Η Doga Unlu, επιστημονική συνεργάτης στον Όμιλο Cohen, η οποία συμβουλεύει αμυντικές και ενεργειακές εταιρείες, με γνώσεις για την Τουρκία και την Ανατολική Μεσόγειο, μας παρουσιάζει το τρομερό γεωπολιτικό και στρατιωτικό σκηνικό ανάμεσα σε Τουρκία, Ιράν, ΗΠΑ, Ιράκ και Ισραήλ με τελικό αποδέκτης την Ελλάδα στο Αιγαίο:
Τι αναφέρει η ειδική έκθεση της σε ένα από τα μεγαλύτερα Ινστιτούτα του κόσμου
"Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται υπό πίεση να εγκαταλείψουν οριστικά τη Μέση Ανατολή. Οι αμερικανικές δυνάμεις δέχονται ολοένα και περισσότερες επιθέσεις στο Ιράκ και τη Συρία, καθώς η περιφερειακή κριτική κατά των ΗΠΑ αυξάνεται.
Ωστόσο, τα αμερικανικά στρατεύματα απέχουν πολύ από το να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ειδικά εν μέσω της σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, της έλλειψης εκεχειρίας στον πόλεμο στη Γάζα και της συνεχιζόμενης απειλής από το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ (ISIS).
Ωστόσο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έχει μια διπλωματική ευκαιρία να ενισχύσει μια παλιά εταιρική σχέση και να τοποθετήσει την Τουρκία ως περιφερειακό προπύργιο, για να ενθαρρύνει ένα πιο ισορροπημένο Ιράν, μια ευθύνη που η Τουρκία έχει ήδη αναλάβει με την μεσολάβηση μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επρόκειτο να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο τον Μάιο αλλά το ταξίδι αναβλήθηκε, με Τούρκο αξιωματούχο να δηλώνει ότι σύντομα θα οριστεί νέα ημερομηνία.
Η επίσκεψη, εάν επιβεβαιωθεί, θα είναι η πρώτη από τότε που ο Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2021, σηματοδοτώντας τις βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών του ΝΑΤΟ με τους δύο μεγαλύτερους σε αριθμό στρατούς.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να χάσουν την ευκαιρία να υποστηρίξουν την Τουρκία ως εξισορροπητικό παράγοντα στην περιοχή
Η Άγκυρα έχει αποδείξει την ικανότητά της να διατηρεί καλές διπλωματικές σχέσεις ιδίως με την Τεχεράνη.
Ενώ η Τουρκία και το Ιράν έχουν σημαντικές διαφωνίες στο Ιράκ και την Συρία, υπάρχουν ευκαιρίες για συνεργασία, που τοποθετούν την Άγκυρα ως πολύτιμη φωνή σταθερότητας και αυτοσυγκράτησης στην περιοχή.
Ο τρόπος για να επιτευχθεί μια τέτοια σταθερότητα περνά από τη Συρία, αλλά το επιχείρημα ξεκινά από το Ιράκ.
Η Τουρκία, το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τα δικά τους χαρτιά στην υπόλοιπη περιοχή, ιδιαίτερα στη Συρία.
Το Ιράν το ίδιο. Για παράδειγμα, το ορεινό έδαφος του Ιράκ, φιλοξενεί αρκετούς παραστρατιωτικούς, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων Kata'ib Hezbollah και Asa'ib Ahl al-Haq που υποστηρίζονται από το Ιράν, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στη Συρία είτε άμεσα είτε μέσω συνδεδεμένων ομάδων, και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Ωστόσο, το συριακό σκέλος του PKK, οι Μονάδες Άμυνας του Λαού (YPG), λαμβάνουν την υποστήριξη των ΗΠΑ για την καταπολέμηση του ISIS.
Η μακροχρόνια εκστρατεία της Τουρκίας κατά του PKK έχει γίνει ολοένα και πιο υπαρξιακή τους τελευταίους μήνες, με τις τουρκικές δυνάμεις να υφίστανται άνευ προηγουμένου απώλειες στο Ιράκ.
Σε απάντηση, η Τουρκία σηματοδοτεί αυξημένη δραστηριότητα στο βόρειο Ιράκ το καλοκαίρι, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το Ιράν που αγωνίζεται να διατηρήσει την επιρροή του.
Η Τεχεράνη η οποία παρέχει έμμεση υποστήριξη στο PKK, προκάλεσε την αντίδραση της Άγκυρας, η οποία κατηγόρησε την υποστηριζόμενη από το Ιράν Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK), τον μειονοτικό φορέα στην Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν, ότι έχει δεσμούς με το PKK.
Τον Μάρτιο, η ιρακινή κυβέρνηση στη Βαγδάτη απαγόρευσε επίσημα το PKK μετά από συνομιλίες υψηλού επιπέδου με την Άγκυρα, σηματοδοτώντας μια σημαντική νίκη για την Τουρκία που μπορεί να αναγκάσει το PUK να ακολουθήσει το παράδειγμά του.
Διακυβεύονται πολλά για την Άγκυρα στο να εμποδίσει την Τεχεράνη να βρει δικαιολογίες για να αυξήσει την υποστήριξη προς το PKK ή τις συριακές θυγατρικές του
Ενώ ορισμένοι Ιρανοί πληρεξούσιοι στοχεύουν κουρδικές δυνάμεις που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ για να πιέσουν τα αμερικανικά στρατεύματα να εγκαταλείψουν τη Συρία, άλλοι πολεμούν τον τουρκικό στρατό μαζί με ομάδες που συνδέονται με το PKK.
Η τουρκική παρουσία στο βόρειο Ιράκ φέρνει την Τουρκία εναντίον του Ιράν, αλλά βοηθά επίσης στην άμβλυνση της ανησυχίας της Ουάσιγκτον για την πλήρη επιρροή της Τεχεράνης στις ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας.
Ένα μεγάλο μέρος αυτής της επιρροής μπορεί να φανεί στις Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης του Ιράκ (PMF), οι οποίες ιδρύθηκαν το 2014 για να πολεμήσουν το ISIS, αλλά σύντομα έγιναν μια οργάνωση-ομπρέλα σιιτικών πολιτοφυλακών πιστών στο Ιράν.
Το PMF λειτουργεί ως δίαυλος για το Ιράν να ασκήσει πολιτική και στρατιωτική επιρροή στο Ιράκ χωρίς να εμπλέκεται άμεσα σε εσωτερικές υποθέσεις.
Μην κάνετε λάθος, ένα θυμωμένο Ιράν δεν είναι νίκη για τις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε νίκη για την περιοχή. Το δύσκολο διπλωματικό έργο είναι να ενθαρρυνθεί η Τουρκία να συνεργαστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ η Άγκυρα διατηρεί σταθερές σχέσεις με την Τεχεράνη.
Η περιοχή είναι ένα θέατρο όπου η Τουρκία και το Ιράν παίζουν τον φίλο και τον εχθρό
Η ιρακινή κυβέρνηση σχεδιάζει να ανοίξει εκ νέου ένα τμήμα του αγωγού Κιρκούκ-Τσεϊχάν, που διασχίζει το βόρειο Ιράκ και θα μπορούσε να προσφέρει στην Τουρκία σημαντικούς ενεργειακούς πόρους.
Η ανακάλυψη αργού πετρελαίου υψηλής ποιότητας από την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου στην περιοχή Mount Gabar στη νοτιοανατολική Τουρκία (που βρίσκεται σε σύστημα πετρελαίου που προέρχεται από το Ιράκ), θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των εισαγωγών πετρελαίου της Τουρκίας κατά 10%, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους με τους οποίους έχω μιλήσει.
Η Τουρκία και το Ιράκ συμφώνησαν επίσης να συνεργαστούν σε ένα έργο Αναπτυξιακού Δρόμου για τη σύνδεση της επαρχίας Βασόρα του Ιράκ με την Ευρώπη μέσω Τουρκίας.
Αυτές είναι μεγάλες ευκαιρίες που πρέπει να υποστηρίξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να σπάσουν την ενεργειακή εξάρτηση του Ιράκ από το Ιράν
Κάτι τέτοιο όχι μόνο θα βοηθούσε το Ιράκ να γίνει ένας πιο αξιόπιστος περιφερειακός σύμμαχος, αλλά και θα διασφάλιζε επίσης ότι τα μέτρα των ΗΠΑ κατά του Ιράν θα είναι πιο αποτελεσματικά.
Τον Μάρτιο, για να δώσουν στο Ιράκ περισσότερο χρόνο για να αναπτύξει τους ενεργειακούς πόρους του, οι Ηνωμένες Πολιτείες, επέκτειναν την απαλλαγή από τις κυρώσεις για τις αγορές ιρανικής ηλεκτρικής ενέργειας από την Βαγδάτη.
Η Τουρκία κάνει ακριβώς αυτό, απομακρύνει το Ιράκ από την τροχιά του Ιράν και το φέρνει πιο κοντά στα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Το Ιράν διαβλέπει αρκετά προβλήματα με αυτές τις πρωτοβουλίες των Τούρκων.
Η Τουρκία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος πελάτης φυσικού αερίου του Ιράν μετά το Ιράκ, αλλά η Άγκυρα εργάζεται για να σπάσει αυτή την εξάρτηση επενδύοντας στην εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου γύρω από τις ακτές της, δημιουργώντας υποδομές που θα παρείχαν ευκολότερη πρόσβαση στους πόρους των γειτονικών χωρών, συμπεριλαμβανομένων του Ιράκ και του Αζερμπαϊτζάν.
Η Άγκυρα είναι επίσης απρόθυμη να διαπραγματευτεί με την Τεχεράνη για την ανανέωση της σύμβασης του ιρανικού αγωγού που θα λήξει το 2026.
Ο κατάλογος των εναλλακτικών αγοραστών για το ιρανικό πετρέλαιο είναι περιορισμένος λόγω των κυρώσεων των ΗΠΑ και τα έργα της Τουρκίας στο Ιράκ έχουν σχεδιαστεί για να ωθήσουν το Ιράν σε περαιτέρω απομόνωση.
Ενάντια σε αυτές τις πιθανότητες, ωστόσο, η Άγκυρα και η Τεχεράνη έχουν δείξει ενδιαφέρον για αυξημένη ενεργειακή συνεργασία.
Τον Απρίλιο, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ επισκέφθηκε την Τεχεράνη,μόλις λίγους μήνες μετά την επίσκεψη του Ιρανού Προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι στην Άγκυρα, η οποία κατέληξε σε οικονομικές συμφωνίες σχετικά με την ενέργεια και ανανεωμένη δέσμευση για αύξηση του ετήσιου όγκου εμπορίου στα 30 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η δεινή οικονομική κατάσταση της Τουρκίας κάνει σίγουρα σημαντικές εμπορικές σχέσεις, αλλά, τουλάχιστον όσον αφορά την ενέργεια, η Άγκυρα έχει εναλλακτικές λύσεις.
Γιατί η Τουρκία φλερτάρει το Ιράν;
Η Συρία είναι η ραχοκοκαλιά της εξισορροπητικής διπλωματίας μεταξύ Τουρκίας, Ιράν και Ηνωμένων Πολιτειών.
Η δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας 900 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, θα οδηγήσει τις κουρδικές δυνάμεις νότια, δίνοντας την δυνατότητα επιστροφής εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων ως κορυφαία προτεραιότητα για την Άγκυρα.
Αυτό απαιτεί τη συναίνεση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ο οποίος πέρυσι ανέφερε ότι δεν θα καθίσει σε κανένα τραπέζι με τον Ερντογάν, χωρίς την προϋπόθεση να αποσυρθούν οι τουρκικές δυνάμεις από την βόρεια Συρία.
Ως εκ τούτου, η αποδοχή αυτού του σχεδίου της Τουρκίας απαιτεί τη συμμετοχή του Ιράν και της Ρωσίας.
Απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία είναι λιγότερο πιθανός υποστηρικτής από το Ιράν, το οποίο άρχισε να κλείνει τα κενά με την Τουρκία από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, στέλνοντας αντιπροσωπείες υψηλού επιπέδου στην Άγκυρα για να συζητήσουν την περιφερειακή πολιτική.
Το Ιράν θεωρεί τόσο τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και την Τουρκία ως κατοχικές δυνάμεις στη Συρία, αλλά πιστεύει ότι τα διπλωματικά κανάλια θα μπορούσαν να επιλύσουν τις διαφωνίες της Τεχεράνης με την Τουρκία.
Το Ιράν προσπάθησε να μεσολαβήσει μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας, αν και αυτό δεν έφερε αποτελέσματα.
Η τουρκική ηγεσία συνεχίζει να διερευνά επιλογές για να λάβει υποστήριξη από την Τεχεράνη και τη Μόσχα, όπως αποδεικνύεται από την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν στην Τεχεράνη τον Σεπτέμβριο του 2023 για να συζητήσει για την Συρία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να καταλάβουν ότι η Συρία είναι η κρίσιμη κινητήρια δύναμη των σχέσεων Τουρκίας-Ιράν
Αν και οι δύο πλευρές (Άγκυρα και Τεχεράνη), υποστηρίζουν τις αντίπαλες δυνάμεις στη Συρία, η Άγκυρα χρειάζεται την υποστήριξη της Τεχεράνης για να επιτύχει έναν από τους κορυφαίους στόχους εξωτερικής πολιτικής της.
Ως εκ τούτου, η Τουρκία έχει κίνητρο να κατευνάσει το Ιράν με άλλα μέσα, όπως η ενεργειακή συνεργασία.
Η διατήρηση φιλικών σχέσεων με το Ιράν βοηθά επίσης την Τουρκία να προστατεύσει τη δυναμική της ασφάλειας στο Ιράκ αποτρέποντας περαιτέρω διείσδυση από την Τεχεράνη.
Η Τουρκία και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να διαφωνούν σε διάφορες πολιτικές στη Μέση Ανατολή, όπως η υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ισραήλ και οι κουρδικές δυνάμεις στη Συρία.
Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον θερμαίνονται. Η ένταξη της Τουρκίας στη δυτική αρχιτεκτονική ασφάλειας επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία και περιθώρια ελιγμών και επιτρέπει την εξισορροπητική πολιτική της Άγκυρας.
Οι στόχοι γύρω από τη Συρία ωθούν την Τουρκία να επιδιώξει σταθερές σχέσεις με την Τεχεράνη εν μέσω γεωπολιτικού ανταγωνισμού.
Αυτό θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να συνεργαστούν με την Τουρκία για την αποκλιμάκωση κρίσεων, όπως η αντιπαράθεση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ, και οι επιθέσεις κατά των αμερικανικών δυνάμεων στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Εάν ο Ερντογάν επισκεφθεί την Ουάσιγκτον τους επόμενους μήνες, ο Μπάιντεν θα πρέπει να προσφέρει στον Τούρκο πρόεδρο αρκετά κίνητρα για να ενισχύσει την εξισορροπητική πολιτική της Τουρκίας για ένα πιο συγκρατημένο Ιράν”, καταλήγει η ίδια αποκαλύπτοντας στην Αθήνα με αυτόν τον τρόπο, ότι αν τα βρουν Τούρκοι και Αμερικανοί θα την πληρώσουμε εμείς στο Αιγαίο.
