Ο μαζικός βομβαρδισμός της ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας του εσωτερικού δικτύου σηράγγων ( Μετρό ) της Χαμάς στη Γάζα τον περασμένο Μάιο, κατέστρεψε μίλια σηράγγων και σκότωσε αυτούς που πίστευε ότι υπήρχαν εντός του, δεκάδες τρομοκράτες της Χαμάς, σε αυτό που ήλπιζε ότι θα αποτελούσε ένα αποφασιστικό χτύπημα κατά του τούνελ και της Χαμάς..
Ο βομβαρδισμός ήταν το μεγαλύτερο ισραηλινό χτύπημα από το ξέσπασμα των συγκρούσεων, καθώς ο στρατός πίστευε ότι αυτό το τεράστιο μπαράζ βομβαρδισμού στο δίκτυο τούνελ της τρομοκρατικής ομάδας στη βόρεια Γάζα - καθώς και άλλα χτυπήματα σε υπόγειες αποθήκες – θα πείσουν τη Χαμάς, ότι η υπόγεια υποδομή της δεν ήταν πλέον ασφαλής.
Η επίθεση σχεδιάστηκε από ένα εσκεμμένο τέχνασμα, στο οποίο ο Ισραηλινός Στρατός και οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις είχαν εισβάλει στη Λωρίδα της Γάζας, προκειμένου να ξεγελάσουν την τρομοκρατική ομάδα να στείλει στελέχη της στις σήραγγες - που αναφέρεται από το IDF ως «το μετρό» — έτοιμοι να εξέλθουν και να επιτεθούν στα ισραηλινά στρατεύματα. Ως αποτέλεσμα, οι σήραγγες κατέρρευσαν με αυτούς που βρίσκονταν μέσα.
Κατασκευή του τούνελ και η φιλοσοφία του
Οι σήραγγες σκάβονταν με το χέρι και κρυφά, καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα βαριάς μηχανικής, διότι τραβούσε την προσοχή των Ισραηλινών drones που αιωρούνται συνεχώς πάνω από την Γάζα.
Κάθε τάγμα είχε την αποστολή του και ήταν υπεύθυνο για το τρύπημα στην περιοχή των επιχειρήσεων του. Οι προϋπολογισμοί κατανεμήθηκαν σύμφωνα με ένα λεπτομερές σχέδιο και ορίστηκαν προθεσμίες για κάθε στάδιο του έργου.
Την εποπτεία όλων την είχε ο Μοχάμεντ Ντέιφ , ο άπιαστος διοικητής της Χαμάς που έγινε θρυλικός επειδή επέζησε από πολυάριθμες ισραηλινές απόπειρες δολοφονίας, που εκτείνονται σε περισσότερες από δύο δεκαετίες. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ολόκληρο το έργο κόστισε πάνω από 1 δισεκατομμύριο NIS.
Όλα ξεκίνησαν πριν από επτά χρόνια, ως μέρος των διδαγμάτων που πήρε η Χαμάς από τον πόλεμο της Γάζας το καλοκαίρι του 2014, γνωστός στο Ισραήλ ως Επιχείρηση Προστατευτική Άκρη. Η Χαμάς ουσιαστικά χρησιμοποιούσε μερικές από τις υπόγειες σήραγγές της για να περάσει κρυφά τα σύνορα και να σκοτώσει στρατιώτες, αλλά ως επί το πλείστον, οι υπόγειοι διάδρομοι αποκαλύφθηκαν και καταστράφηκαν. Η Χαμάς χρειαζόταν μια νέα ικανότητα, που θα μπορούσε να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων με το Ισραήλ.
Η ιδέα ήταν μεγαλειώδης αλλά και απλή. Εκτείνεται σε περίπου 100 χλμ. κάτω από ολόκληρη σχεδόν τη Λωρίδα της Γάζας, το δίκτυο σήραγγας αποτελούνταν από τρία διαφορετικά είδη χώρων: περάσματα για να φτάσετε από το ένα σημείο στο άλλο, μέρη για ύπνο, φαγητό και ακόμη και ντους και χώρους για εκτόξευση πυραύλων. Ολόκληρο το δίκτυο σχεδιάστηκε για να μετακινεί γρήγορα και κρυφά ενόπλους, ώστε να μπορούν να αιφνιδιάσουν και να επιτεθούν σε εισβολείς ισραηλινούς στρατιώτες πεζικού και τεθωρακισμένες δυνάμεις.
Το δίκτυο απείχε πολύ από τις παλιές αυτοσχέδιες σήραγγες, που χρησιμοποιούσαν κάποτε οι Παλαιστίνιοι για λαθρεμπόριο όπλων και λαθρεμπόριο κάτω από τα σύνορα με την Αίγυπτο.
«Ήταν μια υπόγεια πόλη», εξήγησε ένας ανώτερος αξιωματικός του IDF. «Υποτίθεται ότι ήταν το πιο προστατευμένο όπλο τους».
Σχεδιασμός και στάδια καταστροφής του υπόγειου δικτύου
Το 2014 ήταν επίσης ένα σημείο καμπής για το IDF στη μάχη του ενάντια σε αυτά τα υπόγεια συστήματα. Μετά την επιτυχή διείσδυση των μαχητών της Χαμάς στο Ισραήλ, ο στρατός κατάλαβε ότι ήταν πολύ πίσω στις ικανότητες που χρειαζόταν. Αμέσως ξεκίνησε τρεις ταυτόχρονες προσπάθειες.
Το πρώτο ήταν σε επίπεδο νοημοσύνης, το κυνήγι για σήραγγες και η χαρτογράφηση τους με την παραμικρή λεπτομέρεια. Το δεύτερο ήταν η επένδυση πόρων, για την ανάπτυξη ενός συστήματος που θα μπορούσε να ανιχνεύει τις σήραγγες καθώς σκάβονταν, κάτι σαν Σιδερένιος Θόλος για σήραγγες και η τρίτη προσπάθεια ήταν η ανάπτυξη δυνατοτήτων επίθεσης, που θα μπορούσαν στη συνέχεια να καταστρέψουν τις σήραγγες.
«Όταν επιτίθεσαι σε μια σήραγγα, δεν χρειάζεται μόνο η μέγιστη ακρίβεια», εξήγησε ο Ταξίαρχος της Πολεμικής Αεροπορίας Matan Adin, διοικητής του τμήματος αεροπορικής υποστήριξης και ελικοπτέρων της IAF. «Χρειάζεστε επίσης πυρομαχικά που θα διεισδύσουν στο έδαφος, αφού αν εκραγούν στο έδαφος, τότε ουσιαστικά δεν κάνατε τίποτα».
Το IDF και η Shin Bet (Ισραηλινή Υπηρεσία Ασφαλείας), επένδυσαν πρωτοφανείς πόρους για να συγκεντρώσουν όσες περισσότερες πληροφορίες μπορούσαν για το δίκτυο της σήραγγας. Μετά από λίγους μήνες, ονομάστηκε «Μετρό» από έναν από τους αξιωματικούς της Στρατιωτικής Πληροφορίας.
Η εναέρια επιτήρηση ήταν χρήσιμη, αλλά δεν μπορούσε να δώσει πληροφορίες για τις υπόγειες διαδρομές. Η λήψη κινητής τηλεφωνίας δεν ήταν επίσης χρήσιμη, καθώς όταν ήταν κάτω από το έδαφος, χάνεται το σήμα της και οι άνθρωποι που βρίσκονταν μέσα δεν μπορούσαν να εντοπιστούν.
Αυτό άφησε το Shin Bet να επικεντρωθεί σε παλιές τακτικές συλλογής πληροφοριών, στρατολόγηση πρακτόρων και κατασκόπων στη Γάζα που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν λεπτομέρειες για τις διαδρομές των τούνελ και τι ακριβώς περιείχαν.
Οι σήραγγες έγιναν εμμονή για το Ισραήλ. Οι πληροφορίες έδειξαν ότι τα τάγματα της Χαμάς εκπαιδεύονταν ήδη μέσα. Οι τρομοκράτες αποθήκευαν τα όπλα τους εκεί, γνώριζαν τις διαφορετικές διαδρομές, τις διαφορετικές εξόδους και πώς να κινούνται αθόρυβα μέσα και έξω.
Σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η διαρροή των σχεδίων, τα τάγματα της Χαμάς στην αρχή είχαν την άδεια να εισέλθουν μόνο στα περιφερειακά τους τμήματα, χωρίς να ξέρουν πώς να περάσουν σε άλλες περιοχές. Οι διοικητές της Χαμάς γνώριζαν, ότι το Ισραήλ θα παρακολουθούσε. Αν κάποιος επρόκειτο να διαρρεύσει κάτι, ήθελε να περιορίσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη ζημιά.
Το σχέδιο του IDF είχε τεθεί σε ισχύ μέχρι το 2018, μια κοινή επιχείρηση που σχεδιάστηκε στο πλαίσιο της Νότιας Διοίκησης – υπεύθυνη για τη Λωρίδα της Γάζας – και της έδρας της IAF στο Τελ Αβίβ. Λόγω του μεγέθους του δικτύου και της ανάγκης να αιφνιδιαστεί ο εχθρός, η αρχική επιχειρησιακή απαίτηση μιλούσε για την ανάγκη για περισσότερα από 100 αεροσκάφη που θα έριχναν περισσότερες από 500 βόμβες, σε διάστημα μικρότερο από 30 λεπτά. Ήταν το είδος της επιχείρησης που δεν είχε ξαναδεί στη Λωρίδα της Γάζας.
Τον Νοέμβριο του 2018, μια μυστική επιχείρηση των IDF στη νότια Λωρίδα της Γάζας πήγε στραβά. Ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου, συγκάλεσε το υπουργικό συμβούλιο ασφαλείας για να συζητήσει την απάντηση του Ισραήλ. Ο Avigdor Liberman, υπουργός Άμυνας εκείνη την εποχή, πίεσε να ξεκινήσει την επιχείρηση «Lightning Strike», την κωδική ονομασία που είχε δώσει ο IDF στην εκστρατεία για την καταστροφή των τούνελ, μια προσομοίωση της οποίας είχε επιβλέψει προσωπικά λίγους μήνες νωρίτερα.
Οι Αξιωματικοί του IDF αντιστάθηκαν. Ήταν στα τελευταία στάδια προετοιμασίας ενός ελιγμού, για την καταστροφή μιας σειράς διασυνοριακών σηράγγων που είχε σκάψει η Χεζμπολάχ κατά μήκος των συνόρων του Ισραήλ με τον Λίβανο. Το υπουργικό συμβούλιο τάχθηκε στο πλευρό του IDF και το "Lightning Strike" τέθηκε στον πάγο.
Η τελική επιχείρηση
Από τότε η Στρατιωτική Διοίκηση του Νότου, δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Συνέχισε να βελτιώνει την επιχείρηση με νέες πληροφορίες που παρείχε συνεχώς η Shin Bet.
Έτσι ακριβώς μετά τα μεσάνυχτα της 14ης Μαΐου, 160 μαχητικά αεροσκάφη της IAF απογειώθηκαν και κατευθύνθηκαν προς τη Μεσόγειο Θάλασσα. Τα αεροπλάνα – F-15 και F-16 – ήταν φορτωμένα με βόμβες καθοδηγούμενες από GPS, πολλές από αυτές GBU-39, γνωστές και ως Small Diameter Bomb, ένα όπλο κατασκευασμένο από την Boeing που είναι μικρό, ακριβές και έχει την ικανότητα να διεισδύει σκυρόδεμα οπλισμένο με χάλυβα. Δεδομένου ότι είναι σχετικά μικρά, τα F-15I του Ισραήλ -γνωστά με το εβραϊκό τους όνομα "Ra'am" (Thunder) - μπορούν να μεταφέρουν 20 SDB στα φτερά και στην άτρακτό τους. Στα εβραϊκά, τα SDB ονομάζονται "Φονικό Χαλάζι".
Ήταν η μεγαλύτερη και πιο περίπλοκη εξόρμηση της IAF από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, όταν σχεδόν όλος ο αεροπορικός στόλος του Ισραήλ απογειώθηκε, για να καταστρέψει τις αεροπορικές δυνάμεις της Αιγύπτου και της Συρίας στο πρώτο σάλβο αυτής της σύγκρουσης.
Αυτό που δεν γνώριζε η Χαμάς, ήταν ότι κάποιος στο Ισραήλ παρακολουθούσε τη δουλειά τους. Το Shin Bet είχε συνεργαστεί στενά με το Κέντρο Πυροσβεστικής του IDF στη Νότια Διοίκηση, για να χαρτογραφήσει τη διαδρομή του συστήματος σήραγγας.
Η πρόκληση ήταν τεράστια. Όχι μόνο ήταν μια επίπονη προσπάθεια να ανακαλύψει την ακριβή διαδρομή, αλλά η IAF έπρεπε επίσης να βρει πώς να καταστρέψει τις σήραγγες χωρίς να γκρεμίσει ολόκληρες γειτονιές: οι σήραγγες δεν ήταν κάτω από χωράφια αλλά κάτω από πολυκατοικίες και σπίτια ανθρώπων.
Αυτό που έκανε τη συγκεκριμένη αεροπορική επιχείρηση τόσο περίπλοκη δεν ήταν η ίδια η επίθεση. Σε αντίθεση με άλλα πιθανά πεδία μάχης, η IAF δεν απειλείται στη Γάζα από πυραύλους εδάφους-αέρος, κάτι που δεν μπορεί να πει για τη Συρία ή τον Λίβανο. Από την άλλη πλευρά, η επίθεση σε έναν τόσο μικρό χώρο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, απαιτεί ένα επίπεδο ακρίβειας και συγχρονισμού που σπάνια παρατηρείται στο σύγχρονο πεδίο μάχης, ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι συμμετείχαν 160 μαχητικά αεροσκάφη.
Τα αεροπλάνα, που απογειώθηκαν από διαφορετικές βάσεις σε όλο το Ισραήλ, συγκεντρώθηκαν πάνω από τη Μεσόγειο και περίμεναν εκεί το πράσινο φως. Μόλις το πήραν, άρχισε η επίθεση. Κάθε ομάδα αεροπλάνων είχε προεγκαταστήσει τις συντεταγμένες GPS των στόχων τους. Τα αεροπλάνα δεν χρειάστηκε καν να πετάξουν πάνω από τη Γάζα. Κατάφεραν να ρίξουν τα πυρομαχικά τους, ενώ ήταν ακόμα πάνω από την θάλασσα της Μεσογείου. Η αποστολή κράτησε μόλις 23 λεπτά.
Πεντακόσιες βόμβες έπεσαν εκείνο το βράδυ πάνω από το λεγόμενο Μετρό. Ενώ οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν από μαχητικά αεροσκάφη, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πετούσαν ψηλά πάνω από τη Γάζα, μετέφεραν εικόνες πίσω στα κεντρικά γραφεία της IAF στο Τελ Αβίβ, ώστε οι αξιωματικοί εκεί να μπορούν να εκτιμήσουν αμέσως την έκταση της ζημιάς που προκλήθηκε.
Εβδομάδες αργότερα, έρευνα που διεξήχθη από το Κέντρο Τρομοκρατίας και Πληροφοριών στο Ισραήλ –μια δεξαμενή σκέψης στενά συνδεδεμένη με υπηρεσίες ασφαλείας– έδειξε ότι από τους 236 Παλαιστίνιους που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης στις ισραηλινές επιθέσεις, τουλάχιστον 114 από αυτούς, ανήκαν σε τρομοκρατικές οργανώσεις. Το IDF ανέβασε αυτόν τον αριθμό ακόμη υψηλότερο, υποστηρίζοντας ότι περίπου 200 από τους νεκρούς ήταν γνωστοί μαχητές της Χαμάς.
Οι πιλότοι των Ισραηλινών μαχητικών, ήξεραν ακριβώς πώς να χτυπήσουν τη γωνία μιας σήραγγας σε μια διασταύρωση δρόμου, έχοντας αναλύσει ακριβώς πόσες βόμβες και λίβρες εκρηκτικών θα χρειάζονταν, ώστε η έκρηξη να έχει μεγαλύτερο αποτέλεσμα υπόγεια και όχι από πάνω.
Στις αναλύσεις που επακολούθησαν μεταξύ ανώτερων αξιωματικών IDF και IAF και με αξιωματούχους στο Shin Bet, δεν υπήρξε ενιαία απάντηση αλλά, μάλλον, ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων, όπως η ποιοτική νοημοσύνη, η αποκλειστική χρήση δορυφορικά καθοδηγούμενων πυρομαχικών και οι καινοτόμες τακτικές.
Όταν πρόκειται για πυρομαχικά, για παράδειγμα, όλες οι βόμβες που έριξε ο IDF στη Γάζα ήταν έξυπνα όπλα, είτε JDAM είτε άλλα πυρομαχικά ακριβείας που στις περισσότερες περιπτώσεις χτυπούσαν με ακρίβεια τους στόχους τους.
Συγκριτικά, κατά τη διάρκεια της Επιχείρησης Cast Lead το 2009, ο IDF έριξε πάνω από 5.000 βόμβες στη Λωρίδα της Γάζας. Περίπου το 80% ήταν έξυπνες βόμβες, αριθμός που για την εποχή θεωρούνταν πρωτοφανής. Κατά την έναρξη του πολέμου στο Ιράκ το 2003, οι δυνάμεις του συνασπισμού χρησιμοποιούσαν έξυπνες βόμβες στο 68% του χρόνου. Κατά τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου του 1999, 35%.
