Μετά από δέκα και πλέον χρόνια αποξένωσης από το συριακό καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ, το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα Χαμάς ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες την αποκατάσταση των σχέσεών του με τη Δαμασκό. «Συμφωνήθηκε να ανοίξουν ξανά οι δίαυλοι άμεσης επικοινωνίας (μεταξύ των δύο μερών) και να διεξαχθεί ένας σοβαρός και εποικοδομητικός διάλογος για να προετοιμαστεί ο δρόμος για την αποκατάσταση των αμοιβαίων δεσμών», δήλωσαν πηγές από την παλαιστινιακή ομάδα στο Reuters.
Αν και οι συριακές αρχές δεν έχουν σχολιάσει ακόμη το γεγονός, ο Χαλίλ Αλ Χαγιά (Khalil al-Hayya), επικεφαλής του Γραφείου της Χαμάς για τις Αραβικές και Ισλαμικές Σχέσεις, δήλωσε ότι έχουν ήδη γίνει συζητήσεις «εντός της Χαμάς και στο εξωτερικό (...) . Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι συμφωνήθηκε να βρεθεί τρόπος να το κάνει». Κάτι που υποστηρίζει τις διαρροές ενός αξιωματούχου που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας: «Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί συναντήσεις υψηλού προφίλ».
Οι σχέσεις μεταξύ της Δαμασκού και της Χαμάς -η οποία ελέγχει τώρα τη Λωρίδα της Γάζας- ήταν τεταμένες έως ότου έσπασαν το 2012, όταν η ισλαμιστική ομάδα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την έδρα της στην παλαιστινιακή πρωτεύουσα αφού τοποθετήθηκε υπέρ των σουνιτών ανταρτών, οι οποίοι μάχονταν για ανατροπή του καθεστώτος Αλ Άσαντ κατά τη διάρκεια αυτού που είναι ευρέως γνωστό ως «Αραβική Άνοιξη».
Κριτική από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους
Από την πλευρά του, το κίνημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η αρχική μήτρα των διαφορετικών τοπικών ισλαμιστικών εκφράσεων, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, καταδίκασε την απόφαση της παλαιστινιακής ομάδας. Σύμφωνα με το μέσο ενημέρωσης Al-Arab, οι φόβοι της Αδελφότητας δημοσιοποιήθηκαν μετά τη δήλωση μουσουλμάνων σοφών και μελετητών, οι οποίοι προέτρεψαν τη Χαμάς να «αναθεωρήσει την απόφασή της» επειδή δεν είναι σύμφωνη με «τις αρχές, τις αξίες και το νόμο» του κινήματος.
Ωστόσο, σε όλη την ιστορία της, τόσο η θέση της Χαμάς όσο και η ίδια η Αδελφότητα, σε σχέση με το καθεστώς Αλ Άσαντ, διέφεραν ανάλογα με τα πρόσωπα που απασχολούσαν την ηγεσία. Έτσι, όπως αποκάλυψε ο πρώην ηγέτης της Χαμάς, Χαλέντ Μασάλ (Khaled Mashal), ο πρώην ηγέτης των Αδελφών Μουσουλμάνων στη Συρία, Αλί Σαντρεντίν Αλ Μπαγιουνί (Ali Sadreddine Al-Bayanouni), υποστήριξε τις διαπραγματεύσεις που περιελάμβαναν τη συριακή κυβέρνηση, πριν ολόκληρο το κίνημα κλίνει προς τη συμμαχία κατά της Δαμασκού με τοπικές προσωπικότητες όπως ο Μασάλ στην Παλαιστίνη.
Η άνοδος στην εξουσία του ηγέτη Ισμαήλ Χανίγιε (Ismail Haniyeh) –μετά την ήττα του Μασάλ που είδε την Τεχεράνη να αποσύρει μεγάλο μέρος των όπλων και της οικονομικής βοήθειας, και πώς η λιβανική τρομοκρατική ομάδα Χεζμπολάχ αποστασιοποιήθηκε από τη Χαμάς– οδήγησε, για άλλη μια φορά, στην επαναπροσέγγιση με την Περσική Ισλαμική Δημοκρατία. Μια πραγματικότητα που εκλαμβάνεται ως νίκη του Ιράν εντός της ίδιας της Χαμάς, ειδικά από τις ταξιαρχίες του Εζελντίν Αλ-Κασάμ (στρατιωτική πτέρυγα του κινήματος) με τη ρητορική του κινήματος προς μεγαλύτερη συμπάθεια προς το Ιράν και τη Συρία.
Ήδη το 2018, ο πλέον ηγέτης της παλαιστινιακής τρομοκρατικής ομάδας τόνισε ότι η Χαμάς «ποτέ δεν ήταν σε κατάσταση εχθρότητας με το συριακό καθεστώς. Η Συρία υποστήριξε τη Χαμάς σε σημαντικά στάδια και της έδωσε πολλά, (...), αλλά πολλές αντικειμενικές περιστάσεις οδήγησαν στην τρέχουσα κατάσταση των σχέσεων», είπε τότε ο Χανίγιε, αναφερόμενος στην αποξένωση που χαρακτήριζε την προηγούμενη θητεία.
Αρκετοί παρατηρητές έχουν επισημάνει ότι η πρόσφατη προσέγγιση είναι απλώς άλλη μια απόδειξη ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που ιστορικά συνδέεται με κράτη όπως η Τουρκία και το Κατάρ, έχει αρχίσει να απομακρύνεται από αυτές τις κυβερνήσεις. Έτσι, η αλλαγή θέσης της Άγκυρας έναντι της Χαμάς, προκειμένου να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, έχει αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ της Αδελφότητας και της Οθωμανικής εξουσίας.
Ομάδες της συριακής αντιπολίτευσης, από την άλλη πλευρά, έχουν επίσης δείξει την απόρριψή τους για την απόφαση της Χαμάς, υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς Αλ Άσαντ έβαλε τέλος στις ζωές δεκάδων χιλιάδων Σύριων και Παλαιστινίων προσφύγων.
Μετακίνηση της Χαμάς προς την Τεχεράνη
Σύμφωνα με τον ερευνητή του Αντιτρομοκρατικού Ινστιτούτου της ισραηλινής πόλης Χερτσλιγιά, Μάικλ Μπαράκ, για το JNS (Jewish News Syndicate), «η Χεζμπολάχ, στον Λίβανο, συμμετείχε επίσης σε αυτή τη συμφιλίωση».
Αυτή η κατάσταση αυξάνει τους φόβους των γειτονικών δυνάμεων, όπως το Ισραήλ, επειδή, σύμφωνα με τα λόγια του Μπαράκ, «η Χαμάς αυξάνει την παρουσία της στο βόρειο Λίβανο. Εάν ανοίξετε ένα αρχηγείο στη Συρία, μπορείτε επίσης να αρχίσετε να χτίζετε δυνατότητες». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο ερευνητής θεωρεί ότι «η Χεζμπολάχ βοήθησε στη διασφάλιση μιας συμφιλίωσης μεταξύ της Χαμάς και της Συρίας, η οποία αποτελεί μέρος ενός ιρανικού στρατηγικού υπολογισμού για να μετατραπεί η Συρία σε μια άλλη ζώνη δραστηριότητας για τις παλαιστινιακές οργανώσεις» και να επιτρέψει στην παλαιστινιακή ομάδα να λάβει, ξανά, όπλα από την περσική χώρα.
Στην πραγματικότητα, για τον Μπαράκ, αυτή η κίνηση θα μπορούσε να σημαίνει πολλά περισσότερα για την Τεχεράνη, η οποία επιδιώκει να ασκήσει πίεση στη Χαμάς μέσω της χρηματοδότησης και της παροχής όπλων για την εφαρμογή της ιρανικής ατζέντας στη Λωρίδα της Γάζας, αυξάνοντας έτσι την περιφερειακή της επιρροή.
