Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατηγόρησε τη Λευκορωσία την Τετάρτη, ότι εξαπέλυσε μια «υβριδική επίθεση» σπρώχνοντας μετανάστες πέρα από τα σύνορα προς την Πολωνία, ανοίγοντας το δρόμο για διευρυμένες κυρώσεις κατά του Μινσκ, σε μια κρίση που απειλεί να φέρει σε αντιπαράθεση τη Ρωσία και το ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία έκανε την πρώτη κίνησή της και έστειλε δύο στρατηγικά βομβαρδιστικά με πυρηνική ικανότητα, για να περιπολούν τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας σε ένδειξη υποστήριξης προς τον στενό της σύμμαχο. Η Πολωνία με την σειρά της, ενημέρωσε τους συμμάχους του ΝΑΤΟ σε μια συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών και υποσχέθηκαν την υποστήριξή τους σε αυτήν.
Μετανάστες από τη Μέση Ανατολή, το Αφγανιστάν και την Αφρική παγιδευμένοι στη Λευκορωσία έκαναν πολλές προσπάθειες να εισέλθουν στην Πολωνία κατά τη διάρκεια της νύχτας, και η Βαρσοβία, ανακοίνωσε ότι ενίσχυσε τα σύνορα με επιπλέον φρουρούς.
Η επικεφαλής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Μισέλ Μπασελέ, κάλεσε τα κράτη να αποκλιμακώσουν και να επιλύσουν την «αφόρητη» κρίση.
Η ΕΕ, η οποία έχει επανειλημμένα επιβάλει κυρώσεις στη Λευκορωσία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κατηγορεί το Μινσκ ότι δελεάζει μετανάστες από κατεστραμμένες από τον πόλεμο και φτωχές χώρες και στη συνέχεια τους ωθεί να περάσουν στην Πολωνία, για να προσπαθήσουν να σπείρουν βίαιο χάος στην ανατολική πλευρά του μπλοκ.
Οι 27 πρεσβευτές του μπλοκ συμφώνησαν ότι αυτό αποτελεί νομική βάση για περαιτέρω κυρώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να έρθουν ήδη από την επόμενη εβδομάδα και να στοχεύουν περίπου 30 άτομα και οντότητες, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών της Λευκορωσίας και της εθνικής αεροπορικής εταιρείας.
«Πολύ γρήγορα στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, θα υπάρξει διεύρυνση των κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας», δήλωσε στους δημοσιογράφους η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στην Ουάσιγκτον.
«Θα εξετάσουμε τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων, σε εκείνες τις αεροπορικές εταιρείες που διευκολύνουν την εμπορία ανθρώπων προς το Μινσκ και στη συνέχεια τα σύνορα ΕΕ-Λευκορωσίας», πρόσθεσε.
Αξιωματούχοι της ΕΕ απείλησαν την Δευτέρα, ότι θα απαγορεύσουν τις αεροπορικές εταιρείες για την διευκόλυνση ταξιδιών που παρέχουν με προορισμό το Μινσκ για αιτούντες άσυλο, τους οποίους οι αρχές της Λευκορωσίας φέρεται να κατευθύνουν προς τα πολωνικά σύνορα. Οι αερομεταφορείς που θα μπορούσαν να στοχοποιηθούν περιλαμβάνουν τις Turkish Airlines, FlyDubai των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Belavia της Λευκορωσίας και άλλες εμπορικές αεροπορικές εταιρείες.
Η Turkish Airlines, την οποία ορισμένοι Πολωνοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν ότι αύξησε τη συχνότητα των πτήσεων με προορισμό το Μινσκ τις τελευταίες εβδομάδες, αρνήθηκε αυτήν την κατηγορία σε δήλωση την Τετάρτη.
Η εμπλοκή της Τουρκίας και της Turkish Airlines στη μεταναστευτική κρίση, θα μπορούσε να επηρεάσει τις τουρκοπολωνικές σχέσεις μετά την πρόσφατη βελτίωση των σχέσεων των δύο κρατών, που οδήγησε τη Βαρσοβία να αγοράσει drones τουρκικής κατασκευής τον Μάιο, καθιστώντας το πρώτο μέλος του ΝΑΤΟ που επιδιώκει τέτοια συμφωνία.
«Ακόμα κι αν η Τουρκία σκεφτεί, «Λοιπόν, δεν κάνουμε τίποτα λάθος. Δεν το κάνουμε επίτηδες, η πολωνική κοινωνία φαίνεται να πιστεύει ότι δεν συμβαίνει αυτό, και δυστυχώς η οπτική στις διεθνείς σχέσεις έχει σημασία», δήλωσε ο Karol Wasilewski, επικεφαλής του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Αφρικής του Πολωνικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων.
Ο Wasilewski πρόσθεσε, «Θα έχει αντίκτυπο στην πολωνική στρατηγική κουλτούρα και… Η πολωνική κοινωνία θα θυμάται ότι η Τουρκία δεν βοήθησε την Πολωνία σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση».
Μιλώντας την Τρίτη, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ματέους Μοραβιέτσκι επέκρινε την Άγκυρα, ότι διατηρεί ανοιχτό ταξιδιωτικό διάδρομο μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Μινσκ καθώς η κρίση στα πολωνικά σύνορα κλιμακώθηκε.
«Πριν από έναν ή δύο μήνες, η Τουρκία φαινόταν να θέλει να συνεργαστεί στενά μαζί μας», είπε ο Morawiecki, προσθέτοντας ότι διάβασε τις πρόσφατες ενέργειες της Άγκυρας για να είναι σε «πλήρη συγχρονισμό» με τη Λευκορωσία και τη Ρωσία.
«Μας ανησυχεί, δεν μας αρέσει», είπε ο Morawiecki, σημειώνοντας επίσης ότι οι προσπάθειες της Πολωνίας να προωθήσει τον τουρισμό στην Τουρκία «αποδείχθηκαν μονόδρομη χάρη».
Αξιολογώντας τις προοπτικές για μια πλήρη σύγκρουση Τουρκίας-Πολωνίας, ο Wasilewski είπε ότι τα τρέχοντα παράπονα θα είναι πιθανότατα προσωρινά και θα μπορούσαν να επιλυθούν γρήγορα μέσω της διπλωματίας. Ωστόσο, υπογράμμισε ότι η μεταναστευτική κρίση αντιπροσωπεύει τη σοβαρότερη προσβολή στα σύνορα της Πολωνίας στη σύγχρονη εποχή, και Πολωνοί αξιωματούχοι που αντιτάχθηκαν νωρίτερα στη συνεργασία με την Άγκυρα, τώρα υπογράμμιζαν τις πρόσφατες εξελίξεις ως απόδειξη ότι η Τουρκία «δεν είναι αξιόπιστος εταίρος».
Ο Μετίν Κοραμπατίρ, πρόεδρος του Ερευνητικού Κέντρου για το Άσυλο και τη Μετανάστευση με έδρα την Άγκυρα, είπε ότι είναι άδικο να κατηγορούνται οι αιτούντες άσυλο και τα έθνη που συνορεύουν με την ΕΕ, για ελλείψεις στις πολιτικές διαχείρισης της μετανάστευσης του μπλοκ.
«Πρόκειται για μια πολύ εθνοκεντρική, ευρωκεντρική προσέγγιση ελλείψει συνεργασίας και κατανομής ευθυνών», είπε ο Corabatir στο Al-Monitor. «Ας ελέγξουμε πόσους πρόσφυγες δέχεται η πολωνική κυβέρνηση», πρόσθεσε, αναφερόμενος στο έργο της Άγκυρας να φιλοξενήσει περίπου 4 εκατομμύρια πρόσφυγες εντός των τουρκικών συνόρων.
Ο Corabatir τόνισε επίσης τη συνοριακή κρίση της Τουρκίας αυτό το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια της φυγής Αφγανών προσφύγων, που προκλήθηκε από την κατάληψη της χώρας τους από τους Ταλιμπάν μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, ως άλλη μια περίπτωση όπου η ΕΕ «δεν αναλάμβανε την ευθύνη» στις διεθνείς μεταναστευτικές κρίσεις.
Την Τρίτη, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ πρότεινε ότι η ΕΕ θα μπορούσε να προσφέρει οικονομική βοήθεια στη Λευκορωσία, για να καταπνίξει την τρέχουσα μεταναστευτική κρίση, αναφερόμενος προφανώς σε μια συμφωνία ΕΕ του 2016 με την Τουρκία. Η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον, αντέκρουσε τη δήλωση την ίδια μέρα.
«Ας ξεκαθαρίσουμε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πληρώνει χρήματα στην τουρκική κυβέρνηση», είπε η Γιόχανσον την Τρίτη. «Στηρίζουμε τους Σύρους πρόσφυγες στην Τουρκία».
Σύμφωνα με την ΕΕ, το καθεστώς της Λευκορωσίας προσεγγίζει πιθανούς ταξιδιώτες μέσω φαινομενικά επίσημων διαύλων, μέσω διπλωματικών αντιπροσωπειών ή ταξιδιωτικών πρακτορείων, και τους προσκαλεί στη Λευκορωσία προσφέροντας βίζα και καθοδηγώντας τους στα σύνορα της ΕΕ.
Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θεωρούν την προσέγγιση της Λευκορωσίας απέναντι στους μετανάστες, μια υβριδική απειλή που αποσκοπεί στην αποσταθεροποίηση και την υπονόμευση της ασφάλειας στις ευρωπαϊκές χώρες μέσω μη στρατιωτικών μέσων.
Οι χώρες της ΕΕ που συνορεύουν με τη Λευκορωσία—Λιθουανία, Λετονία και Πολωνία— αναφέρουν δραματικά αυξανόμενο αριθμό παράτυπων διελεύσεων από τον Αύγουστο.
