Η αυξανόμενη όρεξη της Κίνας για μειωμένο ρωσικό πετρέλαιο, την έχει καταστήσει τον κορυφαίο χρηματοδότη του πολέμου του Κρεμλίνου στην Ουκρανία, δίνοντας στη Μόσχα μια αξιόπιστη πηγή εσόδων που αμβλύνει τον αντίκτυπο των σκληρών δυτικών κυρώσεων κατά της οικονομίας της.
Τέσσερις μήνες μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, η Κίνα ξεπέρασε τη Γερμανία ως ο μεγαλύτερος μόνος αγοραστής ρωσικής ενέργειας, με τις πωλήσεις πετρελαίου στην Κίνα — και στην Ινδία, ένα άλλο ασιατικό έθνος που διψά για ενέργεια — να συμβάλει στην κάλυψη του κενού που άφησε η Ευρώπη, η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ρωσίας .
Η Κίνα και η Ινδία, αγόρασαν μαζί περίπου 2,4 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού πετρελαίου την ημέρα τον Μάιο, το ήμισυ των συνολικών εξαγωγών της Ρωσίας.
Παρά το γεγονός ότι πωλήθηκαν με μεγάλη έκπτωση, οι αγορές - μαζί με την άνοδο των τιμών του πετρελαίου - επέτρεψαν στα ρωσικά έσοδα να αυξηθούν ενόψει της δυτικής πίεσης και έδωσαν στη Μόσχα, ένα κρίσιμο οικονομικό σωσίβιο για να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την πολεμική της προσπάθεια.
Η αγορά φθηνού ρωσικού πετρελαίου, επέτρεψε στην Κίνα να διαφοροποιήσει τα δικά της αποθέματα και έδωσε στην Ινδία μια προσοδοφόρα ροή εσόδων με την επανεξαγωγή διυλισμένων προϊόντων όπως η βενζίνη και το ντίζελ από το ρωσικό αργό. Προς το παρόν, οι αγορές δεν κινδυνεύουν να προκαλέσουν δευτερεύουσες κυρώσεις, ενώ η τρέχουσα απαγόρευση πετρελαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραμένει μερική, αλλά η προθυμία του Πεκίνου και του Νέου Δελχί να αγοράσουν ρωσικό πετρέλαιο θα τεθεί σε δοκιμασία αργότερα φέτος, μόλις τεθούν σε ισχύ αυστηρότερα μέτρα.
Εν τω μεταξύ, ο Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping φιλοξένησε μια εικονική σύνοδο κορυφής στις 22-23 Ιουνίου, για τους ηγέτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής, γνωστές συλλογικά ως BRICS, όπου κατήγγειλε τις δυτικές κυρώσεις ως «όπλα», για την παγκόσμια οικονομία και ζήτησε η ομαδοποίηση για να συνεργαστούν πιο κοντά.
Κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεών του στη σύνοδο κορυφής, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, είπε ότι οι χώρες BRICS «αναπτύσσουν αξιόπιστους εναλλακτικούς μηχανισμούς για διεθνείς διακανονισμούς» και «διερευνούν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός διεθνούς αποθεματικού νομίσματος με βάση το καλάθι των νομισμάτων BRICS».
Αλλά πόσο μπορεί να βασιστεί η Μόσχα σε μη δυτικές αγορές και εταίρους, όπως η Κίνα και η Ινδία, για να τη βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των κυρώσεων;
Η Maria Shagina, συνεργάτης του Βρετανικού Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (IISS), αναφέρει σε συνέντευξή της στο eurasiareview:
Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, η Κίνα έχει γίνει πλέον ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού πετρελαίου. Τι σημαίνει αυτό για την εξέλιξη της σχέσης Κίνας και Ρωσίας και είναι αυτό σημάδι της εμβάθυνσης της εταιρικής τους σχέσης ή το Πεκίνο κάνει απλώς μια ευκαιριακή κίνηση για να αγοράσει ενέργεια με έκπτωση;
Maria Shagina: Έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι η Ρωσία και η Κίνα, έχουν δημιουργήσει μια εταιρική σχέση «χωρίς όρια» και πρόσφατα (στις 15 Ιουνίου), ο Xi επανέλαβε την υποστήριξη για αμοιβαία συνεργασία με τη Ρωσία.
Αλλά γνωρίζουμε ότι η ρητορική και οι πράξεις της Κίνας, αποκλίνουν αρκετά και αυτό είναι ξεκάθαρο από το 2014 (όταν το Πεκίνο και η Μόσχα εμβάθυναν τους δεσμούς τους με ταχύτερους ρυθμούς). Η Κίνα είναι πρόθυμη να κεφαλαιοποιήσει την απομόνωση της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς φθηνού ρωσικού αργού πετρελαίου. Αλλά όταν πρόκειται για παραβίαση των δυτικών κυρώσεων, ο κινεζικός ιδιωτικός τομέας είναι συνήθως αρκετά προσεκτικός .
Εκτός από την αγορά πετρελαίου, η Κίνα έχει δείξει ότι είναι πολύ προσεκτική όσον αφορά την αποφυγή της επιβολής δευτερογενών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Ρωσία από τη Δύση. Θα έπρεπε να περιμένουμε από το Πεκίνο να παράσχει πιο φανερή υποστήριξη στη Ρωσία στο μέλλον, ειδικά όταν πρόκειται για προηγμένη τεχνολογία όπως οι ημιαγωγοί;
Shagina: Η πράξη εξισορρόπησης της Κίνας είναι πολύ λεπτή και, καθώς προχωρά ο πόλεμος, θα είναι πιο δύσκολο για το Πεκίνο να διατηρήσει αυτή τη θέση της λεγόμενης «φιλορωσικής ουδετερότητας», όπου είναι επίσημα ουδέτεροι αλλά κλίνουν προς τη Ρωσία.
Γνωρίζουμε ότι, υπήρξε κάποια δυσαρέσκεια από τη ρωσική πλευρά όσον αφορά την έλλειψη κινεζικής υποστήριξης όσον αφορά την οικονομική βοήθεια και τις μεταφορές τεχνολογίας, μετά το χτύπημα των κυρώσεων (μετά την εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου). Αυτοί είναι οι δύο τομείς στους οποίους η Ρωσία, εξαρτάται πλέον σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα και άλλες αδέσμευτες χώρες για την υποστήριξή τους, και η Κίνα θα είναι μία από τις κύριες χώρες που πρέπει να παρακολουθεί όταν πρόκειται να βοηθήσει στην άμβλυνση των επιπτώσεων των κυρώσεων. Αυτό δεν είναι μόνο εάν το Πεκίνο θα παράσχει οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια, αλλά και εάν θα παράσχει οποιαδήποτε τεχνολογία που βρίσκεται τώρα υπό κυρώσεις, όπως τα τσιπ και οι ημιαγωγοί.
Αλλά πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι θεσμοί που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση, συμπεριφέρονται διαφορετικά. Το 2014, κινεζικές τράπεζες όπως η Export-Import Bank of China και η China Development Bank συνεργάστηκαν με (ρωσικές) εταιρείες όπως η Novatek, η οποία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου της Ρωσίας, για τη χρηματοδότηση έργων. Επομένως, υπάρχει περιθώριο υποστήριξης οντοτήτων και ατόμων που υπόκεινται σε κυρώσεις, αλλά θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά το περιορισμένο εύρος αυτής της υποστήριξης.
Ο Σι Τζινπίνγκ φιλοξένησε μια σύνοδο κορυφής των BRICS και μίλησε για το ότι ο όμιλος είναι σημαντικός για την παγκόσμια οικονομία, ενώ Ρώσοι σχολιαστές έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι ο όμιλος είναι ζωτικής σημασίας για την άμβλυνση των δυτικών κυρώσεων. Ο πόλεμος στην Ουκρανία της δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσει επιτέλους τις δυνατότητές της και να παίξει πιο σημαντικό ρόλο;
Shagina: Νομίζω ότι ρητορικά υπάρχει μια πολύ ισχυρή αφήγηση για να απωθηθεί η Δύση, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ, σχετικά με τη χρήση μονομερών κυρώσεων που δεν έχουν υποστηριχθεί από τον ΟΗΕ.
Η Ινδία είναι ένα άλλο παράδειγμα (στο πλαίσιο των BRICS) όπου η Ρωσία επιθυμεί επίσης, να επεκτείνει τη συνεργασία, αλλά δεν έχουμε δει μεγάλη πρόοδο πέρα από την αγορά πετρελαίου. Για παράδειγμα, η Ρωσία πρότεινε την ιδέα να χρησιμοποιήσει διαφορετικούς μηχανισμούς για συστήματα πληρωμών και εναλλακτικές λύσεις αντί του SWIFT, το οποίο έχει αποκλειστεί από τη χρήση υπό κυρώσεις. Αλλά καμία από αυτές τις πρωτοβουλίες δεν έχει απογειωθεί και παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδρανείς.
Νομίζω ότι ρητορικά η σύνοδος κορυφής, ήταν μια ευκαιρία να αντισταθούνε στην ηγεμονία των ΗΠΑ, αλλά το αν αυτό θα υλοποιηθεί σε κάτι μεγαλύτερο μένει να φανεί.
Υπάρχει κάτι που αναμένετε να συμβεί σε σχέση με την κινεζική οικονομική εμπλοκή με τη Ρωσία που ίσως πιστεύετε ότι έρχεται ή αξίζει να προσέξετε;
Shagina: Ένας τομέας είναι οι ημιαγωγοί και οι μεταφορές τεχνολογίας ευρύτερα. Αυτό είναι κάτι που αξίζει να παρακολουθήσουμε για να δούμε αν η Κίνα θα βοηθήσει. Μέχρι στιγμής, όπως είπαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, δεν έχει υπάρξει συστηματική υποστήριξη από την πλευρά της Κίνας, αλλά το αν η Κίνα θα είναι πρόθυμη να τις παράσχει για να μετριάσει αυτήν την πίεση από τις τεχνολογικές κυρώσεις στη Ρωσία, δεν είναι απίθανο δεδομένου, του επιπέδου εταιρικής σχέσης που έχουν και οι δύο χώρες .
Ο άλλος τομέας που αξίζει να παρακολουθήσουμε, είναι αν οι κινεζικές εταιρείες θα βοηθήσουν στην παροχή ενεργειακού εξοπλισμού που η απαγόρευση της ΕΕ για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και τον εξοπλισμό LNG, έχει διακόψει και που η Ρωσία, δεν μπορεί να υποκαταστήσει από μόνη της. Από το 2014, οι κινεζικές εταιρείες μηχανικών προμήθευαν έως και το 80 τοις εκατό αυτού του εξοπλισμού, επομένως υπάρχει περιθώριο για την Κίνα να παρέμβει για να σταθεροποιήσει τις θέσεις της και ενδεχομένως να παράσχει πρόσθετη χρηματοδότηση για έργα (ενέργειας), που υποστηρίζονται από την Κίνα στην Αρκτική.
