Άραγε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία θέτει τις βάσεις για την Τουρκία, να έχει μια πραγματική προσέγγιση με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ; Ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν είπε, υπό το φως της τουρκικής βοήθειας στις πολεμικές προσπάθειες της Ουκρανίας, «δεν υπάρχει λογική δικαιολογία» για τη μη άρση των κυρώσεων και των εμπάργκο σε στρατιωτικές πωλήσεις και μεταφορές στην κυβέρνησή του.
Ενώ είναι αλήθεια ότι, το τουρκικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Bayraktar βοήθησε την Ουκρανία στη στόχευση ρωσικών στρατιωτικών υλικών, οι λόγοι για τους οποίους υπάρχει εμπάργκο πώλησης όπλων κατά της Τουρκίας είναι ένας πολύ μακρύς κατάλογος που έχει μεγαλώσει με τα χρόνια. Η εθνοκάθαρση της Τουρκίας κατά των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία, δεν διαφέρει πολύ από τις προηγούμενες τουρκικές ενέργειες στην Κύπρο ή από αυτό που κάνει η Ρωσία στην Ουκρανία.
Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ έχουν εκτιμήσει την τουρκική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της μεσολάβησης μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας, γνωρίζουν ότι οι αυτοκαταστροφικές νομισματικές πολιτικές του Ερντογάν τον ανάγκασαν να απευθυνθεί στους πρώην συμμάχους του στο ΝΑΤΟ για την επιβίωσή του. Η πρώτη δουλειά ενός αυταρχικού είναι η αυτοσυντήρηση. Πρέπει να είναι σε πραγματικά δύσκολη θέση. Παρά την ισλαμιστική ιδεολογία, που εμψυχώνει τις αντισιωνιστικές του ενέργειες, έχει μετριάσει την αντισημιτική ρητορική του. Πρόσφατα συναντήθηκε με τον Ισραηλινό Πρόεδρο Ισαάκ Χέρτζογκ και ζήτησε μια νέα αρχή με τον πρώην ισραηλινό σύμμαχο της Τουρκίας.
Πριν έρθει στην εξουσία ο Ερντογάν, η Τουρκία και το Ισραήλ ήταν στενοί σύμμαχοι. Η Τουρκία ήταν η πρώτη μουσουλμανική χώρα που αναγνώρισε το Ισραήλ και μετά τις Συμφωνίες του Όσλο, πλησίασε ακόμη περισσότερο. Αν όχι για τον Ερντογάν, που ανασυγκρότησε το έθνος και την κυβέρνησή του με την εικόνα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ενώ συμμαχούσε με τους συναδέλφους του ισλαμιστές στη Γάζα, δεν θα υπήρχε λόγος οι δύο χώρες να μην είναι ακόμη περιφερειακοί εταίροι ασφάλειας.
Θα έπρεπε ο Ερντογάν να επανεξετάσει το πιο κραυγαλέο λάθος του με τις ΗΠΑ, την αγορά του προηγμένου αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από τους Ρώσους, οδηγώντας στην αποβολή της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35. Οι ΗΠΑ πρότειναν πρόσφατα να το στείλει στην Ουκρανία και θα ήταν πρόθυμες να βοηθήσουν στην κάλυψη μέρους του κόστους. Με την τουρκική οικονομία σε δεινή θέση και λίγους πέρα από τη Λευκορωσία να συμπαθούν ανοιχτά τους Ρώσους, ο Ερντογάν πρέπει να αποφασίσει, αν θέλει να αρπάξει την ευκαιρία και να επιστρέψει προς τη Δύση και τον σημαντικότερο περιφερειακό εταίρο της Αμερικής, το Ισραήλ.
Θα είναι όμως γνήσια προσέγγιση ή απλώς πολιτική; Τι πρέπει να απαιτήσουν η Δύση και το Ισραήλ μετά από χρόνια διπλής διασταύρωσης και απειλής από τον Ερντογάν, τις μέρες που ένιωθε ότι είχε τη δύναμη να κάνει ότι ήθελε; Θυμηθείτε ότι ο Ερντογάν κατηγόρησε τις ΗΠΑ για το αποτυχημένο πραξικόπημα το 2016. Διέκοψε επίσης το ηλεκτρικό ρεύμα στην αεροπορική βάση των ΗΠΑ στο Ιντσιρλίκ, η οποία φιλοξενεί τακτικά πυρηνικά όπλα, κάτι που κανένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ δεν το έχει κάνει.
Το Ισραήλ έχει ακόμη περισσότερα προβλήματα με την Τουρκία. Η υποστήριξη του Ερντογάν στη Χαμάς και η φιλοξενία των μελών της που σχεδιάζουν τρομοκρατικές επιθέσεις από το τουρκικό έδαφος, είναι κάτι που το Ισραήλ θα επιμείνει να τερματίσει εάν θέλει πραγματικά να θερμάνει τους δεσμούς. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου πολέμου στη Γάζα, ο αντισημιτισμός και η ρητορική του Ερντογάν εμφανίστηκαν πλήρως, αποκαλώντας το Ισραήλ «τρομοκρατικό κράτος… δολοφόνο παιδιών και ηλικιωμένων που χορταίνει μόνο ρουφώντας το αίμα τους».
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής, «αυτές οι ανανεωμένες επαφές και οι διπλωματικές δίοδοι που αναζωογονήθηκαν δεν πρέπει να ξεγελάσουν κανέναν: οι βαθείς, δομικοί περιορισμοί στη σχέση Τουρκίας-Ισραήλ θα κρατήσουν μια βαθύτερη προσέγγιση εκτός τραπεζιού για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Είναι ενδιαφέρον ότι η Τουρκία και το Ισραήλ, πριν από εξήντα χρόνια μοιράστηκαν πληροφορίες για να περιορίσουν τον «σοβιετικό επεκτατισμό, τον αραβικό εθνικισμό και την τρομοκρατία». Πίσω στο μέλλον, τα ίδια προβλήματα αντηχούν στη Μέση Ανατολή σήμερα.
Το Ισραήλ δεν εμπιστεύεται ότι ο Ερντογάν θα αλλάξει θέση και δεν θα ήθελε τίποτα καλύτερο, από το να μην ψηφιστεί ο Ερντογάν για το αξίωμά του τον επόμενο χρόνο και να πάρει τις ευκαιρίες του με έναν πιθανό πιο φιλικό ηγέτη της αντιπολίτευσης ως πρόεδρο. Αλλά πολλά μπορούν να συμβούν τον επόμενο χρόνο, και αν το Ισραήλ καταφέρει να πείσει την Τουρκία να μειώσει την υποστήριξή της στη Χαμάς και να κατεβάσει τις φλόγες της αντισημιτικής ρητορικής, αυτό θα ήταν ένα σταθεροποιητικό αποτέλεσμα που αξίζει την προσπάθεια.
Εξίσου προβληματική είναι η τουρκική υποστήριξη προς τους Ισραηλινούς Άραβες ισλαμιστές, που υποκινούν τη βία στο Όρος του Ναού, όπου οι ευαισθησίες των μουσουλμάνων είναι πάντα στο «κόκκινο». Με το Ραμαζάνι να πλησιάζει και τον τρόμο να αυξάνεται στο Ισραήλ, ο Ερντογάν θα μπορούσε να βοηθήσει στην καταπολέμηση της βίας, αν το επιλέξει.
Οι πολιτικές του Ερντογάν σήμερα, έρχονται σε αντίθεση με περιφερειακά μουσουλμανικά έθνη όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Για να μην αναφέρουμε την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ιταλία, των οποίων οι προγραμματισμένοι αγωγοί φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Ισραήλ θα διέρχονται από αυτά τα έθνη και την υπόλοιπη Ευρώπη. Η Τουρκία θέλει ένα κομμάτι της δράσης και έχει κάνει προκλητικά βήματα, διεκδικώντας τα κυπριακά κοιτάσματα φυσικού αερίου ως δικά της.
Μπορεί να σφυρηλατηθεί μια μερική προσέγγιση με το Ισραήλ; Είναι προς το πολιτικό συμφέρον του Ισραήλ να το αναπτύξει αυτό ένα χρόνο πριν από τις τουρκικές προεδρικές εκλογές;
Οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να «ξυπνούν» από τις απειλές του Ερντογάν να απελευθερώσει εκατομμύρια πρόσφυγες στην Ευρώπη, τους οποίους έχει χρησιμοποιήσει για να εκβιάσει χρήματα για να συγκρατήσει τα κύματα των πιθανών μεταναστών. Δεν θα χρειαστούν πολλά για να αναθερμανθούν οι σχέσεις της Ευρώπης με την Τουρκία, αλλά θα πρέπει πραγματικά να αντέξουν για περισσότερες τουρκικές παραχωρήσεις, διαφορετικά η απειλή να γεμίσουν οι χώρες της με πρόσφυγες θα την εκμεταλλευτεί ο Ερντογάν ξανά σύντομα.
Η ευθυγράμμιση της Τουρκίας με τη Ρωσία δεν είναι μια φυσική εταιρική σχέση. Η Τουρκία φοβάται τη Ρωσία και τώρα χρειάζεται το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Η Τουρκία και η Ρωσία βρίσκονται ήδη σε αντίθετες πλευρές στον πόλεμο μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, στη Συρία και στη Λιβύη. Δεν θα υπάρξει καλύτερος χρόνος για την Τουρκία να απαλλάξει τον εαυτό της από το σύστημα S-400, ειδικά με τη Ρωσία να βρίσκεται στο ναδίρ των δημοσίων σχέσεων παγκοσμίως. Πόσο αξιόπιστος θα είναι ποτέ ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αν δεν μπορεί να αποστασιοποιηθεί από τη Ρωσία τώρα;
Το μόνο σίγουρο στη Μέση Ανατολή, είναι ότι οι συμμαχίες αλλάζουν με τον άνεμο. Μια καλύτερη συναλλακτική σχέση με τον Ερντογάν που θα μπορούσε να μειώσει την υποστήριξή του προς τους ισλαμιστές αδελφούς στη Γάζα και το Ισραήλ αξίζει τον κόπο.
