Οι ανησυχίες για απειλές για τις θαλάσσιες υποδομές της Ευρώπης εντάθηκαν από τις επιθέσεις τον Σεπτέμβριο στους αγωγούς Nord Stream. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί και την χώρα μας, καθώς τα κοιτάσματά μας θα απαιτούν συνεχή φύλαξη και παρακολούθηση με αποτέλεσμα το Πολεμικό Ναυτικό να επωμισθεί με ένα ακόμη καθήκον.
Ίσως όμως να μην είναι έτσι, καθώς η ΕΕ έχει επικαιροποιήσει τη στρατηγική της για τη θαλάσσια ασφάλεια, περιγράφοντας σχέδια για τη διεξαγωγή ετήσιας ναυτικής άσκησης από το 2024 και τον συντονισμό των εθνικών προσπαθειών των χωρών μελών, για την προστασία των αγωγών φυσικού αερίου, των υποθαλάσσιων καλωδίων δεδομένων, των υπεράκτιων αιολικών πάρκων και άλλων κρίσιμων θαλάσσιων υποδομών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι, μια στρατιωτική συμμαχία όπως το ΝΑΤΟ, που συλλήφθηκε ως τέτοια από τη δημιουργία της, αλλά μάλλον μια συμμαχία με ένα αμυντικό έργο, που ενσωματώνεται από την Ασφάλεια και την Άμυνα και την Κοινή Πολιτική της. Διεξάγει επίσης στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως η EUFOR Althea στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η διασφάλιση ειρήνης στη Μεσόγειο καθώς και αποστολές βοήθειας προς όφελος τρίτων χωρών.
Επιπλέον, η ΕΕ έχει επίσης δεσμευτεί να προωθήσει την επιχειρησιακή και βιομηχανική συνεργασία μεταξύ των χωρών μελών της, ιδίως μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ) και των έργων που εκτελούνται στο πλαίσιο της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας.
Τούτου λεχθέντος, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασχολείται ολοένα και περισσότερο με θέματα που σχετίζονται με την άμυνα, για παράδειγμα πιέζοντας τα κράτη μέλη να συγκεντρώσουν τις αγορές πυρομαχικών τους, μέσω του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Άμυνας.
Όπως και να έχει, η Επιτροπή ενδιαφέρεται τώρα για την προστασία της θαλάσσιας υποδομής ζωτικής σημασίας, στο πλαίσιο της στρατηγικής θαλάσσιας ασφάλειας (SSMUE) που δημοσίευσε το 2014 και την οποία μόλις τροποποίησε για να λάβει υπόψη την εμφάνιση των «νέων απειλών».
Η ασφάλεια στη θάλασσα είναι απαραίτητη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της. Η οικονομία της ΕΕ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ασφαλείς θάλασσες και ασφαλείς ωκεανούς. Περισσότερο από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου, πραγματοποιείται δια θαλάσσης και περίπου τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πετρελαίου και φυσικού αερίου είτε εξορύσσονται στη θάλασσα είτε μεταφέρονται δια θαλάσσης. Έως και το 99% των παγκόσμιων ροών δεδομένων μεταδίδονται με υποθαλάσσια καλώδια.
«Για να ξεκλειδωθεί πλήρως το δυναμικό των ωκεανών και της βιώσιμης γαλάζιας οικονομίας, ο παγκόσμιος θαλάσσιος τομέας πρέπει να είναι ασφαλής. Η ΕΕ σκοπεύει να ενισχύσει το ευρύ φάσμα των μέσων που έχει στη διάθεσή της, για την προώθηση της θαλάσσιας ασφάλειας, τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά», εξήγησε η Επιτροπή, με την ευκαιρία της ενημέρωσης του SSMUE της, που δημοσιεύθηκε στις 10 Μαρτίου.
Αυτές οι νέες και «εξελισσόμενες» απειλές, συνδέονται ιδίως με τον αυξανόμενο γεωπολιτικό ανταγωνισμό, την κλιματική αλλαγή και την υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, καθώς και τις υβριδικές επιθέσεις και τις κυβερνοεπιθέσεις.
«Όσον αφορά τις υβριδικές επιθέσεις, αυτές περιλαμβάνουν εχθρικές ενέργειες κατά αγωγών φυσικού αερίου και καλωδίων και παρουσία μη εξουσιοδοτημένων μη επανδρωμένων οχημάτων, γύρω από υπεράκτιες εγκαταστάσεις σε ευρωπαϊκές θαλάσσιες λεκάνες. Κακόβουλοι παράγοντες είναι όλο και πιο πιθανό να χρησιμοποιούν υβριδικά και κυβερνητικά μέσα για να στοχεύσουν τις θαλάσσιες υποδομές», αναφέρει ξένο μέσο ενημέρωσης.
Αυτή η επικαιροποιημένη στρατηγική της θαλάσσιας ασφάλειας (SSMUE), σημαίνει για την χώρα μας περισσότερα μέσα και «εργαλεία» φύλαξης και εποπτείας των κοιτασμάτων καθώς, περιστρέφεται γύρω από έξι στόχους, συμπεριλαμβανομένης της εντατικοποίησης των δραστηριοτήτων στη θάλασσα, μέσω της διεξαγωγής ναυτικών ασκήσεων σε επίπεδο ΕΕ, της ανάπτυξης επιχειρήσεων ακτοφυλακής στις λεκάνες ευρωπαϊκών ναυτιλιακών αρχών, της εφαρμογής της έννοιας του συντονισμού στις θαλάσσιες παρουσίες και την ενίσχυση των λιμενικών επιθεωρήσεων στην Ε.Ε.
Γίνεται επίσης λόγος για εμβάθυνση της συνεργασίας με ορισμένους εταίρους, αρχής γενομένης από το ΝΑΤΟ, για «ηγετικό ρόλο στην αξιολόγηση της θαλάσσιας κατάστασης», για οικοδόμηση ικανότητας μέσω του καθορισμού κοινών απαιτήσεων για «αμυντικές τεχνολογίες» και ορισμένα προγράμματα, όπως π.χ. την ευρωπαϊκή κορβέτα (EPC) καθώς και με τη βελτίωση των μέσων ανθυποβρυχιακού πολέμου. Τέλος, ένα τελευταίο σημείο σχετίζεται με την εκπαίδευση στην υβριδική ασφάλεια και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.
Οι κοινές ναυτικές ασκήσεις που αναφέρονται σε αυτό το επικαιροποιημένο SSMUE, θα πραγματοποιηθούν «ως μέρος της εντατικοποίησης των προσπαθειών για την προστασία των ζωτικών υποδομών στη θάλασσα», διευκρίνισε ο Virginijus Sinkevicius, ο Ευρωπαίος Επίτροπος για το Περιβάλλον.
