Σε ένα περαιτέρω πλήγμα στη διαφάνεια στη διακυβέρνηση της Τουρκίας, η κυβέρνηση του Ερντογάν εμπόδισε την υπηρεσία πληροφοριών, έναν βασικό θεσμό στον οποίο βασιζόταν όλο και περισσότερο για να κυβερνήσει, να υποβάλει έκθεση δαπανών, εμποδίζοντας έτσι τον έλεγχο της υπηρεσίας.
Για πρώτη φορά ο Εθνικός Οργανισμός Πληροφοριών της Τουρκίας (Milli İstihbarat Teşkilatı, MIT), δεν υπέβαλε την έκθεση δαπανών και περιουσιακών στοιχείων στο Ελεγκτικό Συνέδριο φέτος, αψηφώντας την Τουρκική νομοθεσία, παρεμποδίζοντας την εποπτεία του κοινοβουλίου στην υπηρεσία πληροφοριών.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Αιγαίο: Δεν έχει όρια η τουρκική προκλητικότητα-72 παραβιάσεις, 3 υπερπτήσεις και οπλισμένα F-16
Μέχρι πέρυσι, το Ελεγκτικό Συνέδριο (Sayıştay) εξέταζε τα λογιστικά στοιχεία του οργανισμού, επιβεβαιώνοντας εάν οι δαπάνες έγιναν σύμφωνα με τους κανονισμούς και αργότερα υπέβαλλε την έκθεσή του στο κοινοβούλιο, πριν από τις συζητήσεις για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους.
Ο νόμος αριθ. 6085 για τη λειτουργία και τη δομή του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως τροποποιήθηκε το 2010, εξουσιοδοτεί το δικαστήριο να ελέγχει τις δαπάνες και τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας πληροφοριών, σύμφωνα με τα διεθνώς καθορισμένα λογιστικά πρότυπα. Το Δικαστήριο, έχει το δικαίωμα να ελέγχει ένα δημόσιο ίδρυμα όχι μόνο ως προς τις δαπάνες του αλλά και ως προς τις επιδόσεις του. Η παράγωγη νομοθεσία και οι κανονισμοί, διέπουν τον τρόπο δημοσιοποίησης των δεδομένων.
Στο παρελθόν, ο κάποτε ισχυρός στρατός της Τουρκίας είχε ευρύτερους αποκλεισμούς από τον έλεγχο, ειδικά για επιχειρηματικές δραστηριότητες, και η έκθεση ελέγχου κρατούνταν μυστική από το κοινό. Όμως αυτή η πρακτική καταργήθηκε το 2012, με τροποποιήσεις που εισήχθησαν ως μέρος της διαδικασίας εναρμόνισης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Τώρα η MIT, φαίνεται να έχει αντικαταστήσει τον στρατό απολαμβάνοντας αυτό το βαρύ πέπλο μυστικότητας και δεν λογοδοτεί για τη δαπάνη των χρημάτων των φορολογουμένων. Η κυβέρνηση Ερντογάν, έχει τροποποιήσει τα νομοσχέδια για τις πληροφορίες τα τελευταία χρόνια, παρέχοντας ουσιαστικά πλήρη ασυλία από οποιαδήποτε ποινική δίωξη, για την υπηρεσία και τους υπαλλήλους της.
Η άρνηση της MIT να στείλει δεδομένα στο Ελεγκτικό Συνέδριο, θεωρείται ακόμη ένα βήμα προς τη μετατροπή της Τουρκίας σε ένα κράτος που διοικείται όλο και περισσότερο, από την υπηρεσία πληροφοριών μέσω φόβου και εκφοβισμού. Η υπηρεσία διευθύνεται από τον Χακάν Φιντάν, έναν ισλαμιστή υπέρ του Ιράν και έμπιστο του Ερντογάν, από τον Μάιο του 2010 και έχει εμπλακεί σε εξωδικαστικές δολοφονίες, απαγωγές, και σχεδίαση επιχειρήσεων με πολιτικά κίνητρα για την υποστήριξη του Ερντογάν.
Τα διαθέσιμα λογιστικά στοιχεία του περασμένου έτους, αν και όχι πολύ λεπτομερή, εντούτοις αποκάλυψαν πώς η κυβέρνηση διοχέτευσε ένα τεράστιο ποσό μετρητών στην υπηρεσία, για να χρηματοδοτήσει την επέκταση των λαθραίων επιχειρήσεων, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί κυρίως για να υπονομεύσουν την αντιπολίτευση και να στηρίξουν τον Ερντογάν.
Η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου από πέρυσι ανέφερε ότι, η υπηρεσία ξόδεψε σχεδόν μισό δισεκατομμύριο τουρκικές λίρες σε μυστικές επιχειρήσεις το 2020, ενώ απολάμβανε μια τεράστια άνοδο στα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει, αξίας άνω των 32 δισεκατομμυρίων λιρών.
Η MIT ξόδεψε 495,4 εκατομμύρια λίρες σε αυτό που περιγράφηκε ως «δαπάνες μυστικών υπηρεσιών». Επιπλέον, το ενεργητικό της εκτινάχθηκε στα 32,7 δισεκατομμύρια λίρες, μια τεράστια αύξηση 92 τοις εκατό σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Το 2018 η MIT είχε μόνο 3,8 δισεκατομμύρια λίρες σε περιουσιακά στοιχεία, αλλά ο οργανισμός έχει γίνει ένα πλούσιο ίδρυμα κατά τη διάρκεια δύο ετών, αυξάνοντας τον πλούτο του στα 32,7 δισεκατομμύρια λίρες, μια αύξηση 761 τοις εκατό σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η έκθεση έδειξε επίσης ότι, ο οργανισμός ξόδεψε 1,3 δισεκατομμύρια λίρες σε λειτουργούς το 2020 και διέγραψε 756,1 εκατομμύρια λίρες, από ένα κονδύλι του προϋπολογισμού, που περιγράφηκε ως «αγνώστων στοιχείων». Το ίδιο ποσό, αποδόθηκε στις αποσβέσεις ακινήτων που κατέχει ο οργανισμός σε άλλη ενότητα της έκθεσης.
Ο οργανισμός ξόδεψε επίσης, πολύ περισσότερο από τον προϋπολογισμό των 2,2 δισεκατομμυρίων λιρών που είχε διαθέσει το κοινοβούλιο για το έτος 2020, υπερβαίνοντας το ανώτατο όριο δαπανών του κατά 274 εκατομμύρια λίρες, το οποίο αργότερα χορηγήθηκε στον οργανισμό από τον συμπληρωματικό προϋπολογισμό.
Ωστόσο, ούτε αυτή ήταν η όλη εικόνα. Ο οργανισμός κατάφερε να αντλήσει από τα ταμεία του Ταμείου Υποστήριξης Αμυντικής Βιομηχανίας (SSDF), ενός εκτός προϋπολογισμού πόρου για την άμυνα που διαχειρίζεται η Προεδρία της Αμυντικής Βιομηχανίας, παλαιότερα γνωστή ως Υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας (SSM).
Με μια τροποποίηση του σχετικού νόμου το 2014, ο Ερντογάν επέτρεψε απλώς στη MIT να αξιοποιήσει το SSDF για τις δαπάνες της. Η υποχρέωση της MIT, να δεσμεύεται από τους κανονισμούς της SSDF που διέπουν τους διαγωνισμούς καταργήθηκε. Ως αποτέλεσμα, η υπηρεσία δεν ήταν υποχρεωμένη να αποκαλύψει καμία πληροφορία σχετικά, με το τι χρειαζόταν τα χρήματα και μπορούσε να πραγματοποιήσει διαγωνισμούς για την προμήθεια όπλων, σύμφωνα με τους δικούς της κανονισμούς, και η SSDF θα παρείχε απλώς τα κεφάλαια, ανεξάρτητα από το ποσό.
Σύμφωνα με την έκθεση, η MIT χρησιμοποίησε 76,3 εκατομμύρια λίρες από αυτό το αμυντικό ταμείο, το οποίο αρχικά ιδρύθηκε το 1985 για την προμήθεια όπλων και συναφών ειδών για τον στρατό. Ο τουρκικός στρατός, δεν αισθάνθηκε άνετα με τη νέα πρακτική, αλλά η κριτική είναι απαγορευμένη μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 2016, όταν εκατοντάδες στρατηγοί και χιλιάδες ανώτεροι αξιωματικοί απολύθηκαν από το στρατό.
Σύμφωνα με τους στόχους και τη στρατηγική του Ερντογάν, η MIT απολαμβάνει επίσης ένα σημαντικό μερίδιο του κεφαλαίου διακριτικής ευχέρειας που δίνεται στον πρόεδρο, για να ξοδέψει σε οτιδήποτε θέλει χωρίς να χρειάζεται να αποκαλύψει λεπτομέρειες. Τα χρήματα που δαπανήθηκαν από το διακριτικό ταμείο πέρυσι ήταν 2,7 δισεκατομμύρια TL, σημειώνοντας αύξηση 35 τοις εκατό από το 2020.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Οικονομικής Διοίκησης και Μετασχηματισμού, τα χρήματα που δαπανήθηκαν από το προαιρετικό ταμείο για τους πρώτους οκτώ μήνες του τρέχοντος έτους ήταν 2,5 δισ. TL.
Αν και «ακρωτηριασμένο» και σχεδόν αναποτελεσματικό από τον Ερντογάν, το Ελεγκτικό Συνέδριο εξακολουθεί να είναι το κύριο ελεγκτικό όργανο του τουρκικού κράτους, που εξετάζει τις δαπάνες των κυβερνητικών υπηρεσιών για λογαριασμό των φορολογουμένων. Μολονότι περιορισμένης έκτασης και μη ικανοποιητικής ως προς το περιεχόμενο, η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθούσε να είναι μία από τις λίγες διαθέσιμες ενδείξεις, σχετικά με τις λειτουργίες της MIT. Αυτή η περιορισμένη εποπτεία του προϋπολογισμού και των δαπανών του οργανισμού, φαίνεται να έχει καταστρατηγηθεί φέτος.
Η MIT απολάμβανε πάντα κάποια ασυλία από τον κρατικό έλεγχο, λόγω της ευαίσθητης φύσης των εργασιών της, αλλά έγινε πρακτικά ανέγγιχτη, ιδιαίτερα καθώς ο Ερντογάν έγινε πιο αυταρχικός. Ο Ερντογάν, αποδυνάμωσε σκόπιμα την ήδη αδύναμη εποπτεία που διεξήγαγε το κοινοβούλιο, εμπόδισε την ελεγκτική αρχή του δικαστικού σώματος και «φίμωσε» τον Τύπο, αφήνοντάς τον να μιλήσει μόνο όταν τον ωφελούσε.
