Μετά την επιτυχημένη στρατιωτική επίθεση των Αζέρων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ , γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τον ξεριζωμό χιλιάδων Αρμενίων, με επακόλουθο την κατακραυγή των Αρμενίων κατά της κυβέρνησης της χώρας τους και το ξέσπασμα βίαιων επεισοδίων στην πρωτεύουσα της χώρας Γιερεβάν, σε συνδυασμό με την πολιτική-διπλωματική στήριξη της Άγκυρας προς το Μπακού και την επαναφορά του θέματος διάνοιξης του διαδρόμου Ζαγκεζούρ στην νότια Αρμενία, πολλοί ήταν εκείνοι που όχι άδικα εκτιμούσαν πως επίκειται άμεσα νέα στρατιωτική επιχείρηση Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν εναντίον της Αρμενίας, για την διάνοιξη του ζωτικότατης σημασίας για τα Τουρκικά και Αζέρικα συμφέροντα προαναφερθέντος διαδρόμου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Έξαλλος ο Ερντογάν! "Η Τουρκία δεν περιμένει πλέον τίποτα από την ΕΕ-Μια νύχτα θα έρθουμε ξαφνικά"
Ωστόσο εμείς σε άρθρο μας με τίτλο "STOP των ΗΠΑ στην Τουρκία για στρατιωτική επιχείρηση κατά της Αρμενίας στον διάδρομο Zangezur- Το Αμερικανικό σχέδιο σε εξέλιξη", εξηγούσαμε αναλυτικά γιατί με παρέμβαση Μπάϊντεν δεν πρόκειται να διεξαχθεί η εν λόγω επιχείρηση.
Τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας υπαγορεύουν καλές σχέσεις με την Αρμενία
Σχετικό με την πορεία των σχέσεων Τουρκίας-Αρμενίας εφεξής, είναι άρθρο Διεθνούς ΜΜΕ το οποίο επισημαίνει:
"Μετά τη νίκη του Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Τουρκία θέτει τώρα τις βάσεις για μια προσέγγιση με το Ερεβάν.
Ενώ υποστηρίζουν δημόσια την 24ωρη επίθεση του Αζερμπαϊτζάν στις κατεχόμενες από τους Αρμενίους περιοχές του Καραμπάχ, τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Τουρκίας και η κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια πιο εποικοδομητική προσέγγιση για την Αρμενία.
Τα κορυφαία γεωπολιτικά συμφέροντα της Άγκυρας στην περιοχή περιλαμβάνουν τη δημιουργία διπλωματικών σχέσεων με την Αρμενία, τη δημιουργία άμεσων εμπορικών οδών προς το Αζερμπαϊτζάν και άλλες τουρκικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας και τη μείωση της δυτικής και ρωσικής επιρροής στον Νότιο Καύκασο αυξάνοντας το δικό της αποτύπωμα.
Πέρα από τα βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα γεωπολιτικά οφέλη, οι καλύτερες σχέσεις με την Αρμενία θα μπορούσαν να ενισχύσουν το παγκόσμιο κύρος της Άγκυρας. Τουρκικές πηγές που μίλησαν στο Al-Monitor υπό τον όρο της ανωνυμίας, περιγράφουν τη συνεχιζόμενη εξομάλυνση ως «μια ιστορική ευκαιρία που γίνεται μια φορά στη ζωή».
Μεγάλο μέρος της ώθησης για τις συνομιλίες εξομάλυνσης προέρχεται από το εγχώριο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του Αρμένιου πρωθυπουργού Nikol Pashinyan και την επιθυμία του να μετακινήσει την Αρμενία από τη ρωσική σφαίρα επιρροής προς τη Δύση.
Η κυβέρνηση Ερντογάν πιστεύει ότι οι καλύτερες σχέσεις με την Αρμενία είναι εξίσου σημαντικές με την υποστήριξη των αναγκών του Αζερμπαϊτζάν, πιθανώς του στενότερου περιφερειακού συμμάχου της Τουρκίας, καθώς και των δικών του γεωπολιτικών συμφερόντων.
Το άλλο γεωπολιτικό ενδιαφέρον της Άγκυρας είναι η δημιουργία ενός αποκαλούμενου «διάδρομου Ζανγκεζούρ» που θα συνέδεε το ηπειρωτικό Αζερμπαϊτζάν με τον θύλακα του Ναχτσιβάν, ο οποίος είναι περίκλειστος ανάμεσα στην Αρμενία, την Τουρκία και το Ιράν.
Η σημασία του Διαδρόμου Ζανγκεζούρ για Άγκυρα και Μπακού
Ο διάδρομος θα άνοιγε μια συντομότερη και ασφαλέστερη χερσαία διαδρομή από την Τουρκία προς το Αζερμπαϊτζάν, καθώς η τουρκική κυβέρνηση επιδιώκει να εμβαθύνει τους εμπορικούς και πολιτικούς της δεσμούς με αυτό και τις τουρκικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας.
Τόσο η Άγκυρα όσο και το Μπακού προσπαθούν να πείσουν την Αρμενία να ανοίξει τον διάδρομο.
Η Άγκυρα μπορεί επίσης να θέλει να τα έχει καλά με την Αρμενία για να περιορίσει τη ρωσική, ιρανική, ακόμη και δυτική ανάμιξη στον Νότιο Καύκασο.
Ενώ η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει περιορίσει την επιρροή της, το Ιράν είναι ένα άλλο θέμα.
Η στάση του Ιράν έναντι Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν
Κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο του 2020 μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας ,που οδήγησε στην ανακατάληψη από το Μπακού των κατεχομένων από την Αρμενία περιοχών Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το Ιράν τάχθηκε στο πλευρό της Αρμενίας από την ανησυχία ότι ένα ισχυρότερο Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να πυροδοτήσει αποσχιστικά αισθήματα στην Αζέρικη μειονότητα του.
Η Τεχεράνη έχει αντιταχθεί στα έργα του διαδρόμου Zangezour, φοβούμενη ότι θα έκλεινε τις χερσαίες συνδέσεις της Τεχεράνης με τη Ρωσία μέσω Αρμενίας και Γεωργίας.
Η Άγκυρα πιθανότατα θα εργαστεί για να γλυκάνει τη συμφωνία προσφέροντας διευρυμένη υλικοτεχνική πρόσβαση στο Ιράν μέσω της Αρμενίας καθώς και του Αζερμπαϊτζάν. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Ερντογάν είπε ότι το Ιράν σηματοδοτεί τώρα «θετικά» μηνύματα σχετικά με τα σχέδια του διαδρόμου.
Ο Ερντογάν θέλει ΗΠΑ-Γαλλία "σε απόσταση" από την Αρμενία
Ομοίως, η Τουρκία δεν θέλει η Γαλλία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες να αποκτήσουν εξέχουσα θέση στη διαμάχη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν.
Μέχρι τον πόλεμο του 2020, η Γαλλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μέλη της λεγόμενης Ομάδας του Μινσκ, η οποία συστάθηκε για να μεσολαβήσει για μια λύση στη σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Και τα δύο δυτικά έθνη, ωστόσο, θεωρήθηκαν ότι ευνοούν το Ερεβάν λόγω του μεγάλου αριθμού πολιτών αρμενικής καταγωγής. Η νίκη του Αζερμπαϊτζάν το 2020 σήμαινε ότι οι υπηρεσίες τους δεν χρειάζονταν πλέον.
Η Άγκυρα επιθυμεί να περιορίσει το αποτύπωμα της Ουάσιγκτον στον Καύκασο λόγω της στρατιωτικής δράσης των ΗΠΑ στο γειτονικό Ιράκ και Συρία, γεγονός που έχει επιδεινώσει τις προοπτικές ασφάλειας της Άγκυρας.
Η Τουρκία επιθυμεί επίσης να διατηρήσει τον σύμμαχό της στο ΝΑΤΟ, σε απόσταση , προκειμένου να αποφύγει τις αντεπιθέσεις από τη Ρωσία και το Ιράν, περιπλέκοντας τα τουρκικά σχέδια προς τον Νότιο Καύκασο και την Κεντρική Ασία.
Οι καλύτερες σχέσεις είναι αναγκαίες
Αρκετές τουρκικές γραφειοκρατικές πηγές τόνισαν στο Al-Monitor την κρίσιμη ανάγκη για ανοικοδόμηση των σχέσεων με την Αρμενία.
Από το 2021, ο Ερντογάν έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον Πασινιάν μέσω ενός από τα πιο έμπιστα στελέχη του στην εξωτερική πολιτική, του Σερντάρ Κιλίτς, διπλωμάτη καριέρας του οποίου η προηγούμενη θέση ήταν πρεσβευτής της Τουρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τον περασμένο Ιούνιο, πρώτη φορά για έναν Τούρκο πρόεδρο, ο Ερντογάν κάλεσε τον Πασινιάν στην τελετή ορκωμοσίας του και είχε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του στις 11 Σεπτεμβρίου. Η εμπλοκή της Άγκυρας με το Ερεβάν συνεχίστηκε από τον τελευταίο πόλεμο του Καραμπάχ.
Την Τετάρτη ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και ο Αρμένιος ομόλογός του Αραράτ Μιρζογιάν είχαν τηλεφωνική συνομιλία.
Τουρκική "πηγή" μάλιστα "σκιαγράφησε" μια σχεδόν φανταστική εικόνα σχετικά με το πώς θα μπορούσε να «πουληθεί» στους πολίτες των τριών χωρών μια ειρήνη μεταξύ Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίων.
Μαζί με τον Ερντογάν, ο Πασινιάν και ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, κοντά στο όρος Αραράτ ή σε άλλη τοποθεσία ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας αγκαλιασμένοι, κάτι που θα σήμαινε στον κόσμο ότι αφήνουν πίσω τους το ενοχλητικό παρελθόν των εθνών τους.
Προερχόμενοι από Τούρκους γραφειοκράτες εθνικής ασφάλειας, οι οποίοι είναι παραδοσιακά δύσπιστοι απέναντι στην αρμενική κυβέρνηση και τη διασπορά λόγω της σκοτεινής ιστορίας στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, η οπτικοποίηση μιας τέτοιας εικόνας έδειξε ότι η σκέψη ορισμένων στην Άγκυρα αλλάζει.
Η Αρμενική γενοκτονία
Και οι δύο πλευρές έχουν νόμιμα ιστορικά παράπονα στη διαμάχη Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν. Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι πολίτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτοπίστηκαν βίαια ή δολοφονήθηκαν. Πολλοί άλλοι ασπάστηκαν το Ισλάμ για να σώσουν τη ζωή τους σε ένα επεισόδιο γνωστό ως «Mets Yeghern» (Μεγάλη Καταστροφή), το οποίο πολλοί μελετητές καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις αναγνωρίζουν ως γενοκτονία.
Η Τουρκία, ωστόσο, βλέπει τις απελάσεις και τις δολοφονίες ως ατυχές αποτέλεσμα της αρμενικής υποστήριξης προς τους στρατούς της Αυτοκρατορικής Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η χόβολη αυτών των οδυνηρών αναμνήσεων πυροδότησε τη σύγκρουση στο Καραμπάχ τη δεκαετία του 1990. Η περιοχή ήταν ένα αυτόνομο έδαφος εντός του Αζερμπαϊτζάν κατά τη σοβιετική εποχή, αλλά ο πληθυσμός της ήταν κυρίως Αρμένιοι. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι αρμενικές δυνάμεις κατέλαβαν το Καραμπάχ καθώς και τα γύρω εδάφη του Αζερμπαϊτζάν και δημιούργησαν μια αποσχισθείσα διοίκηση.
Όμως το Αζερμπαϊτζάν απελευθέρωσε τα περισσότερα από τα εδάφη του από την Αρμενία το φθινόπωρο του 2020, συμπεριλαμβανομένων τμημάτων του Καραμπάχ. Παρά την εισαγωγή Ρώσων ειρηνευτικών δυνάμεων ως μέρος της εκεχειρίας τον Νοέμβριο του 2020, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Μπακού και Ερεβάν απέτυχαν να καταλήξουν σε μόνιμη συνθήκη ειρήνης ή να επιλύσουν το καθεστώς της αρμενικής διοίκησης στο Καραμπάχ. Έτσι, το Αζερμπαϊτζάν ανέλαβε τη μονοήμερη επιχείρηση, η οποία προκάλεσε μαζική έξοδο του αρμενικού πληθυσμού της περιοχής."
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω γίνονται αντιληπτό ότι για μια σειρά από λόγους και συμφέροντα, ο Ερντογάν επιθυμεί να προσεγγίσει την Αρμενία, επιδιώκοντας στην βάση του win-win να πετύχει να πείσει τον Πασινιάν, να υπογράψει συμφωνία ειρήνης με τους Αζέρους και πρωτίστως να επιτρέψει την διάνοιξη του διαδρόμου Ζανγκεζούρ.
Ωστόσο εκτίμησή μας είναι ότι "ψήνεται" από πλευράς ΗΠΑ μια λύση που να ικανοποιεί όλους τους δρώντες εν μέρη, πλήν Ρωσίας που θα είναι η μεγάλη χαμένη και Ιράν, σύμφωνα με την οποία ο διάδρομος Zangezur θα εξακολουθήσει να είναι Αρμενικό έδαφος, πλην όμως θα ανοίξει ως ένας Διεθνής διάδρομος εμπορίου και συγκοινωνιών, ικανοποιώντας έτσι μερικώς τις επιδιώξεις Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν που θα διασυνδεθούν χερσαία μεταξύ τους και μέσω Κασπίας με τις "χώρες του Τουρκικού κόσμου" .
Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους μέσω συμμαχίας που θα αναπτύξουν με την Αρμενία, θα έχουν τη δυνατότητα ελέγχου του υπόψιν διαδρόμου, φρενάροντας τις Τουρκικές υπερφίαλες βλέψεις, μπαίνοντας παράλληλα "σφήνα" στον Κινέζικο δρόμο του μεταξιού.
