Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ήδη αισθητή στις τσέπες του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο πόλεμος έχει επίσης εξαπλωθεί σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, τα μέταλλα και τα δημητριακά, απειλώντας την παγκόσμια ανάκαμψη μετά από δύο χρόνια της πανδημίας.
Ο Τέντρος Αντανόμ, επικεφαλής του ΠΟΥ, συμμετείχε στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και ανέφερε ότι οι επιθέσεις εναντίον νοσοκομείων και ιατρικού προσωπικού, απαγορεύονται βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Οι Συμβάσεις της Γενεύης θεωρούν ότι το ιατρικό προσωπικό είναι «ουδέτερο» σε μια ένοπλη σύγκρουση και ότι η μη τήρηση αυτού του πλαισίου της σύμβασης, θέτει τη Ρωσία σε περιπτώσεις εγκλημάτων πολέμου.
Δεν υπάρχουν σημάδια κατάπαυσης του πυρός
Τα πράγματα δεν εξελίσσονται για τον Βλαντιμίρ Πούτιν, όπως προέβλεψε προμελετημένα και υπολογιστικά σε μια εισβολή που τουλάχιστον ετοίμαζε εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Δεν υπολόγισε στο θάρρος του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ούτε στη στωική αντίσταση και το θάρρος του λαού. Προκαλείται από τις νεότερες γενιές που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μια ελεύθερη Ουκρανία τα τελευταία τριάντα χρόνια. Δυστυχώς είναι αυτοί που πεθαίνουν για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους.
Το πρόσχημα της επέκτασης του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, που χαρακτηρίζεται από το Κρεμλίνο ως κόκκινη ζώνη κατά της ρωσικής ασφάλειας, αποκτά νόημα: θέλει τον έλεγχο των φυσικών πόρων της Ουκρανίας υπό το φέουδο του, θέλει πρόσβαση στη θάλασσα και να έχει στην κυριαρχία του τα λιμάνια.
Η Υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) σημειώνει ότι από τις 24 Φεβρουαρίου, περισσότεροι από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία, καταφεύγοντας στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, εκτιμά ότι έως και 12 εκατομμύρια Ουκρανοί θα χρειαστούν επειγόντως ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσουν.
Έξω από την Ουκρανία ο άλλος πόλεμος αρχίζει να γίνεται αισθητός
Ο οικονομικός που θα αφήσει επίσης εκατοντάδες θύματα, θύματα υπερβολικών τιμών σε πολλά βασικά.
Ο ενεργειακός εκβιασμός που επιφέρει ο Πούτιν στην Ευρώπη, προετοιμάζει αυτόν τον πόλεμο εδώ και ένα χρόνο, μεταφράζεται σε αποσταθεροποιητική αύξηση των τιμών.
Όλα είναι ψηλά. Το Χρηματιστήριο Μετάλλων του Λονδίνου ανέστειλε τις συναλλαγές του νικελίου, αφού έφτασε στην τιμή πώλησης των 100.000 δολαρίων ο τόνος. Η πρωτοφανής απόφαση ελήφθη την περασμένη Τρίτη 8 Μαρτίου.
Η ουγγιά χρυσού βρίσκεται σε μια ασταμάτητη ανάβαση, μετατρέπεται σε παραδοσιακή αξία καταφυγίου σε περιόδους αναταραχής και αβεβαιότητας, έχει εκτοξευθεί στα 2.000 δολάρια ανά ουγγιά.
Η τιμή του πετρελαίου αυξάνεται επίσης σαν αερόστατο: το Brent είναι στα 127 δολάρια το βαρέλι και το Δυτικό Τέξας είναι πάνω από 117 δολάρια το βαρέλι.
Άλλα «εμπορεύματα» όπως τα δημητριακά αυξάνονται μεταξύ 2 και 3% κάθε μέρα, όπως και το σιτάρι, η βρώμη και το κριθάρι. Στην Ευρώπη, η τιμή των τροφίμων ανατιμάται, επηρεάζοντας πολλά βασικά προϊόντα όπως το ψωμί, αλλά αυξάνει επίσης την τιμή του κρέατος, των κονσέρβων, της μπύρας και του ρυζιού.
Το τρέχον σενάριο με μέταλλα, ενέργεια και βασικές πρώτες ύλες με εντελώς παραμορφωμένες αξίες, όχι λόγω πτώσης της προσφοράς ή της ζήτησης που προέρχεται από δημογραφικές, εποχιακές αλλαγές, συνήθειες, φυσικές επιπτώσεις αλλά με την εισαγωγή μιας σειράς εξωγενών μεταβλητών: όπως μια πολεμική εισβολή και μια σειρά από πολιτικές και οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, σώζουν το προπολεμικό σενάριο που εξαπέλυσε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το καλάθι του ψωμιού της Ευρώπης
Εάν ο όρος «ευρωπαϊκό καλάθι ψωμιού» είναι γνωστός, μπορεί να οφείλεται στο ότι αναφέρεται από αμέτρητους αναλυτές τον περασμένο μήνα περίπου, καθώς αξιολογούν τον αντίκτυπο που θα έχει (ή μπορεί να είχε ήδη) η ρωσική εισβολή στα τρόφιμα, εξαγωγές.
Ωστόσο, μπορεί επίσης να είναι γνωστός επειδή η Ουκρανία φέρει το επίθετο του «καλαθιού ψωμιού της Ευρώπης», εδώ και αρκετό καιρό. Η Ουκρανία είναι ένας τεράστιος εξαγωγέας δημητριακών, με τη χώρα να καταλαμβάνει την πέμπτη θέση όσον αφορά τις συνολικές εξαγωγές σιταριού στον κόσμο (εξήγαγε αξίας σχεδόν 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2020).
Επιπλέον, παρέχει στην Ευρωπαϊκή Ένωση περίπου το ένα τέταρτο των εισαγωγών της σε δημητριακά και φυτικά έλαια και το ήμισυ του καλαμποκιού της . Με απλά λόγια, η Ουκρανία έχει τεράστια στρατηγική σημασία, όσον αφορά τον εφοδιασμό τροφίμων της Ευρώπης (και με τη σειρά του, του κόσμου).
Αλλά πώς επηρεάζει αυτό τις χώρες εκτός της Ουκρανίας; Ένας μεγάλος αριθμός χωρών βασίζεται στην Ουκρανία για την τροφή τους, οποιαδήποτε διαταραχή στον εφοδιασμό θα μπορούσε γρήγορα να μετατραπεί από κρίση σε καταστροφή, ειδικά σε ιδιαίτερα ευάλωτες χώρες.
Για παράδειγμα η χώρα του Λιβάνου, το 50 τοις εκατό των σιτηρών προέρχεται από την Ουκρανία. Η Υεμένη, η Συρία, η Τυνησία εξαρτώνται από τη χώρα της Ουκρανίας ως καλάθι ψωμιού.
Έμμεσες συνέπειες
Οι παραπάνω συνέπειες στον εφοδιασμό τροφίμων είναι αρκετά προφανείς, αλλά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που είτε προκλήθηκαν είτε επιδεινώθηκαν από την εισβολή που θα μπορούσαν να διαταράξουν την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Ο στρατός της Ουκρανίας ανέστειλε κάθε εμπορική ναυτιλία στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, πράγμα που σημαίνει ότι κάθε τρόφιμο που προοριζόταν για εξαγωγή βρίσκεται τώρα σε αποβάθρες και αποθήκες.
Μαζί με τις εφεδρικές μεταφορές είναι η έλλειψη λιπασμάτων που αναμένεται ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης. Οι τιμές των λιπασμάτων ήταν ήδη υψηλές, ως αποτέλεσμα της εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου αλλά με τη Ρωσία να παράγει πολλά από τα κρίσιμα χημικά που απαιτούνται για την παραγωγή λιπασμάτων, υπάρχει επίσης ο φόβος ότι οι οικονομικές κυρώσεις ενδέχεται να αυξήσουν την τιμή ακόμη υψηλότερα.
Όπως έχει διαπιστωθεί προηγουμένως, ο Μάρτιος και ο Απρίλιος σηματοδοτούν κρίσιμους μήνες για τους αγρότες σε όλη την Ευρώπη (και τον υπόλοιπο κόσμο), καθιστώντας τη χειρότερη δυνατή στιγμή για αύξηση της τιμής των λιπασμάτων, εάν όντως υπάρχει καλή στιγμή για κάτι τέτοιο. Με τις εκτιμήσεις να υποδηλώνουν ότι σχεδόν ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός υποστηρίζεται από συνθετικά λιπάσματα , οι αυξημένες τιμές και οι ελλείψεις θα εντείνουν και πάλι τους φόβους για μια επικείμενη διεθνή κρίση επισιτιστικής ασφάλειας.
Τι σημαίνει αυτό για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια;
Ο αντίκτυπος που θα μπορούσε να έχει στην επισιτιστική ασφάλεια μια διακοπή στην παραγωγή τροφίμων, συν οικονομικές κυρώσεις στην ίδια τη Ρωσία, είναι τεράστιος. Η παραγωγή λιγότερων τροφίμων στην Ευρώπη (και αλλού, εάν γίνουν αντιληπτοί οι φόβοι για έλλειψη λιπασμάτων), θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές σε μια εποχή που ο πληθωρισμός και οι δυσκολίες της εφοδιαστικής αλυσίδας ως αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19, προκαλούν ήδη τους καταναλωτές να αισθάνονται το τσίμπημα.
Όπως συμβαίνει συνήθως με τις κρίσεις επισιτιστικής ανασφάλειας, ορισμένα έθνη και κοινότητες θα επηρεαστούν περισσότερο από άλλα. Για τις χώρες που εισάγουν την πλειονότητα των τροφίμων τους, οι επόμενοι μήνες και ακόμη και χρόνια μπορεί να είναι πολύ δύσκολοι.
