Πρωτοφανής αριθμός πλοίων της Ρωσίας, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ με οργανικά αεροπορικά μέσα επιχειρούν αυτή τη στιγμή στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Πιο πέρα, στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ρωσία έχει αποδείξει ότι είναι πρόθυμη να ενεργήσει επιθετικά στους ουρανούς κατά των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων, ακόμη και κατά τη διάρκεια αυτής της αυξημένης έντασης.
Στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος βρίσκεται και πάλι η Τουρκία, η οποία αυτή την φορά με τις πράξεις της προκαλεί προβληματισμό στην περιοχή της ανατολικής Ουκρανίας.
Και μέσα σε όλα αυτά, η Τουρκία παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και οι προσπάθειές της εστιάζονται στο να βρίσκεται σε στενή επαφή τόσο με το Κίεβο όσο και με τη Μόσχα. Η Άγκυρα προσφέρθηκε επίσης να μεσολαβήσει στις συνομιλίες μεταξύ τους.
Ο Ερντογάν επισκέφθηκε επίσης πρόσφατα το Κίεβο και είχε συνομιλίες με τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι. Ο Τούρκος πρόεδρος, επανέλαβε ότι η Τουρκία εμμένει στην απόφασή της να μην αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας και δήλωσε ότι η Άγκυρα υποστηρίζει την πρωτοβουλία της Ουκρανικής Πλατφόρμας Κριμαίας.
Στα πλαίσια αυτών των βλέψεων το Τουρκικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (MSB), ανακοίνωσε την άσκηση «Εκπαίδευσης Πρόληψης Υπερπόντιου Υψηλού Υψομέτρου» που διεξήχθη από 8 αεροσκάφη F-16 που ανήκουν στην 5η Διοίκηση Κύριας Βάσης Αεριωθουμένων στην Αμάσεια Μερζιφόν, σε υψόμετρο 30.000-35.000 ποδιών και στον ανεφοδιασμό των στοιχείων επιφάνειας της Διοίκησης Ναυτικών Δυνάμεων.
Σε μια παγωμένη Ευρώπη, χειμαζόμενη αφενός από την πανδημία, αφετέρου από την ενεργειακή κρίση και τη συνακόλουθη αύξηση των τιμών, ένας νέος ψυχρός πόλεμος μαίνεται ανάμεσα στη Ρωσία και στις ΗΠΑ. Αρκεί δε μια μικρή «σπίθα» στην Ουκρανία, για να μετατραπεί, εξαίφνης, σε θερμό πόλεμο. Και οι φλόγες, αναμφίβολα, θα αγγίξουν και την Ελλάδα, ιδίως καθώς σε αυτήν την ρωσοουκρανική σύγκρουση ο εθνικός μας αντίπαλος, η Τουρκία, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο.
Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία και η Ουκρανία έχουν εμβαθύνει την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική τους συνεργασία. Από το 2021 δε η Τουρκία είναι ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στην Ουκρανία. Η συνεργασία Ουκρανίας - Τουρκίας αφορά, μεταξύ άλλων, σε μεγάλα έργα υποδομής, στην προμήθεια τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, στην παραγγελία νέων κορβετών τουρκικής κατασκευής καθώς και στον σχεδιασμό για άμεση τουρκική συμβολή στην παραγωγή ουκρανικών αεροσκαφών.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία συνιστά, εδώ και χρόνια, μια σημαντική εταίρο της Ρωσίας, όντας ένας απαραίτητος διαμετακομιστικός κόμβος ρωσικής ενέργειας προς την Ευρώπη με τον αγωγό Turk Stream (και τον Turk Stream 2). Είναι, επίσης, ένας από τους καλύτερους πελάτες της στην αγορά ενεργειακών πόρων αλλά και στα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας S-400 και ένας κομβικός συνεργάτης στη δημιουργία πυρηνικού σταθμού στις ακτές της Μεσογείου, από τη ρωσική κρατική εταιρεία ROSATOM.
Οι σχέσεις Μόσχας- Άγκυρας είναι, βέβαια, σήμερα πολύ ισχυρές, στρατηγικής σημασίας και για τις δύο πλευρές. Η αναβίωση όμως από τη Ρωσία εγκαταλελειμμένων στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην κατεχόμενη Κριμαία και η μετεγκατάσταση σε αυτήν σύγχρονων οπλικών συστημάτων, θα υπονομεύσουν την ευρύτερη κατάσταση ασφαλείας στη Μαύρη Θάλασσα. Και σαφώς αυτό προβληματίζει την Τουρκία, που επιθυμεί να κρατάει εκείνη το «κλειδί» για μία ασφαλή, ελεγχόμενη περιοχή της Μαύρης Θάλασσας μέσα και από την εφαρμογή της Σύμβασης του Μοντρέ.
Η Τουρκία, λοιπόν, φαίνεται να έρχεται για άλλη μια φορά απέναντι στη Ρωσία, όπως και στο πρόσφατο παρελθόν με τη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο. Δεδομένης όμως της σοβαρής οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης της, η Τουρκία μπορεί, εν τέλει, να διστάσει να εκπληρώσει τις όποιες δεσμεύσεις της προς την Ουκρανία, καθώς η Ρωσία θα μπορούσε να ανταπαντήσει με όπλο τις οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις. Οι εμπορικές συναλλαγές της Τουρκίας με τη Ρωσία, άλλωστε, είναι πολύ περισσότερες από αυτές με την Ουκρανία.
Η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, είναι για τη Ρωσία μια πρώην Σοβιετική Δημοκρατία που το Κρεμλίνο θέλει να την έχει πάντα δεμένη στο «άρμα» του. Βασικός λόγος και το ότι η Ουκρανία παραμένει ο πιο σημαντικός διάδρομος διαμετακόμισης φυσικού αερίου προς τις Ευρωπαϊκές αγορές. Η δε προμήθεια και μεταφορά ενεργειακών πόρων στην Ευρώπη, είναι μείζονος σημασίας για τους Ρώσους. Είναι το «οξυγόνο» για τη ρωσική οικονομία και, κατ’ επέκταση, τη ρωσική γεωπολιτική ισχύ.
Η σημερινή ενεργειακή (και ρωσοουκρανική) κρίση δεν είναι βέβαια τυχαία. Εντάσσεται στο πλαίσιο μιας συντονισμένης προσπάθειας της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής για την ευρωπαϊκή έγκριση του Nord stream 2. Ενός αγωγού που θα φέρνει αέριο στην κεντρική Ευρώπη και τη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Ουκρανία και υποβαθμίζοντας το ρόλο της ως κράτους διαμετακόμισης φυσικού αερίου, αλλά που ταυτόχρονα θα διαιωνίσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Μόσχα.
Ο πιο ακριβός αγωγός στην Ευρώπη κινδυνεύει, μέχρι να υλοποιηθεί, να μείνει στα αζήτητα. Κυρίως λόγω του άμεσου προσανατολισμού της Ευρώπης προς την «καθαρή» ενέργεια, της κάλυψης των Ευρωπαίων από άλλες πηγές φυσικού αερίου (όπως από το αζέρικο κοίτασμα Σαχ Ντενίζ μέσω του αγωγού ΤΑΝΑP που διασχίζει Γεωργία και Τουρκία), των μακροχρόνιων διμερών συμφωνιών της Ρωσίας και της δυνατότητας προμήθειας υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Ένας όμως βασικός γεωπολιτικός λόγος για την απόσυρση του αμερικανικού ενδιαφέροντος από τον EastMed είναι, ενδεχομένως, η επιθυμία των ΗΠΑ να τερματιστεί η συνεχής κλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, για να επικεντρωθεί η Τουρκία περισσότερο στην Ουκρανία και στη ζωτικής σημασίας περιοχή της Μαύρης Θάλασσας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, προφανώς έχουν συμφέρον η Τουρκία να συνεχίσει απερίσπαστη τη στρατιωτική της υποστήριξη στην Ουκρανία απέναντι στη Ρωσία. Εφαρμόζουν, δηλαδή, εν προκειμένω, τη γνωστή επιτυχημένη στρατηγική του Διαίρει και Βασίλευε.
Όπως και να έχει, η Τουρκία δύσκολα μπορεί να μείνει έξω από τη σύγκρουση και ο Ερντογάν, αν και μέχρι πρόσφατα έδειχνε να σχοινοβατεί, σχετικά επιτυχημένα, ανάμεσα στις ρωσικές και αμερικανικές επιδιώξεις, τώρα πρέπει να προσπαθήσει αρκετά, για να μην τον ακουμπήσουν οι φλόγες μιας ενδεχόμενης εμπόλεμης ρήξης.
