληροφόρησης και η απουσία ολοκληρωμένων εσωτερικών και περιφερειακών πολιτικών οικοδόμησης της ειρήνης καθιστούν την περιοχή εξαιρετικά ευάλωτη.
Ενώ η περιοχή αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους δυτικούς σχεδιαστές πολιτικής από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία και η Τουρκία εργάστηκαν εντατικά για να ενισχύσουν τις πολιτικές και οικονομικές τους ικανότητες.
Στην πραγματικότητα, και οι δύο χώρες έχουν αυξήσει τις προσπάθειές τους για την οικοδόμηση μιας νέας περιφερειακής τάξης που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στα αντίστοιχα εθνικά τους συμφέροντα.
Το νέο περιφερειακό καθεστώς χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετικά ισορροπημένη συμπληρωματικότητα που επιτρέπει και στις δύο χώρες να χρησιμοποιούν ευέλικτες διπλωματικές στρατηγικές με ευαισθησία στο πλαίσιο.
Στη σημερινή του μορφή, το ρωσοτουρκικό μοντέλο συμπληρωματικότητας βασίζεται στην αμοιβαία αναγνώριση των σφαιρών επιρροής και στην προθυμία να γίνουν παραχωρήσεις για αμοιβαία επωφελή αποτελέσματα.
Ο βασικός στόχος είναι η δημιουργία κοινών κανόνων για την καλύτερη διαχείριση της συνολικής σχέσης, καθώς και της περιφερειακής δυναμικής και προτεραιοτήτων.
Αυτή η στρατηγική συνοδεύεται από προσπάθειες από κάθε χώρα να αναπτύξει ισχυρές και εύρωστες εθνικές οικονομίες.
Και οι δύο χώρες έχουν φτάσει σε διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, έχουν γίνει ισχυρές δυνάμεις επεκτείνοντας συνεχώς τη στρατιωτική και οικονομική τους θέση, συνδυάζοντάς την με μια δυναμική εκστρατεία ενημέρωσης και αδιάλλακτη ρητορική.
Ένα ιδιαίτερα εμφανές στοιχείο της ρωσοτουρκικής στρατηγικής προσαρμογής είναι η αποτροπή της αύξησης της δυτικής επιρροής στην περιοχή.
Πιο συγκεκριμένα, και οι δύο χώρες αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως περιφερειακές υπερδυνάμεις και βλέπουν την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας ως κρίσιμο μέρος του λόγου τους για την εξωτερική πολιτική.
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Άγκυρα θεωρήθηκε από τους δυτικούς εταίρους ως αντίβαρο κατά της Ρωσίας και φαινόταν ότι ήταν η μόνη δύναμη που ήταν σε θέση να αντισταθεί στις ρωσικές κινήσεις στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Οι φιλελεύθεροι υπό την ηγεσία της Δύσης πίστευαν γενικά ότι η Άγκυρα θα διαμόρφωνε το προφίλ ασφάλειας της περιοχής και ως εκ τούτου θα αύξανε τη μελλοντική δυτική κυριαρχία.
Ωστόσο, η μετατόπιση των γεωπολιτικών διεργασιών μετά το 2007 έφερε μια εντελώς απροσδόκητη δυναμική στην τουρκική εξωτερική πολιτική.
Η επιθετική επιστροφή της Ρωσίας το 2007, η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην ΕΕ, ενώ οι ενταξιακές συνομιλίες της Τουρκίας με την ΕΕ κατέληξαν επανειλημμένα σε αδιέξοδο και τα νέα σχέδια διεύρυνσης του ΝΑΤΟ που ανακοινώθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής του Βουκουρεστίου το 2008 ενθάρρυναν μια στρατηγική αναβαθμονόμηση στην Άγκυρα.
Η Τουρκία, με τους ιστορικούς δεσμούς της και τη μεγαλύτερη ακτογραμμή μεταξύ των παραθαλάσσιων κρατών της περιοχής, έχει αρχίσει να ακολουθεί μια ενεργή πολιτική δημιουργίας ενός συνειδητού περιφερειισμού της Μαύρης Θάλασσας. Έχει αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο εγκαινιάζοντας διάφορους σχηματισμούς.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τουρκία: Στη φυλακή ο Μοχάμεντ Αμάρ Αμπάρα που κατηγορείται για κατασκοπεία υπέρ της Ελλάδας
Μετά τον Ρωσογεωργιανό πόλεμο του 2008, ο Πρόεδρος Ερντογάν ξεκίνησε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Συνεργασίας του Καυκάσου με τη Ρωσία και τις χώρες του Νοτίου Καυκάσου.
Ωστόσο, η έλλειψη περιφερειακών αντιλήψεων, η κυριαρχία της Ρωσίας και τα περιορισμένα εργαλεία εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας έχουν μέχρι στιγμής καταστήσει αδύνατη την περιφερειοποίηση της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας.
Ήταν αξιοσημείωτο ότι οι δυτικοί εταίροι αποκλείστηκαν από αυτό το σχήμα.
Με αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα έστειλε ένα σαφές μήνυμα στους δυτικούς εταίρους της ότι προτιμούσε να καθορίσει την περιφερειακή αρχιτεκτονική ασφάλειας μαζί με τη Ρωσία.
Αυτή η τάση έγινε για άλλη μια φορά εμφανής κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020.
Για να εξασφαλίσει μια θέση στον νότιο Καύκασο, η Άγκυρα διαπραγματεύτηκε απευθείας με τη Ρωσία σχετικά με μελλοντικές πρωτοβουλίες οικοδόμησης ειρήνης και υπονόμευσε τον ρόλο του Μινσκ του ΟΑΣΕ Ομάδα που ήταν η μόνη μορφή διεθνούς διαλόγου για την οικοδόμηση της ειρήνης στη σύγκρουση.
Παρά τα αποκλίνοντα συμφέροντα στη Συρία και άλλες σοβαρές διαφωνίες, η Τουρκία και η Ρωσία πορεύτηκαν προσεκτικά τα τελευταία χρόνια ώστε να μην βλάψουν την κοινή τους ομάδα στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Έχουν βρει μάλιστα ο ένας τον άλλον σε ένα νέο πεδίο.
Από την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος το 2016, η Άγκυρα είχε αναβαθμίσει σημαντικά την κατανόησή της για την κουλτούρα της εθνικής ασφάλειας. Και οι δύο χώρες συμμερίζονται πλέον την πεποίθηση ότι η φιλελεύθερη κοινωνία και τα δημοκρατικά στοιχεία υπό την ηγεσία της Δύσης απειλούν την εθνική ασφάλεια.
Αυτή η στάση έχει μεταφραστεί σε ισχυρές κατασταλτικές εσωτερικές πολιτικές που έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον λόγο της εξωτερικής πολιτικής.
Αυτό εκδηλώθηκε με την αναπαραγωγή μιας επιθετικής ρωσικής πολιτικής πορείας στην τουρκική εξωτερική πολιτική στρατηγική.
Τα τελευταία χρόνια, ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει κινηθεί επιθετικά για να αποδείξει ότι η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της ως την εξέχουσα πολιτική και στρατιωτική δύναμη στη Μέση Ανατολή και την περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Η Τουρκία απομακρύνεται από τη φιλοδυτική κεμαλική ιδεολογία σε έναν αυταρχικό νεο-οθωμανικό επεκτατικό εθνικισμό.
Η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στη σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας το 2020 και η επίδειξη της αναπτυσσόμενης αμυντικής βιομηχανίας κατέστησαν σαφές ότι η Τουρκία επιδιώκει να είναι κεντρικός παίκτης στην περιοχή παρά γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης ή εκφραστής της συλλογικής Δύσης.
Η πρόσφατη απόφαση της Τουρκίας να απορρίψει τις αιτήσεις ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ υποστηρίζοντας ότι και οι δύο χώρες υποστηρίζουν «τρομοκράτες», δηλαδή την μαχητική ομάδα του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και τους Κούρδους της Συρίας YPG που θεωρεί ότι συνδέονται στενά με το PKK, είναι ένδειξη το ιδεολογικό και πολιτικό ρήγμα μεταξύ της Άγκυρας και των δυτικών εταίρων της.
Η αντίρρηση της Τουρκίας πρέπει να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, συγκεκριμένα στη ρωσοτουρκική σειρά.
Ένα άλλο στοιχείο της τουρκικής στρατηγικής είναι η ασαφής πορεία της όσον αφορά τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ενώ η Άγκυρα υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, συνεχίζει να κρατά ανοιχτή την πόρτα για τη Ρωσία."
Επίλογος
Εμείς με τη σειρά μας θα συμπληρώσουμε στην πληρέστατη παραπάνω ανάλυση, "κάλλιο αργά , παρά ποτέ", εννοώντας ότι έστω και τώρα οι ΗΠΑ και η Δύση έχουν αντιληφθεί το τι εστί Τουρκία και προς τα πού βαδίζει
Τελικά ο μόνος που διατείνεται ότι η Τουρκία είναι πιστός σύμμαχος και εταίρος στο ΝΑΤΟ, είναι ο Γενικός Γραμματέας της Συμμαχίας, εκτός και αν και αυτός το κάνει λόγω του θεσμικού του ρόλου, αφού μια χαρά κάνει δουλίτσες σε Λιβύη, Συρία, Καύκασο, Μαύρη θάλασσα, ο Ερντογάν με τον φίλο και πραγματικό του σύμμαχο Πούτιν
