Ισραήλ και Λίβανος κατέληξαν σε μια ιστορική συμφωνία, λύνοντας τις διαφορές τους για τα θαλάσσια σύνορα και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, ανοίγοντας έτσι και το δρόμο στην Κύπρο για επιτάχυνση της εκμετάλλευσης των πόρων ανοικτά του νησιού. Το σχέδιο συμφωνίας προβλέπει ότι το κοίτασμα φυσικού αερίου Καρίς θα ελέγχεται από το Ισραήλ και αυτό του Κανά, που βρίσκεται πιο βορειοανατολικά, από το Λίβανο.
Η συμφωνία, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, με βάση την οποία ορίζονται τα θαλάσσια σύνορα και οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) Ισραήλ και Λιβάνου στην Μεσόγειο έχει ως σκοπό να αποτελέσει οριστική λύση στην πολύχρονη διαμάχη τους, σύμφωνα με προσχέδιο που ήλθε σε γνώση του πρακτορείου Reuters. Θα τεθεί σε ισχύ μόλις Λίβανος και Ισραήλ αποστείλουν επιστολές στις ΗΠΑ στις οποίες θα δηλώνουν επισήμως ότι κατέληξαν σε συμφωνία, με την Ουάσιγκτον να ανακοινώνει τότε και στους δύο επισήμως ότι η συμφωνία βρίσκεται σε ισχύ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ο Πούτιν θέλει ενεργειακό πιόνι του την Τουρκία: Να οικοδομήσουμε έναν μεγάλο κόμβο φυσικού αερίου για την Ευρώπη-Τι απαντάει η Άγκυρα (upd)
Την ημέρα κατά την οποία οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν στη σχετική ενημέρωση, οι δύο χώρες θα στείλουν ταυτόσημες συντεταγμένες για τα όρια των ζωνών τους και των συνόρων τους στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Η Ουάσιγκτον θα παράσχει γραπτή εγγύηση για τη συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου, δήλωσε την Τρίτη πηγή που εμπλέκεται στην πλευρά του Ισραήλ στις διαπραγματεύσεις.
Τα κύρια σημεία της συμφωνίας
Τα κύρια σημεία της συμφωνίας, είναι ότι η «γραμμή οριοθέτησης», ένα φυσικό εμπόδιο στη Μεσόγειο Θάλασσα που εκτείνεται 5 χιλιόμετρα από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, θα αναγνωριστεί ως το status quo που θα μπορούσε μόνο να αλλάξει σε συμφωνία μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ.
Ολόκληρη η περιοχή της διαμάχης θα θεωρηθεί ως λιβανέζικα ύδατα, σύμφωνα με τον χάρτη που υπέβαλε ο Λίβανος το 2012, μέχρι τη γνωστή γραμμή 23, όχι το εκτεταμένο τρίγωνο που ζήτησε ο Λίβανος στα τέλη του 2020, γνωστό ως γραμμή 29. Επιπλέον, το Ισραήλ θα λάβει δικαιώματα από τα έσοδα της TotalEnergies από το πεδίο Κανά, η οποία έφτασε από τα λιβανικά ύδατα, σε ολόκληρη την επίμαχη περιοχή και στο Ισραήλ.
Το Ισραήλ και η γαλλική εταιρεία θα συνεχίσουν να διαπραγματεύονται μια παράπλευρη συμφωνία για την προστασία των ισραηλινών οικονομικών συμφερόντων, στην οποία το Ισραήλ θα πληρώνεται ανάλογα με το μέρος του κοιτάσματος φυσικού αερίου. Η Total δεν θα μπορέσει να ξεκινήσει την ανάπτυξη του Κανά μέχρι να καταλήξει σε συμφωνία με το Ισραήλ.
Το Ισραήλ θα λάβει γραπτές εγγυήσεις από τις ΗΠΑ, είπε η πηγή που συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, μεταξύ άλλων ότι η Ουάσιγκτον δεσμεύεται για την ασφάλεια και τα οικονομικά δικαιώματα του Ισραήλ σε περίπτωση που η Χεζμπολάχ ή οποιοσδήποτε άλλος αμφισβητήσει την υπογεγραμμένη συμφωνία. Αυτό περιλαμβάνει εγγυήσεις για τη «γραμμή οριοθέτησης», για τα οικονομικά δικαιώματα του Ισραήλ στο πεδίο Κανά και ότι τα έσοδα του Λιβάνου από το πεδίο δεν θα φτάσουν τη Χεζμπολάχ, σύμφωνα με τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Το τελικό κείμενο της συμφωνίας του Λιβάνου περιγράφει τη «μόνιμη» επίλυση των θαλάσσιων διαφορών
Το κείμενο της συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, που περιγράφει μια «μόνιμη και δίκαιη επίλυση σχετικά με τη θαλάσσια διαμάχη του», ήρθε στο φως την Τετάρτη, καθώς οι υπουργοί του Ισραήλ επρόκειτο να το συζητήσουν και να το ψηφίσουν. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες... καταλαβαίνουν ότι [Λίβανος/Ισραήλ] είναι έτοιμες να καθορίσουν τα μόνιμα θαλάσσια σύνορά τους και να καταλήξουν σε μια μόνιμη και δίκαιη επίλυση σχετικά με τη θαλάσσια διαμάχη τους», αναφέρει η συμφωνία.
Ο Λίβανος αρνείται να αναγνωρίσει το Ισραήλ και ως εκ τούτου δεν θα υπογράψει συμφωνία απευθείας με το εβραϊκό κράτος. Αυτό επηρεάζει επίσης τη διατύπωση της συμφωνίας, έτσι ώστε ο Λίβανος να αναγνωρίζει την έκταση των δικών του οικονομικών υδάτων, όχι από εκεί που αρχίζει το Ισραήλ, αναφέρει η Jerusalem Post.
Παράλληλα, η συμφωνία αναφέρει ότι εκπρόσωποι του Ισραήλ και του Λιβάνου σχεδιάζουν να συναντηθούν στη Νακούρα, στα σύνορα μεταξύ των χωρών, για να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία «στο εγγύς μέλλον». Οι συντεταγμένες που αναφέρονται στη συμφωνία θα σημαίνουν ότι ολόκληρο το τρίγωνο της Μεσογείου Θάλασσας που βρίσκεται σε διαμάχη μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ θα θεωρείται λιβανικά οικονομικά ύδατα.
Η συμφωνία αναφέρει συγκεκριμένα ότι το «status quo» όσον αφορά την έλλειψη αναγνωρισμένων χερσαίων συνόρων μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, παραμένει το ίδιο, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων κοντά στην ακτή «συμπεριλαμβανομένων κατά μήκος και όπως ορίζεται από την τρέχουσα γραμμή». Η «γραμμή οριοθέτησης» είναι ένα φυσικό εμπόδιο στη Μεσόγειο Θάλασσα που εκτείνεται σε 5 χιλιόμετρα από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, αλλά όχι την πλήρη έκταση των χωρικών υδάτων του.
Φυσικό αέριο με αντάλλαγμα χρήματα
Η συμφωνία αντιμετωπίζει το γεγονός ότι υπάρχει άγνωστη ποσότητα φυσικού αερίου στο πεδίο Κανά, το οποίο εκτείνεται από τα λιβανικά ύδατα, κατά μήκος της αμφισβητούμενης περιοχής - που θα γίνει του Λιβάνου - και στο Ισραήλ.
Ο Λίβανος πρέπει να αδειοδοτήσει «μία ή περισσότερες έγκριτες, διεθνείς εταιρείες που δεν υπόκεινται σε διεθνείς κυρώσεις...και που δεν είναι ισραηλινές ή λιβανικές εταιρείες» για την ανάπτυξη του Κανά. Η TotalEnergies, η οποία είναι γαλλική, κατέχει επί του παρόντος την άδεια και πληροί αυτά τα κριτήρια, αλλά και οι διάδοχοι θα πρέπει επίσης να το κάνουν.
Η εξερεύνηση του κοιτάσματος μπορεί να ξεκινήσει μετά την έναρξη ισχύος της συμφωνίας και το Ισραήλ δεν θα αντιταχθεί σε «λογικές και απαραίτητες δραστηριότητες», συμπεριλαμβανομένης της γεώτρησης αμέσως νότια της θαλάσσιας συνοριακής γραμμής, εφόσον το Ισραήλ έχει ενημερωθεί εκ των προτέρων. «Το Ισραήλ θα αμείβεται από τον Διαχειριστή του Block 9 [TotalEnergies] για τα δικαιώματά του σε τυχόν πιθανές καταθέσεις στο πεδίο [Κανά] και για τον σκοπό αυτό, το Ισραήλ και ο Διαχειριστής του Block 9 θα υπογράψουν μια οικονομική συμφωνία πριν από την τελική επενδυτική απόφαση», αναφέρεται στη συμφωνία. Αυτή η διατύπωση, η οποία δεν περιλαμβάνει λεπτομέρειες για τον τρόπο υπολογισμού της αμοιβής, είναι, προφανώς, ένας συμβιβασμός μεταξύ της συμφωνίας του Ισραήλ να λάβει δικαιώματα από την Total για τα εισοδήματά της από το κοίτασμα φυσικού αερίου, ενώ ο Λίβανος ζήτησε από το Ισραήλ να λάβει προκαταβολή.
Εάν βρεθούν άλλοι φυσικοί πόροι στην αμφισβητούμενη περιοχή και το ένα μέρος που τον εκμεταλλεύεται θα εξαντλούσε την κατάθεση αυτού του πόρου από το άλλο μέρος, οι ΗΠΑ θα μεσολαβήσουν «με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας για την κατανομή των δικαιωμάτων». Οποιαδήποτε διαφωνία σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή της συμφωνίας θα διευκολυνθεί από τις ΗΠΑ.
Η θέση της Ελλάδας και η... σπόντα
Την επίτευξη της συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών χαιρετίζει η Ελλάδα, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.
«H Ελλάδα χαιρετίζει την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών τους, μέσω και των διαμεσολαβητικών προσπαθειών των ΗΠΑ και ιδιαίτερα του Ανώτατου Συμβούλου για Ενεργειακή Ασφάλεια Άμος Χοχστάιν (Amos Hochstein)», αναφέρεται.
Σύμφωνα με το ελληνικό ΥΠΕΞ, η συμφωνία:
θα συμβάλλει στην ειρήνη και σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία ήδη αντιμετωπίζει σειρά προκλήσεων.
καταδεικνύει ότι η διευθέτηση διαφορών μεταξύ χωρών όσον αφορά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών είναι δυνατή μόνον μέσω του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου.
«Ως εκ τούτου αποτελεί παράδειγμα, το οποίο οφείλουν να ακολουθήσουν όλες οι χώρες της περιοχής», σχολιάζει.
Τέλος, στην ίδια ανακοίνωση «υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει συνάψει ήδη δύο συμφωνίες για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, με Ιταλία και Αίγυπτο και έχει συμφωνήσει με την Αλβανία για την παραπομπή του ζητήματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης».
Επιπροσθέτως, οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρετίζουν την ιστορική συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ του Ισραήλ και του Λιβάνου για την οριοθέτηση των ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας. Όπως σημείωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στην ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, «η ενέργεια — ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο — θα πρέπει να χρησιμεύει ως εργαλείο συνεργασίας, σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας και όχι ως εργαλείο σύγκρουσης».
Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε και στον ρόλο των ΗΠΑ, λέγοντας ότι μετά από αρκετούς μήνες διαμεσολάβησης, οι κυβερνήσεις του Ισραήλ και του Λιβάνου συμφώνησαν να τερματίσουν επίσημα τη διαμάχη τους για τα θαλάσσια σύνορα.
Όπως πρόσθεσε, σύμφωνα με το ΑΠΕ, «η συμφωνία που ανακοινώθηκε από τις δύο κυβερνήσεις προβλέπει την ανάπτυξη ενεργειακών πεδίων προς όφελος και των δύο χωρών, δημιουργώντας τις βάσεις για μια πιο σταθερή και ευημερούσα περιοχή και αξιοποιώντας νέους ζωτικούς ενεργειακούς πόρους για τον πλανήτη. Είναι πλέον κρίσιμο όλα τα μέρη να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους και να εργαστούν προς την υλοποίηση της. Η συμφωνία προστατεύει επίσης την ασφάλεια και τα οικονομικά συμφέροντα του Ισραήλ που είναι κρίσιμα για την προώθηση της περιφερειακής ολοκλήρωσης. Παρέχει στον Λίβανο τη δυνατότητα να αρχίσει την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων. Και προωθεί τα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών και του αμερικανικού λαού σε μια πιο σταθερή, ευημερούσα και ολοκληρωμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με μειωμένους κινδύνους νέων συγκρούσεων».
Τόσο η θέση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας, όσο και η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, υποδεικνύουν πως Ελλάδα και ΗΠΑ ενδεχομένως να προωθούν μια αντίστοιχη διαπραγμάτευση για την επίλυση των διαφορών με την Τουρκία, χωρίς ωστόσο το ακριβές πλαίσιο να είναι γνωστό.
Καθίσταται σαφές από την ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, πως η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου μπορεί να τεθεί ως βάση σε μετέπειτα διαπραγματεύσεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο, απέναντι σε μια αναθεωρητική Τουρκία, που απώτερος σκοπός της είναι τα ενεργειακά, οικονομικά και γεωπολιτικά κέρδη στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.
