Οι βελτιωμένοι δεσμοί μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της Ασίας θεωρούνται ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα και την ευημερία της περιοχής, αλλά παραμένουν σε αντίθεση για τα αμφισβητούμενα νησιά της Ανατολικής Θάλασσας της Κίνας και την αυξανόμενη στρατιωτική και οικονομική διεκδίκηση της Κίνας στην περιοχή.
Το Αssociated Press αναλύει τα βασικά ζητήματα στις συχνά τεταμένες σχέσεις μεταξύ αυτών των γειτόνων:
Εδαφικές διαφορές
Μια τεράστια πηγή διαμάχης είναι μια ακατοίκητη ομάδα νησιών της Ανατολικής Θάλασσας της Κίνας που ελέγχονται από το Τόκιο, τα οποία διεκδικεί το Πεκίνο, που ονομάζονται Σενκάκου στην Ιαπωνία και Ντιαογού στην Κίνα.
Η Ιαπωνία επιμένει ότι τα νησιά, τα οποία κάποτε φιλοξενούσαν ένα ιαπωνικό εργοστάσιο θαλασσινών, αποτελούν μέρος της επικράτειάς της, τόσο ιστορικά όσο και από το διεθνές δίκαιο. Η Κίνα λέει ότι κλάπηκαν από την Ιαπωνία το 1895 και έπρεπε να είχαν επιστραφεί στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα αμφισβητούμενα νησιά περιβάλλονται από πλούσιες αλιευτικές περιοχές και υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και η Ιαπωνία κατηγορεί την Κίνα ότι ξαφνικά διεκδίκησε εδαφικές διεκδικήσεις μετά την ανακάλυψη των υποθαλάσσιων πόρων σε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών το 1969.
Το ανακοινωθέν ομαλοποίησης του 1972 δεν ασχολήθηκε με το θέμα, αλλά η διαμάχη εντάθηκε μετά την εθνικοποίηση των νησιών Σενκάκου από την κυβέρνηση της Ιαπωνίας το 2012, οδηγώντας σε βίαιες διαδηλώσεις σε ολόκληρη την Κίνα. Η κινεζική ακτοφυλακή και αλιευτικά σκάφη βρίσκονται τακτικά στην περιοχή, παραβιάζοντας τα ιαπωνικά ύδατα.
Φόβος έκτακτης ανάγκης της Ταϊβάν
Η Ιαπωνία, μαζί με τον σύμμαχό της για την ασφάλεια, τις Ηνωμένες Πολιτείες, επέκρινε ανοιχτά τις αυξημένες κινεζικές δραστηριότητες στις Θάλασσες της Νότιας Κίνας. Το Τόκιο έχει επίσης πιέσει για ειρήνη και σταθερότητα στα στενά της Ταϊβάν. Η Κίνα διεκδικεί την Ταϊβάν, μια αυτοδιοικούμενη δημοκρατία, και έχει απειλήσει να την προσαρτήσει δια της βίας, εάν χρειαστεί.
Με τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας και τις ναυτικές εντάσεις σε άνοδο στην περιοχή, η Ιαπωνία ανησυχεί ολοένα και περισσότερο για έκτακτες ανάγκες στην Ταϊβάν. Οι αυξημένες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις της Κίνας με τη Ρωσία κοντά στις ιαπωνικές ακτές έχουν επίσης εκνευρίσει την Ιαπωνία. Το Τόκιο μετατοπίζει τη στρατιωτική του στάση προς τη νοτιοδυτική Ιαπωνία, συμπεριλαμβανομένης της Οκινάουα και των απομακρυσμένων νησιών ακριβώς ανατολικά της Ταϊβάν.
Η Κίνα πραγματοποίησε μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις σε περιοχές γύρω από την Ταϊβάν τον Αύγουστο σε μια οργισμένη απάντηση στην επίσκεψη της προέδρου της Βουλής των ΗΠΑ, Νάνσι Πελόζι, στην Ταϊπέι, και εκτόξευσε πέντε βαλλιστικούς πυραύλους σε ύδατα κοντά στην Οκινάουα. Ο φόβος της σύγκρουσης για την Ταϊβάν προσθέτει στις επείγουσες προσπάθειες της Ιαπωνίας να ενισχύσει τις στρατιωτικές της ικανότητες και να αυξήσει τον προϋπολογισμό της. Η Ιαπωνία αναθεωρεί επί του παρόντος τη στρατηγική εθνικής ασφαλείας της, η οποία αναμένεται να ζητήσει την κατοχή δυνατοτήτων προληπτικού χτυπήματος που οι αντίπαλοι λένε ότι θα παραβίαζαν το ειρηνιστικό σύνταγμα της χώρας.
Με το δυτικότερο νησί της Ιαπωνίας ακριβώς ανατολικά της Ταϊβάν, «είναι όλο και πιο δύσκολο να δούμε πώς μια στρατιωτική έκτακτη ανάγκη της Ταϊβάν δεν θα επηρεάσει τουλάχιστον τα ύδατα και τον εναέριο χώρο γύρω από την ιαπωνική επικράτεια», δήλωσε η Αμάντα Χσιάο (Amanda Hsiao), ανώτερη αναλύτρια για την Κίνα στο Crisis Group.
Πολεμική Ιστορία
Οι δύο χώρες βρίσκονταν σε πόλεμο, ξεκινώντας από συγκρούσεις τη δεκαετία του 1930, μέχρι την ήττα της Ιαπωνίας το 1945. Οι ιαπωνικές θηριωδίες κατά τη διάρκεια του σινο-ιαπωνικού πολέμου περιλαμβάνουν τη Σφαγή της Ναντσίνγκ, τη χρήση χημικών και βιολογικών όπλων και φρικτά ανθρώπινα ιατρικά πειράματα στη Μαντζουρία, όπου ο αυτοκρατορικός στρατός της Ιαπωνίας είχε μια μυστική μονάδα βιολογικών όπλων. Η Ιαπωνία έφερε επίσης σχεδόν 40.000 Κινέζους εργάτες στα ιαπωνικά ορυχεία και εργοστάσια, όπου πολλοί πέθαναν από υποσιτισμό και κακοποίηση.
Στην ανακοίνωση του 1972, η Κίνα παραιτήθηκε από το δικαίωμα σε πολεμική αποζημίωση, η οποία ορισμένοι ειδικοί λένε ότι ήταν σε αντάλλαγμα για τη συγγνώμη της Ιαπωνίας και την αναγνώριση της Κίνας ως της μόνης νόμιμης κυβέρνησης.
Η Ιαπωνία, ωστόσο, έχει παράσχει επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια συνολικού ύψους 3,6 τρισεκατομμυρίων γιεν (25 δισεκατομμύρια δολάρια) στην Κίνα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.
Ναός Γιασουκούνι
Η Κίνα θεωρεί το Ιερό Γιασουκούνι του Τόκιο, το οποίο τιμά 2,5 εκατομμύρια νεκρούς πολέμου, συμπεριλαμβανομένων καταδικασθέντων εγκληματιών πολέμου, ως σύμβολο του μιλιταρισμού της Ιαπωνίας εν καιρώ πολέμου.
Το Πεκίνο θεωρεί τις επισκέψεις Ιαπώνων υπουργών και βουλευτών στο ιερό του Τόκιο ως ενδεικτικές έλλειψης τύψεων για την επιθετικότητα της Ιαπωνίας εν καιρώ πολέμου. Η Κίνα, μαζί με τη Νότια Κορέα, την οποία η Ιαπωνία αποίκισε από το 1910-1945, διαμαρτύρονται τακτικά για τέτοιες επισκέψεις.
Οικονομική ασφάλεια
Ως κορυφαίος σύμμαχος των ΗΠΑ και σημαντικός εμπορικός εταίρος με την Κίνα, η Ιαπωνία βρίσκεται σε μια ευαίσθητη κατάσταση και πρέπει να ισορροπήσει τη θέση της μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων.
Η Κίνα ήταν πιο δυναμική να πιέσει άλλες κυβερνήσεις να αγκαλιάσουν τις κινεζικές πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης μιας εμπορικής ομάδας που ονομάζεται Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Συνεργασία.
Η Ιαπωνία, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναζητά τρόπους να αντισταθεί στην αυξανόμενη κινεζική οικονομική επιρροή στην περιοχή. Το Τόκιο θέλει επίσης να ενισχύσει την οικονομική ασφάλεια με άλλες δημοκρατίες σε τομείς όπως οι αλυσίδες εφοδιασμού και η προστασία των ευαίσθητων τεχνολογιών, προφανώς ως αντίθετος πόλος στην Κίνα.
Ο Γιάσουο Φουκούντα (Yasuo Fukuda), πρώην πρωθυπουργός της Ιαπωνίας που είναι ενεργός υποστηρικτής των καλύτερων δεσμών με την Κίνα, λέει ότι οι τριβές μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από εμπορικά ζητήματα ΗΠΑ-Κίνας.
«Το ερώτημα είναι εάν το παγκόσμιο εμπόριο λειτουργεί καλύτερα αποκλείοντας την Κίνα», είπε.
