"Η προσωπική προκατάληψη δεν πρέπει να αποκλείει την επιστημονική διαπίστωση αντικειμενικών ιστορικών γεγονότων". - Μαξ Βέμπερ
Μέσω των δραστηριοτήτων τους, αυτές οι ομάδες στοχεύουν να γίνουν ισχυροί πολιτικοί παίκτες. Από αυτή την άποψη, τέσσερα μεγάλα λόμπι — δηλαδή τα αρμενικά, τα ελληνικά, τα εβραϊκά και τα τουρκικά — διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τουρκοαμερικανικών σχέσεων. Παρά το γεγονός ότι επιδιώκουν διαφορετικές ατζέντες, αυτά τα τέσσερα λόμπι έχουν έναν κοινό στόχο: Να προστατεύσουν τα συμφέροντα της πατρίδας τους με το να έχουν τις ΗΠΑ με το μέρος τους.
Δεδομένου ότι η Τουρκία έχει εμπλακεί πρόσφατα σε μια διαδικασία συμφιλίωσης τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Αρμενία, η θέση του εβραϊκού και του αρμενικού λόμπι στις ΗΠΑ αμφισβητήθηκε. Κατά τη διάρκεια ενός πρόσφατου πάνελ για τις Τουρκο-Αμερικανικές σχέσεις που διοργάνωσε ένα εξέχον τουρκικό πανεπιστήμιο, έθεσα αυτό το ερώτημα σε έναν από τους συμμετέχοντες: τον καθηγητή Kemal Kirisci, συνεργάτη στο think tank Brookings και ειδικό στους δεσμούς Άγκυρας-Ουάσιγκτον. Παρακολουθεί στενά τις δραστηριότητες αυτών των λόμπι. Ο Kirisci είπε ότι η επιρροή αυτών των λόμπι είχε μειωθεί σημαντικά και αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους που σχετίζονται με τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τους προηγούμενους εχθρούς της όσο και με την Ουάσιγκτον, γράφει στην Arab News, η Sinem Cengiz, Τουρκάλα πολιτική αναλύτρια, ειδική στις σχέσεις της Τουρκίας με τα κράτη της Μέσης Ανατολής.
Πριν αναφερθούμε στο πώς αυτά τα λόμπι απέκτησαν τη σημαντική επιρροή τους στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις, είναι σημαντικό να εξηγήσουμε εν συντομία τις ατζέντες και τις σχέσεις τους με την Άγκυρα. Οι χώρες που ενδιαφέρονται για τη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων στις ΗΠΑ και οι οποίες επιδιώκουν να επηρεάσουν το Κογκρέσο ή τον Λευκό Οίκο επιτυγχάνουν τους στόχους τους κυρίως μέσω λόμπι. Από αυτή την άποψη, το αρμενικό, το ελληνικό και το εβραϊκό λόμπι δίνουν ιδιαίτερη προσοχή.
Η προσοχή του αρμενικού λόμπι είναι συγκεντρωμένη στα ζητήματα που αφορούν την Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν. Συνήθιζε να επηρεάζει ενεργά την πολιτική των ΗΠΑ και μάλιστα προκάλεσε την ένταση στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις που παρατηρήθηκε τη δεκαετία του 1980.
Το ελληνικό λόμπι επικεντρώνεται σε ζητήματα των τουρκοελληνικών σχέσεων, όπως η διένεξη για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου και η κυπριακή σύγκρουση. Από τη δεκαετία του 1980, το ελληνικό λόμπι ασκεί επίσης ενεργά πιέσεις κατά των πωλήσεων όπλων των ΗΠΑ στην Τουρκία. Δεδομένου ότι τόσο η Αθήνα όσο και η Άγκυρα είναι μέλη του ΝΑΤΟ, δίνοντάς τους γεωστρατηγική αξία στα μάτια των υπευθύνων χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, οι δραστηριότητες λόμπι τους τυγχάνουν μεγάλης προσοχής. Το τουρκικό λόμπι είναι σχετικά καθυστερημένο στην αμερικανική αρένα και ως εκ τούτου δεν έχει κάποια εμπειρία.
Τις τελευταίες δεκαετίες, υπήρξε σημαντική συνεργασία μεταξύ του ελληνικού και του αρμενικού λόμπι στις ΗΠΑ. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στις κοινές ανησυχίες τους σχετικά με την Τουρκία, αλλά και στην κοινή προσήλωσή τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτά τα δύο λόμπι έχουν μετατραπεί σε σημαντικούς συμμάχους στην πολιτική αρένα των ΗΠΑ.
Οι εβραϊκές ομάδες λόμπι, οι οποίες υποστήριζαν τα τουρκικά συμφέροντα στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα υιοθετώντας μια θέση υπέρ της Άγκυρας στο ζήτημα της τουρκο-αρμενικής σύγκρουσης, παραδοσιακά αντιμετώπισαν την ελληνο-αρμενική συμμαχία.
Ωστόσο, αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει μετά την επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ μετά το 2009. Η υποστήριξη των ισραηλινών λόμπι μειώθηκε δραματικά ως αποτέλεσμα του επεισοδίου Μαβί Μαρμαρά τον Μάιο του 2010, όταν Ισραηλινοί καταδρομείς επιτέθηκαν σε στολίσκο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια για τη Γάζα, σκοτώνοντας εννέα άτομα. Αυτό το περιστατικό και οι επακόλουθες εξελίξεις όχι μόνο τέντωσαν τις σχέσεις Άγκυρας-Τελ Αβίβ, αλλά υποκίνησαν επίσης το ισραηλινό λόμπι στις ΗΠΑ να ενεργήσει ενάντια στα συμφέροντα της Τουρκίας.
Αυτή η κατάσταση άνοιξε αυτόματα το δρόμο για το ελληνικό και το αρμενικό λόμπι να έχουν το πάνω χέρι και να ασκήσουν περαιτέρω επιρροή στην πολιτική των ΗΠΑ. Ένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα αυτού ήταν το 2010, όταν οι εβραϊκές ομάδες αποχώρησαν από το ενεργό λόμπι ενάντια σε ένα ψήφισμα του Κογκρέσου που κήρυξε τα γεγονότα του 1915 ως γενοκτονία. Τα τραγικά γεγονότα που οδήγησαν στο θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων Αρμενίων είναι ένα πολύ αμφιλεγόμενο θέμα για την Άγκυρα και το Γερεβάν, καθώς οι Αρμένιοι περιγράφουν τα γεγονότα ως γενοκτονία, ενώ η Τουρκία απορρίπτει αυτήν την περιγραφή και λέει ότι σκοτώθηκαν και Τούρκοι και Αρμένιοι.
Η Τουρκία έχει επανειλημμένα προτρέψει τους προέδρους των ΗΠΑ να μην χρησιμοποιούν τη λέξη «γενοκτονία» κατά τις ομιλίες τους την ημέρα μνήμης κάθε 24 Απριλίου. Τα εβραϊκά λόμπι ήταν αποτελεσματικά επηρεάζοντας τον Λευκό Οίκο και πίεζαν τους νομοθέτες να μην προωθήσουν ένα νομοσχέδιο που θα αναγνώριζε τα γεγονότα ως γενοκτονία. Ωστόσο, η χρήση του όρου από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, πέρυσι χαιρετίστηκε από ορισμένες εβραϊκές ομάδες που είχαν ασκήσει πίεση κατά της αναγνώρισης το 2007. Η Τουρκία καταδίκασε τη δήλωση Μπάιντεν, λέγοντας ότι έγινε λόγω της πίεσης ορισμένων λομπίστων.
Τώρα, τα πράγματα φαίνεται να έχουν αλλάξει ξανά. Η Τουρκία και η Αρμενία διόρισαν πρόσφατα ειδικούς απεσταλμένους για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, οι οποίες έχουν διακοπεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, και για το άνοιγμα συνοριακής διέλευσης. Εν τω μεταξύ, ο Ισαάκ Χέρτζογκ επισκέφθηκε την Άγκυρα τον Μάρτιο, και έγινε ο πρώτος Ισραηλινός πρόεδρος που επισκέφθηκε την Τουρκία εδώ και 14 χρόνια. Υπάρχει ένας συνεχής διάλογος μεταξύ των δύο χωρών που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.
Υπάρχει μια γενική αντίληψη στην Άγκυρα ότι οι προσεγγίσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ και την Αρμενία μπορεί να έχουν ουσιαστικό αντίκτυπο στα αρμενικά και εβραϊκά λόμπι στην Ουάσιγκτον. Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να παίξει ακόμη και εποικοδομητικό ρόλο στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις γενικότερα, παρά την ύπαρξη αρκετών δομικών προβλημάτων μεταξύ των δύο πλευρών.
