Ένα αρχείο ρωσόφωνων εφημερίδων, που παρασχέθηκαν στην Washington Post από έναν κάτοικο που είπε ότι τις κράτησε «για την ιστορία», απεικονίζει μια σουρεαλιστική εκδοχή των γεγονότων στο πεδίο που έρχονται σε σχεδόν πλήρη αντίφαση με την αφήγηση της ουκρανικής κυβέρνησης στο Κίεβο και σε μαρτυρίες κατοίκων που επέζησαν από τη βίαιη κατάληψη της πόλης τον Μάρτιο.
Οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν το Ιζιούμ σε μια αιφνιδιαστική αντεπίθεση νωρίτερα αυτόν τον μήνα, απαλλάσσοντας την πόλη από ένα οργανωμένο δημοψήφισμα σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσουν τη ρωσική προσάρτηση, όπως αυτά που ξεκίνησαν την Παρασκευή σε τμήματα των περιοχών Λουγκάνσκ, Ντονιέτσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Όπλα Μαζικής Καταστροφής στην Ουκρανία! Ειδική Ανάλυση: Θα αλλάξει ο Βλαντιμίρ Πούτιν το πρόσωπο του πολέμου;
Οι προπαγανδιστικές εφημερίδες δείχνουν πώς οι ρωσικές δυνάμεις προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν το κενό πληροφοριών της πόλης κατά τη διάρκεια της κατοχής, όταν οι υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου είχαν κοπεί. Οι εφημερίδες προσπάθησαν να προκαλέσουν νοσταλγία στους πολίτες για τη σοβιετική εποχή, να στρέψουν τους κατοίκους ενάντια στις ουκρανικές δυνάμεις και να προωθήσουν βαθείς ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Ρωσία, προφανώς προετοιμάζοντας την προσάρτηση.
Οι δημοσιεύσεις περιλαμβάνουν δύο εφημερίδες, την Izyum Telegraph και την Kharkiv Z, η πρώτη από τις οποίες προώθησε αφηγήσεις ότι Ρώσοι στρατιώτες βοηθούσαν στην ανοικοδόμηση περιοχών που είχαν καταστραφεί από τις δυνάμεις του Κιέβου, καθώς η κοινότητα εργαζόταν για ένα λαμπρότερο μέλλον. Η Kharkiv Z χρησιμοποιούσε πιο καθομιλουμένη —και μερικές φορές επιθετική— γλώσσα, παρόμοια με άλλα σημερινά ρωσικά μέσα προπαγάνδας.
Η ρητορική και των δύο εκδόσεων αντικατοπτρίζει τη γλώσσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, χρησιμοποιώντας τον όρο «συμμαχικές δυνάμεις» για να αναφερθεί στα στρατεύματα που υποστηρίζονται από τη Ρωσία από το Λουγκάνσκ και το Ντόνιετσκ, και λέξεις όπως «ναζί» και «φασίστας» για να περιγράψουν τους Ουκρανούς. Η Red Star, μια ρωσική προπαγανδιστική εφημερίδα που προηγείται της εισβολής της Ρωσίας τον Φεβρουάριο, διανεμήθηκε επίσης στους ντόπιους.
Το περιεχόμενο των "κόκκινων" εφημερίδων
Ένα τεύχος Απριλίου της Kharkiv Z συνέκρινε τη ρωσική μάχη για τον έλεγχο της περιοχής Ντονμπάς της ανατολικής Ουκρανίας με τη Μάχη του Κουρσκ το 1943 μεταξύ των στρατών της Σοβιετικής Ένωσης και της Ναζιστικής Γερμανίας. «Οι ντόπιοι πολίτες είναι κυρίως άπιστοι στο Κίεβο», ανέφερε η εφημερίδα. «Οι άνθρωποι εδώ πιστεύουν ότι οι ουκρανικές δυνάμεις είναι κατέχοντες και Ναζί. Και οι δυνάμεις των Δημοκρατιών [Λουγκάνσκ και Ντονιέτσκ] και της Ρωσίας είναι οι απελευθερωτές τους».
Η μάχη θα ήταν δύσκολη, προειδοποίησε η εφημερίδα, περιγράφοντας πώς «δάσκαλοι» από το Λονδίνο και την Ουάσιγκτον βοηθούσαν τις ουκρανικές δυνάμεις. «Φαίνεται ότι η μάχη του Ντόνιετσκ θα είναι επίσης ένας ανταγωνισμός μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών στρατηγών», ανέφερε η εφημερίδα.
Αρκετοί κάτοικοι του Ιζιούμ είπαν ότι μόλις και μετά βίας αναγνώρισαν τα χαρτιά όταν τα μοιράστηκαν, και τα χρησιμοποίησαν ως ανάφλεξη για να μαγειρέψουν έξω ή να παραμείνουν ζεστοί. «Κάηκαν πολύ καλά», είπε ένας κάτοικος.
Στην πρώτη σελίδα του πρώτου τεύχους της Izyum Telegraph, με ημερομηνία 25 Μαΐου, ένα άρθρο περιέγραφε πώς ο νέος διορισμένος από τη Ρωσία δήμαρχος της πόλης, Βλάντισλαβ Σοκόλοφ (Vladislav Sokolov), είχε δεσμευτεί στους κατοίκους ότι παρά τις πρόσφατες δυσκολίες, η κατάσταση θα βελτιωθεί σύντομα.
«Έχουμε τεράστια σχέδια και η Ρωσική Ομοσπονδία θα μας βοηθήσει να τα κάνουμε αληθινά, σε αντίθεση με την Ουκρανία, η οποία θέλει να καταστρέψει ολοκληρωτικά τα εδάφη μας, να καταστρέψει τις υποδομές και να εξαφανίσει ανθρώπους», ανέφερε η εφημερίδα σύμφωνα με τον Σοκόλοφ.
Ένα άρθρο στο ίδιο τεύχος καταδίκαζε τους αμάχους επειδή δεν συμμετείχαν στις προσπάθειες ανοικοδόμησης της περιοχής, όπου ολόκληρα χωριά βομβαρδίστηκαν και το κέντρο της πόλης στο Ιζιούμ καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό. «Κάνουμε τα πάντα για να ξαναχτίσουμε τις πόλεις και τα χωριά μας. Αλλά νιώθουμε έλλειψη εργαζομένων και έμπειρων», ανέφερε το άρθρο. «Μιλάω στον καθένα από εσάς: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΝΑ ΚΑΘΕΣΤΕ ΣΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ». Οι κάτοικοι περιέγραψαν στην The Post πώς κοιμόντουσαν υπόγεια για μήνες λόγω σχεδόν συνεχών βομβαρδισμών κατά τη διάρκεια μαχών για τον έλεγχο της πόλης. Σπίτια, πολυκατοικίες και κυβερνητικά κτίρια καταστράφηκαν σε όλη την πόλη και μερικοί άνθρωποι σκοτώθηκαν στα σπίτια τους.
Με το επόμενο τεύχος της Izyum Telegraph, με ημερομηνία 1 Ιουνίου, ο δήμαρχος είχε διατάξει ότι τα ρωσικά θα ήταν η επίσημη γλώσσα της πόλης και ότι όσοι ήθελαν να πουλήσουν αλκοόλ έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για άδεια ποτού.
Στην πρώτη σελίδα, ένα άρθρο με τίτλο «Νέοι άνθρωποι, νέα εποχή» ανήγγειλε τις γεννήσεις 10 παιδιών μεταξύ 24 Φεβρουαρίου και 30 Μαΐου — πέντε αγόρια και πέντε κορίτσια. Ένας γιατρός στο κεντρικό νοσοκομείο στο Ιζιούμ είπε ότι μόλις τέσσερα παιδιά γεννήθηκαν στο νοσοκομείο του κατά τη διάρκεια της ρωσικής κατοχής.
Άλλες λεπτομέρειες που προσπαθούσαν να υποδείξουν ότι η κατάσταση στο κατεχόμενο Ιζιούμ ήταν απολύτως φυσιολογική διασκορπίστηκαν σε όλη την εφημερίδα μαζί με ενημερώσεις για τον πόλεμο. Ένα μουσικό σχολείο θα ανοίξει ξανά την 1η Σεπτεμβρίου, ανέφερε η εφημερίδα, χάρη στη βοήθεια των ρωσικών στρατευμάτων «που το έσωσαν από την κλοπή».
Σε μια σελίδα, ένα άρθρο σχετικά με την εγγραφή παιδιών σε θερινή κατασκήνωση στη Ρωσία αντιπαρατέθηκε δίπλα σε μια αναφορά ότι 47 πτώματα είχαν ανασυρθεί από μια κατεστραμμένη πολυκατοικία και ότι οι ρωσικές δυνάμεις ερευνούσαν ποιος από την ουκρανική πλευρά φέρεται να ήταν υπεύθυνος για την επίθεση. Περίπου 200 παιδιά από την περιοχή του Χάρκοβο έφυγαν από το σπίτι στις 27 Αυγούστου για έναν από τους καταυλισμούς που διαφημίζονται σε ρωσικά μέσα προπαγάνδας και δεν έχουν επιστρέψει ακόμη, έχουν εγκλωβιστεί λόγω της ξαφνικής αλλαγής στον εδαφικό έλεγχο. Άλλοι πήγαν στην κατασκήνωση και επέστρεψαν νωρίτερα το καλοκαίρι. Η εφημερίδα ενθάρρυνε επίσης τους αποφοίτους να συνεχίσουν τα πτυχία τους και διαφήμιζε δωρεάν σπουδές σε ρωσικά πανεπιστήμια.
Σε ένα τεύχος Μαΐου της Kharkiv Z, ένα άρθρο ανέφερε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κινούνταν αργά στην κατάληψη εδάφους επειδή προσπαθούσαν να προστατεύσουν τις ζωές αμάχων. Το άρθρο περιέγραφε το ποσό της ουκρανικής επικράτειας που είχε καταλάβει η Ρωσία συγκρίνοντάς το με το ισοδύναμο «πέντε φορές την Κριμαία, το 20% ολόκληρης της Ουκρανίας».
Επιστροφή στην... κανονικότητα
Μέχρι το τρίτο τεύχος της Izyum Telegraph, που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο, η εφημερίδα ανακοίνωνε «τάξη μαθητών», όπου τα παιδιά μπορούσαν να μάθουν την ιστορία της περιοχής, να αναπτύξουν τις ορθόδοξες χριστιανικές θρησκευτικές τους πεποιθήσεις και να ασχοληθούν με τη σωματική άσκηση. Σε άλλο σημείο, η εφημερίδα δημοσίευσε προειδοποιήσεις προς τους κατοίκους να παραμείνουν σε επαγρύπνηση σχετικά με πιθανούς σαμποτέρ πιστούς στην Ουκρανία. Βγήκαν ανακοινώσεις ότι οι τοπικές αρχές συντάσσουν λίστες με τα χωράφια που μπορούν να συγκομιστούν.
Οι αξιωματούχοι δημοσίευσαν επίσης υπενθυμίσεις για να σβήσουν τα φώτα τη νύχτα και να ενημερώσουν τους αξιωματούχους για τάφους που «φτιάχτηκαν σε ακατάλληλα μέρη».
Αφού τα ρωσικά στρατεύματα υποχώρησαν νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι Ουκρανοί αξιωματούχοι ανακάλυψαν έναν χώρο μαζικής ταφής στο δάσος κοντά σε ένα επίσημο νεκροταφείο στο Ιζιούμ, συμπεριλαμβανομένου ενός ομαδικού τάφου που είχαν θαφτεί τα πτώματα 17 Ουκρανών στρατιωτών.
Άρθρα και ποιήματα που δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες επαναλαμβάνονταν με διάφορους τρόπους ότι λύσεις στα προβλήματα των κατοίκων «μπορεί να βρει μόνο ο ρωσικός στρατός». «Ο σημερινός Ρώσος στρατιώτης είναι έντιμος απόγονος του πατέρα και του παππού του», ανέφερε ένα άρθρο.
Ο αντιδήμαρχος του Ιζιούμ, Βολοντίμιρ Ματσόκιν (Volodymyr Matsokyn) γέλασε καθώς θυμόταν ότι είδε αποσπάσματα από τις εφημερίδες ενώ ήταν μακριά από την πόλη κατά τη διάρκεια της κατοχής. «Υπήρξε μια ανακοίνωση για ένταξη στο ιατρικό κολέγιο», είπε ο Ματσόκιν. «Αλλά αυτό το κολέγιο δεν έχει στέγη».
Μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου, λιγότερο από μια εβδομάδα αφότου οι ουκρανικές δυνάμεις ανακατέλαβαν το Ιζιούμ, η εφημερίδα της ίδιας της πόλης, που ονομάζεται Izyum’s Horizons, είχε ξαναρχίσει να δημοσιεύεται.
Στην πρώτη σελίδα: ένα άρθρο για τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι (Volodymyr Zelensky) που υψώνει τη γαλαζοκίτρινη εθνική σημαία πάνω από την πόλη, μαζί με ένα κολάζ φωτογραφιών από όλα τα κτίρια της πόλης που υπέστησαν ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η Izyum's Horizons παρουσίασε μια ανάλυση των ρωσικών εφημερίδων προπαγάνδας, μια φωτογραφία ενός φερόμενου ως συνεργάτη και κατηγορίες εναντίον του διορισμένου από τη Ρωσία δημάρχου, ο οποίος σύμφωνα με την εφημερίδα είχε αποκαλύψει τις ταυτότητες κατοίκων που ήταν μέλη των μονάδων εδαφικής άμυνας της Ουκρανίας.
Αλλά ίσως σε ένδειξη ότι οι Ουκρανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η κατάσταση στην πόλη επιστρέφει πραγματικά στο φυσιολογικό, το κάτω μέρος της τελευταίας σελίδας παρουσίαζε κάτι πολύ πιο συνηθισμένο: την πρόγνωση του καιρού για την επόμενη εβδομάδα.
