Παρακολουθώντας τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες φοβούνται ότι θα μπορούσαν να είναι οι επόμενες. Ισορροπίες τρόμου σε πολιτικό και ενεργειακό επίπεδο διαμορφώνονται και στα Βαλκάνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Για πολλούς υπάρχει το ενδεχόμενο μιας πιο δυναμικής επανεμφάνισης της Μόσχας στα Βαλκάνια, που θα έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγήσει σε μια νέα αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και Μόσχας, προκαλώντας νέες αποσταθεροποιητικές τάσεις στην ήδη εύθραυστη περιοχή αλλά και μια πιθανή ανάφλεξη στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη με απρόβλεπτες συνέπειες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Περικλής Νεάρχου: Εκτόνωση στην Ουκρανική κρίση μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συνεννόηση Ρωσίας - ΗΠΑ (Ηχητικό)
Όμως δεν είναι μόνο ο Πούτιν, που μπορεί να ανάψει την σπίθα στα Βαλκάνια. Όπως πολύ σωστά λέει ο θυμόσοφος λαός μας «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται», καθώς έριδες και διεκδικήσεις εδαφών μπορεί να έρθουν στην επιφάνεια με απρόβλεπτες διαστάσεις.
Ο 71χρονος πρώην πρωθυπουργός της Ρουμανίας Αντριάν Ναστάζε, μιλώντας στην ειδική εκπομπή «Πόλεμος στην Ουκρανία» που μεταδόθηκε ζωντανά από το κανάλι Gândul, αναφέρθηκε στο «εδαφικό ζήτημα» της χώρας του.
Σύμφωνα με το gandul.ro, ο 71χρονος πρώην πρωθυπουργός της Ρουμανίας, είπε χαρακτηριστικά για την «ανάκτηση των ρουμανικών εδαφών από την Ουκρανία», όταν ρωτήθηκε:
«Λαμβάνοντας υπόψη το όλο παγκόσμιο πλαίσιο και την επανίδρυση των σφαιρών ισχύος και επιρροής στον παγκόσμιο χάρτη, είναι μια καλή στιγμή για να τεθεί στην ημερήσια διάταξη -μετά το τέλος του πολέμου- το θέμα των ρουμανικών εδαφών;», ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο.
«Το θέμα που σχετίζεται με τα ρουμανικά εδάφη που ανήκουν στην Ουκρανία πρέπει να επιβεβαιωθεί, πρέπει να ανακληθεί και να επανεισαχθεί στην ατζέντα μιας σχέσης με την Ουκρανία. Μόλις τελειώσει αυτή η σύγκρουση, η Ουκρανία θα βρεθεί σε μια λεπτή κατάσταση.
Συμφωνώ απολύτως ότι πρέπει να γνωρίζουμε αυτά τα πράγματα, να τα επιβεβαιώσουμε και σε αυτή τη βάση να διατηρήσουμε πιθανώς, μια συγκεκριμένη κατάσταση», είπε ο πρώην πρωθυπουργός.
Η Ρουμανία είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ και γείτονας, με την οποία η Ουκρανία έχει τεταμένες σχέσεις, οι οποίες βρίσκονται σε σοβαρό αδιέξοδο εδώ και χρόνια. Υπάρχουν μερικοί πολιτικοί και οικονομικοί λόγοι για αυτό.
Η απόφαση που ψηφίστηκε από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον Φεβρουάριο του 2009, η οποία καθόρισε τελικά το καθεστώς του νησιού των φιδιών (Snake Island στη Μαύρη Θάλασσα) και την οριοθέτηση των συνόρων των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών της Ουκρανίας και της Ρουμανίας στην υφαλοκρηπίδα της Μαύρης Θάλασσας, αφαίρεσε τη μεγάλη διαφορά από την ατζέντα των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, αλλά δεν κατάφερε να μειώσει την αμοιβαία δυσπιστία τους.
Οι πηγές αυτής της δυσπιστίας περιλαμβάνουν τη δύσκολη ιστορία των σχέσεων Ουκρανίας-Ρουμανίας τον 20ό αιώνα, η οποία εξακολουθεί να επηρεάζει αρνητικά την πολιτική και οικονομική συνεργασία, μεταξύ αυτών των δύο χωρών και να τις εμποδίζει να απαλλαγούν από μνησικακίες.
Οι ενέργειες του Βουκουρεστίου που έγιναν σε σχέση με τις Ρουμανικές και Μολδαβικές εθνικές μειονότητες στην Ουκρανία, ερμηνεύονται στο Κίεβο ως απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ουκρανίας και η πολιτική και οικονομική δραστηριότητα της Ρουμανίας στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας, θεωρείται αντίθετη προς τα ουκρανικά συμφέροντα στην περιοχή αυτή.
Στην πραγματικότητα, αν και η Ρουμανία υποστηρίζει τις προσπάθειες της Ουκρανίας να οικοδομήσει στενότερες σχέσεις με τις δυτικές δομές στη διεθνή σκηνή, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι η υποστήριξη της Ρουμανίας θα εξαρτηθεί από την επίλυση διμερών διαφορών με τρόπο ευνοϊκό για τη Ρουμανία και η πολιτική και οικονομική δραστηριότητα της Ρουμανίας στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας, θεωρείται αντίθετη με τα ουκρανικά συμφέροντα στην περιοχή αυτή.
Ένα άλλο καθήκον προτεραιότητας για τη Ρουμανία, είναι να ενισχύσει τη δική της θέση στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, η οποία αντιμετωπίζεται με δυσαρέσκεια τόσο στο Κίεβο όσο και στη Μόσχα.
Πρέπει να αναφερθεί ότι Ρουμάνοι και Ουκρανοί ανώτεροι κρατικοί αξιωματούχοι, έχουν συναντηθεί σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια. Η τελευταία συνάντηση σε προεδρικό επίπεδο πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2008, όταν ο Βίκτορ Γιούσενκο ήταν πρόεδρος της Ουκρανίας.
Οι επισκέψεις υπουργών Εξωτερικών ήταν επίσης αρκετά σπάνιες. Σε ορισμένα επίσημα ουκρανικά έγγραφα, η Ρουμανία αντιμετωπίζεται ως πιθανή πηγή απειλής για την εθνική ασφάλεια. Παρόμοιες απόψεις εκφράζονται από ενεργούς υψηλόβαθμους Ουκρανούς στρατιωτικούς και ορισμένους ειδικούς και πολιτικούς.
Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, που αναγνωρίζει σχεδόν το 80% της αμφισβητούμενης περιοχής στην υφαλοκρηπίδα –η οποία έχει πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων– ως ρουμανικό έδαφος, έγινε αποδεκτό αρνητικά στην Ουκρανία. Ορισμένα ουκρανικά μέσα το είδαν ως ένδειξη περαιτέρω εδαφικών διεκδικήσεων από τη Ρουμανία, σχετικά με τη Βόρεια Μπουκοβίνα (περιφέρεια Τσερνίβτσι) και τη Νότια Βεσσαραβία (μέρος της περιφέρειας της Οδησσού).
Το γεγονός ότι οι επαφές σε υψηλό πολιτικό επίπεδο είναι σπάνιες, εμποδίζει τη δημιουργία θεσμικού και χρηματοδοτικού πλαισίου για αποτελεσματική πολιτιστική συνεργασία και διάλογο μεταξύ εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Η Ρουμανία είναι επίσης, ο μόνος γείτονας της Ουκρανίας, μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η οποία δεν έχει υπογράψει συμφωνία για τη μικρή διασυνοριακή κυκλοφορία.
Η δραστηριότητα των διπλωματικών γραφείων των δύο χωρών, είναι πολύ χαμηλή και λείπουν πρωτοβουλίες ήπιας δύναμης και δραστηριότητα δημόσιας διπλωματίας –όπως η δημιουργία κέντρων πολιτισμού ή η προώθηση του τουρισμού–. Το αποτέλεσμα αυτού, είναι ότι το κοινό και στις δύο χώρες βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα αμοιβαία στερεότυπα.
Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών κάνουν ελάχιστα για να το αλλάξουν αυτό. Ως αποτέλεσμα, οι πολιτικές τους σχέσεις χαρακτηρίζονται από δυσπιστία και προκατάληψη, και το Κίεβο βλέπει τη δραστηριότητα του Βουκουρεστίου για την προστασία των δικαιωμάτων της ρουμανικής εθνικής μειονότητας στην Ουκρανία ως μη φιλική.
Η ιδέα της «Μεγάλης Ρουμανίας» και η ρουμανική ιστορική πολιτική
Τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, επιβεβαιώθηκαν βάσει δύο συνθηκών που υπέγραψαν η Ρουμανία και η Ουκρανία το 1997 και το 2003 και η Ρουμανία δεν αμφισβητεί επίσημα αυτό. Ωστόσο, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την εμφάνιση μιας ανεξάρτητης Ουκρανίας, οι Ρουμάνοι πολιτικοί έχουν αμφισβητήσει επανειλημμένα τη νομιμότητα της αλλαγής των Ρουμανο-Σοβιετικών συνόρων το 1940, ως συνέπεια της Βεσσαραβίας, της Βόρειας Μπουκοβίνα και του Snake Island στη Μαύρη Θάλασσα, που ανήκε στο Βασίλειο της Ρουμανίας, έγινε μέρος της ΕΣΣΔ.
Αν και η Ρουμανία έχει υπογράψει μια σειρά διεθνών συμφωνιών που επικύρωσαν τη μορφή των συνόρων στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ιδέες για την επανένταξη «όλων των ρουμανικών εδαφών» εξακολουθούν να είναι δημοφιλείς στα μέσα ενημέρωσης και στον πολιτικό λόγο.
Τέτοιες δηλώσεις Ρουμάνων πολιτικών θεωρούνται στην Ουκρανία ως εδαφικές διεκδικήσεις και προσθέτουν στην αρνητική εικόνα της Ρουμανίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η σημαντική υποστήριξη που προσφέρει το Βουκουρέστι στους Ρουμάνους που ζουν στο εξωτερικό, εκλαμβάνεται στην Ουκρανία ως μια προσπάθεια ήπιας υλοποίησης της ιδέας της «Μεγάλης Ρουμανίας» (România Mare), μέσω της ενσωμάτωσης των παραμεθόριων περιοχών στο πολιτιστικό και γλωσσικό.
