Το ηλεκτρικό πριόνι συνεχίζει να πετάει πυρακτωμένες κηλίδες γύρω από τον εργαζόμενο που επισκευάζει ένα σύστημα σωληνώσεων. Με τον απότομο ήχο του πριονιού να τρυπάει στα αυτιά, ένας άλλος εργάτης είναι απασχολημένος με τη ρύθμιση των αρμών. Άλλοι δύο ανεβαίνουν τις σκάλες που οδηγούν στον επάνω όροφο και ένας άλλος, μεγαλύτερος, τους δίνει οδηγίες. Ολοκληρώνουν τη συναρμολόγηση του κυκλώματος που θα θέσει σε λειτουργία τους νέους λέβητες μιας θερμικής μονάδας που βομβαρδίστηκε από τη Ρωσία στα περίχωρα του Χάρκοβο.
Σε δύο εβδομάδες, η Ρωσία κατέστρεψε περισσότερο από το 30% της υποδομής που παρέχει ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα σε ολόκληρη τη χώρα. Και οι επιθέσεις συνεχίζονται καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές. Ωστόσο, η απάντηση των ακαταμάχητων Ουκρανών ήταν –για άλλη μια φορά– να βγουν μπροστά και να πολεμήσουν, αναφέρει η ανταποκρίτρια του Atalayar στο Χάρκοβο Μαρία Σενόβιλα (Maria Senovilla).
Αλλά ο αγώνας αυτή τη φορά δεν είναι στο πεδίο της μάχης, με στρατιώτες οπλισμένους με καλάσνικοφ και εκτοξευτές ρουκετών. Αυτή τη φορά είναι αγώνας δρόμου, με χειριστές οπλισμένους με χιλιόμετρα καλωδίων, ηλεκτρικά πριόνια και μηχανές συγκόλλησης.
Σε πόλεις όπως το Χάρκοβο, κατάφεραν να συγκεντρώσουν έναν πραγματικό στρατό εργατών και τεχνικών που εργάζονται από Δευτέρα έως Δευτέρα. Δεν υπάρχει ανάπαυση. Επισκευάζουν ό,τι μπορεί να επισκευαστεί κατά τη διάρκεια του εικοσιτετράωρου και ταυτόχρονα αναζητούν λύσεις για να αποτρέψουν ένα νέο βλήμα να τα επιστρέψει στη γραμμή εκκίνησης.
Στους 20 βαθμούς κάτω από το μηδέν
Ο Βιάτσεσλαβ Βαλεντίνοβιτς (Viacheslav Valentinovich) είναι ο περιφερειακός διευθυντής του σταθμού θέρμανσης και ύδρευσης στο Χάρκοβο. Επιπλέον, διαχειρίζεται τρεις από τους 20 θερμοηλεκτρικούς σταθμούς της πόλης. «Ο Πούτιν έχει βομβαρδίσει δύο από τα τρία εργοστάσια που διαχειρίζομαι, αλλά τα έχουμε ήδη επισκευάσει. Εδώ ολοκληρώνουμε την εγκατάσταση των νέων λεβήτων και θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε την παροχή θέρμανσης σε λίγες μέρες», είπε.
Καθένας από τους λέβητες που ξεκινούν έχει ισχύ δύο μεγαβάτ. Συνολικά, 18 μεγαβάτ για θέρμανση 7.500 κατοικιών και 46 σχολείων, πανεπιστημίων, κλινικών και δημόσιων κέντρων. Τα περισσότερα σπίτια στην πρωτεύουσα του Χάρκοβο τροφοδοτούνται με αυτό το είδος κοινόχρηστης θέρμανσης και σε μια πόλη που μπορεί να φτάσει τους 20 βαθμούς κάτω από το μηδέν τις πιο σκληρές στιγμές του χειμώνα, αυτά τα φυτά είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του πληθυσμού.
Το ξέρει και το Κρεμλίνο. Και γι' αυτό στρέφει όλη του την πολεμική μηχανή εναντίον τους. Τα παράθυρα του εργοστασίου όπου βρισκόμαστε είναι καινούργια. Υπάρχουν επίσης αρκετοί τοίχοι όπου μπορείτε να δείτε το φρεσκοχυμένο τσιμέντο. Και υπάρχουν ρωγμές στο έδαφος που πρέπει να συμπληρωθούν. «Η βόμβα σήκωσε το έδαφος και έκανε τους λέβητες να εκραγούν, γι' αυτό έπρεπε να τους αλλάξουμε», διευκρινίζει ο Βαλεντίνοβιτς.
84 άτομα εργάζονται αυτήν τη στιγμή για αυτό το εργοστάσιο. Περίπου το 20% του προσωπικού εγκατέλειψε την πόλη όταν ξεκίνησε ο πόλεμος. «Είναι δύσκολο να τα αντικαταστήσεις, γιατί οι νέοι δεν θέλουν να κάνουν αυτές τις δουλειές», λέει ο διευθυντής. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί από αυτούς τους νέους είναι τώρα στο μέτωπο, πολεμώντας στο Ντονμπάς ή στη Χερσώνα. Ανάληψη της αντιαεροπορικής άμυνας ή διατήρηση θέσεων κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία.
Ακόμα κι έτσι, οι εργασίες επισκευής έγιναν εκπληκτικά γρήγορα, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στη μέση ενός πολέμου, με τις αντιαεροπορικές σειρήνες να διακόπτουν πολλές φορές την ημέρα και μια απαγόρευση κυκλοφορίας που εμποδίζει τη δουλειά τη νύχτα.
ΣΩΘΗΚΕ απο το κουδουνι
Στα μεγάλα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής χρειάστηκε επίσης να σταματήσουν να εργάζονται τη νύχτα, αλλά έχουν πολλαπλασιάσει τον αριθμό των εργαζομένων που αναλαμβάνουν τις εργασίες επισκευής μετά τις μαζικές επιθέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα συνεργεία έχουν αρχίσει να εργάζονται χωρίς να έχουν επισημοποιήσει συμβάσεις παραχώρησης και χωρίς να πληρώνονται. Η γραφειοκρατία θα καθυστερούσε το έργο και η Ουκρανία δεν έχει χρόνο. Ο χειμώνας είναι προ των πυλών.
Στο Χάρκοβο – τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας – υπήρχαν τρεις σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής. Μόνο ένα έχει μείνει σε καλή κατάσταση. Ένα άλλο έχει καταστραφεί ολοσχερώς από τη Ρωσία και το άλλο βομβαρδίστηκε μερικώς, αν και συνεχίζει να λειτουργεί. Έχουμε πρόσβαση και στο εσωτερικό του, και η έκπληξη είναι τεράστια: εκεί που ήταν ο κύριος λέβητας –με ύψος που ισοδυναμεί με εννιαώροφο κτίριο–, υπάρχει μόνο μια μεγάλη καταβόθρα. Ένας πύραυλος έχει κονιορτοποιήσει τους 200 τόνους μετάλλου από το οποίο σχηματίστηκε. Αλλά το εργοστάσιο συνεχίζει να παρέχει ρεύμα.
«Δεν ανατιναχθήκαμε επειδή οι υπηρεσίες πληροφοριών μας προειδοποίησαν εγκαίρως και μπορέσαμε να αποσυνδέσουμε τα πάντα και να αδειάσουμε τους λέβητες», εξηγεί ο τεχνικός διευθυντής του εργοστασίου, Εβγκένι Κάουρκιν. Ένα ολόκληρο κτίριο έπρεπε να κατεδαφιστεί και τώρα εκατοντάδες άνθρωποι εργάζονται 200% για να ξαναχτίσουν τα υπόλοιπα.
Δεκατρείς εταιρείες (έως και σαράντα ανδρών η καθεμία) έχουν ενταχθεί στους 160 εργάτες που διαθέτει το εργοστάσιο σε προσωπικό για να αναλάβουν τις διάφορες επισκευές. «Στο Χάρκοβο, 103 σημαντικά αντικείμενα για το ηλεκτρικό δίκτυο έχουν καταστραφεί», εξηγεί ο Κάουρκιν. «Τώρα, καθώς ανακατασκευάζουμε, σκεφτόμαστε εναλλακτικές λύσεις για να τους αποτρέψουμε από το να καταρρίπτουν το δίκτυο με κάθε νέα επίθεση».
Υπόγεια συστήματα ελέγχου
Οι οθόνες ελέγχου είναι τα νευραλγικά σημεία του ηλεκτρικού δικτύου. Συνήθως βρίσκονται δίπλα σε λέβητες ή τουρμπίνες. Αλλά σε αυτό το φυτό τα έχουν διπλασιάσει. Ενώ εγκαθιστούν νέα πάνελ στο λεβητοστάσιο, έχουν ανακαινίσει το καταφύγιο της σοβιετικής εποχής κάτω από το έδαφος και έχουν εγκαταστήσει ένα άλλο δωμάτιο ελέγχου εκεί.
«Έχουμε Wi-Fi εδώ κάτω, έχουμε συνάψει επίσημα συμβόλαιο με το σύστημα Starlink και έχουμε εξασφαλίσει την επικοινωνία σε περίπτωση επίθεσης», διευκρινίζει ο τεχνικός διευθυντής. «Επιπλέον, έχουμε εφαρμόσει ένα άλλο δευτερεύον σύστημα έκτακτης ανάγκης που είναι κρυμμένο, επίσης υπόγειο, σε άλλο σημείο της πόλης και που είναι αδύνατο να καταστραφεί με πυραυλική επίθεση», προσθέτει.
Δεν είναι το μόνο μέτρο για την αποφυγή του τρομερού μπλακάουτ. «Επίσης, εγκαθιστούμε κινητούς, αυτόνομους λέβητες σε διάφορα σημεία της πόλης», αποκαλύπτει ο Κάουρκιν. Κάθε ένα από αυτά είναι ικανό να παρέχει ενέργεια σε τέσσερις ή πέντε φάρμες. Έρχονται προκατασκευασμένα και η τοποθέτηση και η σύνδεση γίνεται σε μια μέρα. Έχουν ήδη εγκαταστήσει 17 και έχουν 11 σε εφεδρεία για να ανταποκριθούν σε πιθανούς βομβαρδισμούς.
Επιπλέον, η Παγκόσμια Τράπεζα χρηματοδοτεί την εγκατάσταση μιας νέας τουρμπίνας για να αντικαταστήσει τις ζημιές που προκλήθηκαν από τους βομβαρδισμούς σε αυτό το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που παράγει ηλεκτρισμό και θερμότητα για το 30% του πληθυσμού του Χάρκοβο.
Όλες αυτές οι προσπάθειες, με το 30% των ηλεκτρικών κατασκευών της Ουκρανίας να έχουν καταστραφεί, δεν επαρκούν για την παροχή της συνήθους ενέργειας που χρειάζεται η χώρα για να λειτουργήσει. Για να αποφευχθεί η υπερφόρτωση του συστήματος, ο Πρόεδρος Ζελένσκι ζήτησε από το έθνος να μειώσει την κατανάλωση όσο το δυνατόν περισσότερο. Και οι πολίτες φαίνεται ότι κατάλαβαν το μήνυμα γιατί, από το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής στο Χάρκοβο, διαβεβαιώνουν ότι αρκεί να παράγει λίγο πάνω από το 50% της δυναμικότητάς του ενόψει της νέας ζήτησης.
Τελευταία λύση: Εκκένωση
«Έχουμε προετοιμάσει ένα πρωτόκολλο για δράση σε περίπτωση μαζικής διακοπής ρεύματος και δεν μπορούμε να αποκαταστήσουμε το δίκτυο τροφοδοσίας για αρκετές ημέρες», εξηγεί ο διευθυντής Στέγασης και Κοινοτικών Υπηρεσιών της επαρχίας Χάρκοβο, Σεργκέι Μαγκντισιούκ (Sergei Magdysyuk). «Σε αυτή την περίπτωση, θα στραγγίσουμε το νερό από όλα τα κτίρια, για να μην παγώσει μέσα στους σωλήνες και να προκαλέσουμε σκάσιμο, και θα μονώσουμε τα παράθυρα και τις επιφάνειες ώστε να συγκρατούν καλύτερα τη θερμότητα».
«Ενώ αυτές οι εργασίες γίνονται, οι κάτοικοι θα μεταφερθούν σε καταφύγια με θερμότητα και ηλεκτρισμό. Αγοράσαμε σκηνές, σόμπες για να μπορούν οι άνθρωποι να μαγειρεύουν φαγητό, γεννήτριες ντίζελ για να μπορούν να φορτίζουν τηλέφωνα και η ιδέα είναι να προετοιμαστούν κοινά μέρη όπου ο πληθυσμός μπορεί να επιβιώσει για κάποιο χρονικό διάστημα. Αλλά αν η κατάσταση συνεχιστεί για πολλές μέρες, ο μόνος τρόπος θα είναι η εκκένωση», καταλήγει ο Μαγκντισιούκ.
Στην περίπτωση των νοσοκομείων, όλα έχουν εξοπλιστεί με αρκετά ισχυρές γεννήτριες και έχουν εξασφαλίσει την παροχή νερού ανεξάρτητη από το γενικό δίκτυο. Αν σταματούσε το νερό σε αυτά τα μέρη, θα μπορούσαν να εξάγουν τεχνικό νερό που θα τους επέτρεπε να εργαστούν, αν και δεν είναι κατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση. «Αλλά αν το μπλακ άουτ είναι παγκόσμιο, για άλλη μια φορά η μόνη λύση είναι η εκκένωση», επιμένει ο διευθυντής της Στέγασης για την περιοχή.
Περισσότερη βοήθεια από την Ευρώπη
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποσχεθεί να στείλει κινητά καταφύγια στην Ουκρανία για να λειτουργήσουν ως προσωρινά καταφύγια το χειμώνα. Είναι δομές που έχουν σχεδιαστεί για να αναπτύσσονται γρήγορα σε μέρη όπου έχουν υποστεί φυσικές καταστροφές. Είναι εξοπλισμένα με κρεβάτια και αυτόνομα συστήματα θέρμανσης, και η αξία τους είναι περίπου 150 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, χρειάζεται περισσότερη ανθρωπιστική βοήθεια –τρόφιμα, φάρμακα, ρούχα και προϊόντα υγιεινής– ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ζουν σε αυτά τα καταφύγια. Και για να προμηθεύσει τα πάντα πριν από το χειμώνα, η ΕΕ έχει εφαρμόσει ένα πρόγραμμα έκτακτης ανάγκης για να επιταχύνει τη διαδικασία. Μέχρι σήμερα, έχουν παραδώσει περίπου 70.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας από 31 χώρες.
Επίσης, 500 προσωρινά καταφύγια έχουν ήδη αναπτυχθεί στην περιοχή Ρίβνε, 550 στο Μπουκάνσκ και άλλα 600 στην περιοχή Χάρκοβο. Το καθένα μπορεί να φιλοξενήσει έως και πέντε άτομα και είναι πλήρως εξοπλισμένο με κρεβάτια και καλοριφέρ. Θα έχουν επίσης μονάδες προσωρινής στέγασης που περιλαμβάνουν ντους, μπάνια και κοινόχρηστους χώρους, όπως τραπεζαρίες. Αυτά τα καταφύγια ήταν μέρος του αποθέματος έκτακτης ανάγκης που είχε αποθηκεύσει η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Σουηδία, αλλά έχει ήδη παραγγελθεί μια τεράστια αγορά που περιλαμβάνει επίσης χιλιάδες κρεβάτια.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα είναι να επιβιώνεις τον χειμώνα σε αυτά τα γεωγραφικά πλάτη – το Χάρκοβο απέχει μόλις 40 χιλιόμετρα από την κρύα Ρωσία – χωρίς θέρμανση και σε πολλές περιπτώσεις χωρίς σπίτι, επειδή το 35% των κτιρίων της πόλης έχουν βομβαρδιστεί.
Εκατομμύρια Ουκρανοί παραμένουν εκτοπισμένοι σε άλλες επαρχίες ή πρόσφυγες σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως γυναίκες και παιδιά. Αλλά όσοι έχουν μείνει στο σπίτι, ειδικά οι ηλικιωμένοι, απρόθυμοι να φύγουν από το σπίτι στην τελευταία γραμμή της ζωής τους, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Και το κρύο θα τους σκοτώσει.
