Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία προοριζόταν να είναι ένα blitzkrieg - ένας γρήγορος αποκεφαλισμός της πολιτικής ελίτ της Ουκρανίας. Επρόκειτο να εγκατασταθεί μια φιλική προς τη Ρωσία κυβέρνηση. Οι Ουκρανοί, δύσπιστοι και απογοητευμένοι με τη διεφθαρμένη κυβέρνησή τους, θα αποδέχονταν αυτή τη γρήγορη αλλαγή. Η Ρωσία θα μπορούσε τότε να απομακρύνει γρήγορα τις δυνάμεις της. Η σύγκρουση θα ήταν πράγματι μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όχι ένας πόλεμος. Ο ρωσικός στρατός θα είχε φύγει πριν προλάβει η Δύση να απαντήσει. Το όλο πράγμα θα ήταν ένα τετελεσμένο γεγονός, όπως η αρπαγή της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υποτίμησε κατάφωρα την κυβέρνηση του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την αίσθηση της εθνικής ταυτότητας της Ουκρανίας. Η γρήγορη κίνηση του Πούτιν στο Κίεβο βυθίστηκε σε αδιέξοδο. Μετά από έξι εβδομάδες, οι Ρώσοι εγκατέλειψαν αυτόν τον βόρειο άξονα επίθεσης. Τώρα επικεντρώνονται στο να πάρουν μόνο την ανατολική περιοχή του Ντονμπάς της Ουκρανίας. Ωστόσο, ακόμη και αυτή η πιο περιορισμένη εισβολή θα έχει δυσκολίες. Ο λόγος είναι ότι ο Πούτιν πολεμά σχεδόν ολόκληρη τη Δύση, όχι μόνο την Ουκρανία, γράφει ο Robert Kelly, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Εθνικού Πανεπιστημίου του Πουσάν, στο 1945.
Ο πόλεμος είναι πλέον πόλεμος δι' αντιπροσώπων
Σχεδόν αμέσως, ο Ζελένσκι άρχισε να ζητά βοήθεια από τη Δύση, μετατρέποντας ουσιαστικά τη σύγκρουση σε πόλεμο με αντιπροσώπους μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Πράγματι, ο Ζελένσκι διέθεσε την ουκρανική πολεμική προσπάθεια με αυτούς τους όρους ρητά. Μίλησε για την Ουκρανία ως το μπροστινό άκρο της Ευρώπης, υπερασπίζοντάς την έναντι της ευρύτερης ρωσικής επιθετικότητας. Η Ουκρανία μπορεί να μην είναι στο ΝΑΤΟ ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά έγινε όλο και πιο σαφές ότι λειτουργούσε ως προπύργιο.
Ενόψει του πολέμου, ο Πούτιν έδωσε ομιλίες αποδοκιμάζοντας ολόκληρη τη μεταψυχροπολεμική διευθέτηση στην Ευρώπη. Δεν αντιτάχθηκε μόνο στην ανεξαρτησία της Ουκρανίας, αλλά στην επέκταση του ΝΑΤΟ, στη διαφυγή της Ανατολικής Ευρώπης από τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας και στην ανάπτυξη δημοκρατιών που γέρνουν τη Δύση σε όλη τη Ρωσία. Σαφώς θέλει πίσω κάποια εκδοχή της ΕΣΣΔ ή της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη υποψία ότι εάν ο Πούτιν έλεγχε ήδη την Ουκρανία, τώρα θα πίεζε τα κράτη της Βαλτικής ή την Πολωνία.
Σε αυτό, ο Ζελένσκι μάλλον έχει δίκιο. Ο ρεβιζιονισμός του Πούτιν, ιδανικά, δεν περιορίζεται μόνο στην Ουκρανία. Θέλει μια διαφορετική ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας – μια με πολύ μεγαλύτερο, ημι-αυτοκρατορικό ρόλο για τη Ρωσία. Αλίμονο, κανείς εκτός από τη Μόσχα δεν το θέλει αυτό, οπότε η Δύση στράφηκε δραματικά πίσω από την Ουκρανία. Ο πόλεμος είναι πράγματι ένας πόλεμος δι' αντιπροσώπων.
Ο Πούτιν έπρεπε να κερδίσει γρήγορα για να αποφύγει αυτό το αποτέλεσμα. Δεν το έκανε. Ο δυτικός αγωγός βοήθειας επεκτείνεται τώρα για να συμπεριλάβει βαρέα όπλα που θα μπορούσαν ακόμη και να βοηθήσουν την Ουκρανία να ανακτήσει εδάφη εάν μπορέσει να σταματήσει την τρέχουσα επίθεση στο Ντονμπάς. Ουσιαστικά η Ρωσία μάχεται τώρα έναν ουκρανικό στρατό εφοδιασμένο με δυτικό στρατιωτικό υλικό. Εάν αυτό συνεχιστεί, η Ουκρανία θα έχει έναν από τους καλύτερα εξοπλισμένους και σκληραγωγημένους στρατούς στον πλανήτη.
Η Ρωσία δεν μπορεί να κερδίσει έναν μακροπρόθεσμο πόλεμο αντιπροσώπων με τη Δύση
Αυτό το αποτέλεσμα είναι καταστροφή για τον Πούτιν. Η Ρωσία έχει το σημερινό πλεονέκτημα σε αριθμούς και μαζικότητα, αλλά η Ουκρανία έχει ανώτερο ηθικό και σύντομα εξοπλισμό. Καθώς αυξάνεται η εισροή δυτικών όπλων, η ζυγαριά θα εξισωθεί και στη συνέχεια θα στραφεί εναντίον της Ρωσίας.
Η Ρωσία επίσης δεν έχει την οικονομική ικανότητα, συγκεκριμένα την αμυντική βιομηχανική βάση, να ανταγωνιστεί (σχεδόν) το σύνολο της αμυντικής βιομηχανικής ικανότητας της Δύσης. Το ρωσικό ΑΕΠ είναι λιγότερο από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια. Το αμερικανικό ΑΕΠ και το ΑΕΠ της ΕΕ ξεπερνούν τα σαράντα τρισεκατομμύρια. Και οι δύο παράγουν εξοπλισμό εξίσου καλό ή καλύτερο από τον ρωσικό εξοπλισμό.
Ακόμη χειρότερα, η οικονομία της Ρωσίας θα υποστεί απότομη συρρίκνωση λόγω των κυρώσεων εναντίον της λόγω του πολέμου. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται γύρω από μια συρρίκνωση 5-10% από φέτος. Αυτό, συν το κόστος αυτού που έχει μεταστάσεις σε μεγάλο πόλεμο για τον οποίο ο ρωσικός πληθυσμός δεν ήταν προετοιμασμένος, θα ωθήσει τη Ρωσία σε ύφεση, αν όχι σε ταχεία κατάρρευση.
Ο Πούτιν ξόδεψε πολλά στον αμυντικό εκσυγχρονισμό της Ρωσίας την τελευταία δεκαετία απομονώνοντας την αμυντική της οικονομία από την παγκόσμια οικονομία. Δηλαδή, οι αμυντικές βιομηχανικές βάσεις της Ρωσίας είναι αρκετά αυταρχικές και θα πρέπει να είναι σε θέση να παράγουν τα απαραίτητα όπλα για λίγο ακόμη. Αλλά αν ο πόλεμος πέσει σε αδιέξοδο –αν η τρέχουσα επίθεση του Ντονμπάς δεν δημιουργήσει μια σημαντική νίκη – τότε οι Ρώσοι κατασκευαστές άμυνας θα πέσουν σε μια μεσοπρόθεσμη κούρσα εξοπλισμών με τους δυτικούς παραγωγούς. Είναι απίθανο να ξεπεράσουν τη δυτική αμυντική παραγωγή για πολύ, δεδομένης της έντονης ασυμμετρίας σε μέγεθος, συν τον πόνο των κυρώσεων.
Όπως πολλοί έχουν παρατηρήσει, εάν η Ουκρανία μπορεί απλώς να αντέξει για λίγους μήνες, η Ρωσία πιθανότατα δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη νίκη, έστω και τη καδμεία νίκη.
Το μοντέλο του Αφγανιστάν
Έχουμε ένα μοντέλο για αυτό – τον τελευταίο καταστροφικό πόλεμο αντιπροσώπων της Ρωσίας με τον ευρύτερο κόσμο. Το 1979, η ΕΣΣΔ εισέβαλε στο Αφγανιστάν. Όπως και στην τρέχουσα σύγκρουση στην Ουκρανία, οι υπερασπιστές υπέστησαν αρχικά τιμωρητικές απώλειες και οι Σοβιετικοί σημείωσαν κέρδη. Αλλά η εθνικιστική-ισλαμιστική αντίσταση στο Αφγανιστάν παρέμεινε. Και ο εξωτερικός κόσμος ταλαντεύτηκε πίσω από αυτούς τους επαναστάτες.
Ένας αγωγός υπό την αιγίδα των ΗΠΑ μετέφερε λαθραία όπλα μέσω παρακείμενων μουσουλμανικών εδαφών στο Αφγανιστάν. Οι επίμονοι, υψηλού ηθικού αντάρτες εκεί, όπως και ο στρατός της Ουκρανίας σήμερα, χρησιμοποίησαν αυτά τα όπλα για να αποτρέψουν περαιτέρω σοβιετικά κέρδη. Ο πόλεμος έγινε πόλεμος φθοράς. Με τον καιρό, οι Σοβιετικοί κουράστηκαν και αποσύρθηκαν. Ομοίως, ακόμη και αν οι Ρώσοι καταφέρουν να κερδίσουν μια βραχυπρόθεσμη νίκη στο Ντονμπάς τους επόμενους μήνες, πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν μια εξέγερση σε αυτές τις κατακτημένες περιοχές και η υπόλοιπη Ουκρανία θα πιέσει αυτές τις κατακτήσεις, οπλισμένη συνεχώς από τη Δύση.
Οι επιλογές της Ρωσίας είναι περιορισμένες. Δεν μπορεί να διεισδύσει στρατιωτικά στη δυτική Ουκρανία για να διακόψει τη ροή των προμηθειών. Τα σύνορα μεταξύ Ουκρανίας και ΝΑΤΟ είναι πολύ μακρά για να εμποδίσουν την εισροή με πυραυλικά πλήγματα. Δεν μπορεί επίσης να χτυπήσει μέσα στο ΝΑΤΟ για να εμποδίσει τη συλλογή όπλων. Αυτό κινδυνεύει να κλιμακωθεί με το ίδιο το ΝΑΤΟ. Ομοίως, μια ρωσική κλιμακωτή χρήση πυρηνικού ή χημικού όπλου στην Ουκρανία κινδυνεύει με εμπλοκή του ΝΑΤΟ.
Η καλύτερη ευκαιρία της Ρωσίας είναι να κερδίσει γρήγορα μια περιορισμένη νίκη – προτού επιλυθούν όλες οι πολιτικές και υλικοτεχνικές αποκλίσεις στην προσπάθεια εφοδιασμού του ΝΑΤΟ – και να επιδιώξει μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων. Εάν όχι, η Ρωσία θα παγιδευτεί σε έναν πλήρη πόλεμο δι' αντιπροσώπων με έναν πολύ πιο πλούσιο, πιο παραγωγικό αντίπαλο που θα παρέχει έναν σκληρό, αποφασιστικό τοπικό πελάτη.