Ο φονικός πόλεμος στην Ουκρανία διανύει πλέον τον 2ο χρόνο διεξαγωγής του, προξενώντας τεράστιες απώλειες στο έμψυχο δυναμικό των Ενόπλων Δυνάμεων Ρωσίας και Ουκρανίας, μεγάλες απώλειες αμάχων, Ουκρανών στην συντριπτική τους πλειοψηφία και ανυπολόγιστες υλικές καταστροφές.
Μελετώντας τις συνθήκες διεξαγωγής του από την πρώτη ημέρα μέχρι σήμερα, εκείνο που διαπιιστώσαμε είναι ότι τα δόγματα επιχειρήσεων που υιοθετήθηκαν αρχικά από Ρωσία και Ουκρανία ήταν ξεπερασμένα, θυμίζοντας λίγο-πολύ εκείνα του Β Παγκοσμίου Πολέμου σε βελτιωμένη έκδοση, απέχοντας ωστόσο παρασάγκας από αυτό του "Multi Domain Operations" (MDO), το οποίο υιοθετείται σήμερα από προηγμένες Δυτικές χώρες, ακόμη και από αυτού του "Air land Battle" που εφάρμοσαν οι ΗΠΑ στον "Πόλεμο του κόλπου" το 1991.
Ωστόσο πέραν των παραπάνω στην σύγκρουση, έκαναν την εμφάνισή τους τα drones και από τους δύο εμπολέμους, αποκαλύπτοντας μια τελείως νέα -σύγχρονη πτυχή του τρόπου διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων σήμερα.
Τι διδάγματα κρύβει για το μέλλον ο πόλεμος των drones στην Ουκρανία;
Ένα μάθημα είναι ότι τα drones είναι προσβάσιμα σε οποιονδήποτε, είναι φθηνά και δεν προϋποθέτει η κατασκευή- χρήση τους πού σοβαρές εξιδεικευμένες γνώσεις, αφού υπάρχει δυνατότητα κάποιος να τροποποιήσει ένα φθηνό εμπορικό drone σε οπλικό σύστημα, με την τοποθέτηση εκρηκτικών και καμερών υψηλής ανάλυσης σε αυτά.
Αυτά συνήθως πετούν σε χαμηλά υψόμετρα και περιορισμένες αποστάσεις λιγότερο από 30 χιλιόμετρα, ενώ τα μαχητικά αεροσκάφη Ουκρανίας και Ρωσίας δεν έχουν σχεδιαστεί για να αποτρέπουν επιθέσεις από τόσο μικρά drones.
Drones καμικάζι
Και οι δύο πλευρές στον πόλεμο έχουν εξαπολύσει επίσης περιπλανώμενα πυρομαχικά - μερικές φορές αποκαλούμενα drones «αυτοκτονίας». Αυτές οι αυτοκαταστροφικές συσκευές μπορούν να κάνουν κύκλους γύρω από στόχους για ώρες πριν επιτεθούν.
Το οπλοστάσιο της Ουκρανίας περιλαμβάνει μοντέλα Switchblade και Phoenix Ghost που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποιούν drones Lancet-3 εγχώριας κατασκευής.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο μοντέλα σε παραγωγή, και αυτά περιλαμβάνουν το «μικρότερο» Switchblade 300 και ένα μεγαλύτερο Switchblade 600, το οποίο μπορεί να φέρει μεγαλύτερη κεφαλή.
Το μοντέλο 300 προορίζεται να χρησιμεύσει κατά προσωπικού, ενώ η μεγαλύτερη έκδοση 600 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη στόχευση αρμάτων μάχης και τεθωρακισμένων οχημάτων.
Κάθε drone μπορεί να μεταφερθεί από ένα μικρό πλήρωμα και να αναπτυχθεί μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ το σχέδιο επίθεσης του μπορεί να ακυρωθεί εάν δεν παρουσιαστεί στόχος ευκαιρίας και μπορεί να επιστρέψει στους χειριστές.
Η στόχευση των Switchblades επιτυγχάνεται με GPS, αλλά τα drones μπορούν ακόμα να ελέγχονται χειροκίνητα.
Μερικά από αυτά τα όπλα είναι αρκετά μικρά για να χωρέσουν σε ένα σακίδιο. Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν δημιουργήσει επίσης πυρομαχικά DIY, προσαρτώντας εκρηκτικά σε τετρακόπτερα.
Τα ρωσικά στρατεύματα χρησιμοποίησαν επίσης ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed-136, τα οποία προκάλεσαν τρόμο αλλά και δοβαρά προβλήματα στους Ουκρανούς, καταστρέφοντας ενεργειακές υποδομές και έργα κοινής ωφελείας της χώρας.
Με μήκος περίπου 11 πόδια , αυτά τα drones με σταθερά φτερά μοιάζουν με μικρά αεροπλάνα.
Τα περιφερόμενα πυρομαχικά κοστίζουν συνήθως 10.000-20.000 δολάρια το καθένα και έχουν μεγαλύτερη εμβέλεια, 900 μίλια ή περισσότερο , από τα φθηνά εμπορικά drones.
Τα περισσότερα έχουν ικανότητα λειτουργίας ως σμήνος, που επιτρέπει σε πολλαπλά drones να επιτεθούν σε έναν στόχο και να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά.
Στον πόλεμο της Ουκρανίας, είναι πολύ πιο δαπανηρό να αναχαιτίσει κανείς περιπλανώμενα πυρομαχικά παρά να τα αναπτύξει.
Η χρήση μαχητικών αεροσκαφών MiG-29, πυραύλων S-300 και άλλων όπλων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου για να σταματήσoyn αυτά τα drones υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος των drones καμικάζι, μιας χρήσης.
Οι νέες μάχες φθοράς υψηλής τεχνολογίας θα μπορούσαν να γίνουν τακτικό χαρακτηριστικό των μελλοντικών συγκρούσεων, με κάθε πλευρά να προσπαθεί να εξαντλήσει τους πόρους του εχθρού της.
Τα περιφερόμενα πυρομαχικά επιπλέον όταν χρησιμοποιούνται εναντίον αμάχων, εκτός των απωλειών τους τρομοκρατούν, επιφέροντας τον ψυχολογικό κλονισμό τους.
Τηλεχειριζόμενα αεροσκάφη(drones)
Μια άλλη κατηγορία drones περιλαμβάνει αυτά που μπορούν να πετάξουν μεγαλύτερες αποστάσεις ,124 μίλια ή περισσότερα και σε μεγαλύτερα υψόμετρα ,2,5 έως 5 μίλια από αυτά που αναφέρονται παραπάνω.
Μπορούν επίσης να οπλιστούν με πυραύλους κατευθυνόμενους με λέιζερ, ενισχύοντας την φονικότητά τους.
Στον πόλεμο της Ουκρανίας, αυτά τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, ουσιαστικά τηλεχειριζόμενα μαχητικά αεροσκάφη, περιλαμβάνουν το τουρκικής παραγωγής Bayraktar TB2.
Ο ουκρανικός στρατός έχει αποκτήσει αρκετές δεκάδες, με κόστος περίπου 5 εκατομμύρια δολάρια το καθένα.
Κάποιοι το αποκαλούν «Toyota Corolla των drones» λόγω της οικονομικής προσιτότητας και της αξιοπιστίας του. Μεταξύ άλλων, το Bayraktar TB2 ενέπνευσε ένα ουκρανικό τραγούδι ραπ που έγινε viral, δείχνοντας την πιθανή προπαγανδιστική αξία των νέων τεχνολογιών.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει συγκρίσιμα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κυρίως τη σειρά Orion εγχώριας παραγωγής.
Άλλα drones αυτής της κατηγορίας, αν και κανένα από τα οποία δεν έχει χρησιμοποιηθεί στην Ουκρανία, περιλαμβάνουν το ισραηλινό Hermes 450, το αμερικανικής κατασκευής MQ-1C Gray Eagle, το Wing Loong 3 που παρουσιάστηκε πρόσφατα στην Κίνα και δεκάδες άλλα. Η Κίνα ξεπερνά τώρα το Ισραήλ ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας drone στον κόσμο. Η διάδοση των drones είναι πιθανό να επιταχύνει την παρουσία τους στο πεδίο της μάχης.
Στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής τεχνολογίας
Τα drones υψηλών προδιαγραφών δεν είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία σύντομα. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Rolls-Royce των drones, το αμερικανικής κατασκευής RQ-4 Global Hawk, θα αναπτυχθεί ποτέ στην Ουκρανία, δεδομένου του υψηλού κόστους της.
Το μεγαθήριο των 200 εκατομμυρίων δολαρίων τροφοδοτείται, στην πραγματικότητα, από έναν κινητήρα turbofan της Rolls-Royce AE 3700.
Αλλά είναι εύλογο ότι μια μέρα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να παράσχει στην Ουκρανία RQ-9 Reapers, που κοστίζουν περίπου 50 εκατομμύρια δολάρια το ένα.
Και παρόλο που η Κίνα ήταν μέχρι στιγμής απρόθυμη να στείλει όπλα στις ρωσικές δυνάμεις, τα υπερσύγχρονα drones CH-5 Rainbow θα μπορούσαν να αλλάξουν δραματικά την πορεία του πολέμου.
Αυτό το προηγμένο αεροσκάφος θα παρείχε στα ρωσικά στρατεύματα πολύ μεγαλύτερη ισχύ πυρός, αντοχή και βεληνεκές από τα σημερινά drones του.
Πώς τα drones αλλάζουν τον πόλεμο
Τα τελευταία 20 χρόνια, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο πόλεμος με drone τεντώνει και συμπιέζει ταυτόχρονα το πεδίο της μάχης. Το κάνει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά αυξάνοντας τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ κυνηγού και του στόχου.
Όταν οι αμερικανικές δυνάμεις εξαπολύουν επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Αφγανιστάν, το Πακιστάν ή την Υεμένη, οι επιθέσεις είναι μυστικές, στοχευμένες δολοφονίες, μοιάζοντας περισσότερο μια μορφή κυνηγιού παρά με αεροπορικές επιδρομές σε στρατιωτικούς στόχους.
Αλλά οι τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιούνται τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία είναι τελείως διαφορετικοί από τον τρόπο που τα έχουν αναπτύξει οι ΗΠΑ στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.
Στην Ουκρανία, και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν drones ως μέρος της τακτικής τους σε για μια σειρά αποστολών, συμπεριλαμβανομένης της επιτήρησης πεδίου μάχης, του εντοπισμού πυροβολικού και της επίθεσης σε τεθωρακισμένα οχήματα και εκτοξευτές πυραύλων.
Ένα χρόνο μετά, οι πύραυλοι και τα drones κυριαρχούν στον αεροπορικό πόλεμο πάνω από την Ουκρανία, εγείροντας το ερώτημα, πού είναι οι πιλότοι;
Οι μελλοντικοί πόλεμοι μπορεί να ενσωματώνουν ακόμη πιο προηγμένα drones και συστήματα αντι-drone για παρεμπόδιση σημάτων εντολής ή GPS ή αναχαίτιση drones πριν χτυπήσουν. Η αποτυχία της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει επαρκώς τέτοια συστήματα έδωσε στις ουκρανικές δυνάμεις ένα πλεονέκτημα τους πρώτους μήνες του πολέμου.
Αυτόνομα drones
Ίσως η πιο ανησυχητική προοπτική είναι η πιθανότητα μιας νέας παγκόσμιας κούρσας εξοπλισμών στην οποία οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, το Ιράν, το Ισραήλ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι σπεύδουν να αναπτύξουν πλήρως αυτόνομα drones. Η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ δοκιμάζει ήδη ένα μαχητικό αεροσκάφος που ελέγχεται από τεχνητή νοημοσύνη.
Αρκετοί παράγοντες οδηγούν αυτή τη διαδικασία. Καθώς οι παρεμβολές σήματος GPS και ελέγχου γίνονται πιο εξελιγμένες, τα drones είναι πιθανό να εξαρτώνται λιγότερο από το τηλεχειριστήριο και να είναι πιο αυτόνομα, χρησιμοποιώντας συστήματα που ενσωματώνουν τεχνητή νοημοσύνη.
Καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας συνεχίζεατι και η έρευνα για αυτόνομα όπλα προχωρά , η πιθανότητα ενός πολέμου ρομπότ διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Η χώρα μας έχει απέναντί της την αναθεωρητική Τουρκία, η οποία κατά την εκτίμησή μας με ή χωρίς τον Ερντογάν στην εξουσία, μετά τις επικείμενες εκλογές, σε μερικούς μήνες από σήμερα έχοντας ξεπεράσει το αρχικό σόκ των σεισμών, θα επανέλθει στις γνωστές μαξιμαλιστικές θέσεις της σε βάρος μας.
Από την άλλη η Τουρκία έχει προβεί σε πρόγραμμα ανάπτυξης δικών της UAV, USV, UGV, DRONES καμικάζι. αναπτύσσοντας τα σε μεγάλους αριθμούς.
Στον αντίποδα η χώρα μας υπολείπεται πάρα πολύ στον συγκεκριμένο τομέα, κάτι που έχουμε επισημάνει με δεκάδες άρθρα μας τα τελευταία χρόνια, εστιάζοντας στην αναγκαιότητα άμεσης προμήθειάς τους σε μεγάλους αριθμούς, αφού το σχετικά χαμηλό κόστος τους ευνοεί προς τούτο.
Τα περιφερόμενα πυρομαχικά (drones καμικάζι), κοστίζουν συνήθως 10.000-20.000 δολάρια το καθένα, τα τηλεχειριζόμενα αεροσκάφη(drones) κοστίζουν γύρω στα 5 εκατομμύρια δολάρια το καθένα, ενώ τα στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής τεχνολογίας, όπως τα RQ-9 Reapers,οστίζουν περίπου 50 εκατομμύρια δολάρια το ένα.
Αντιλαμβανόμαστε ότι είναι προτιμότερο η Ελλάδα, να έχει 2 λιγότερα μαχητικά αεροσκάφη F-16, που σύμφωνα με πρόσφατες τιμές αγοράς 2 F-16 BLOCK70, κοστίζουν μαζί με τα οπλικά τους συστήματα 400 εκατομμύρια δολάρια και με τα ίδια χρήματα να αγοράσει 1000 drones καμικάζι και 4 RQ-9 Reapers.
