Ο ίδιος τόνισε ότι χωρίς τις φυλές της χώρας ο Σαράτζ και οι Τούρκοι φίλοι του θα κάνουν μια “τρύπα στο νερό” διότι οι δεκάδες λιβυκές φυλές ελέγχουν πραγματικά την χώρα από άκρη σε άκρη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
"Φορτωμένα" με ρωσικούς πυραύλους Κρουζ τα αιγυπτιακά Su-35
Αντίθετα ο στρατηγός Χαφτάρ, ο οποίος κατάγεται από μια μικρή φυλή από τα δυτικά έχει την αμέριστη λαϊκή υποστήριξη τους και δεν πρόκειται να την χάσει διότι υπάρχει και κάτι άλλο πιο σημαντικό εκτός όλων των άλλων.
Ο πόλεμος στην χώρα αυτή αφορά και μια τεράστια διαμάχη από το παρελθόν μεταξύ των ιθαγενών κατοίκων, που είναι απόγονοι αρχαίων φυλών στην περιοχή, ακόμα και Ελλήνων, με τους Τουρκογενείς (Οθωμανική αυτοκρατορία) που στηρίζει σήμερα η Άγκυρα και το Κατάρ.
Συνέντευξη του ειδικού στο ινστιτούτο:
Michael Young: Πόσο σημαντικές είναι οι φυλές στη Λιβύη;
Alison Pargeter: Οι φυλές ήταν ανέκαθεν ένα σημαντικό συστατικό του κοινωνικού ιστού της Λιβύης. Ωστόσο, η κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι το 2011 τις έφερε στο προσκήνιο σε υπερθετικό βαθμό. Πράγματι, παρόλο που την εποχή της αλλαγής του καθεστώτος οι φυλές είχαν απορριφθεί σε μεγάλο βαθμό ως οπισθοδρομικά λείψανα του παρελθόντος, αυτές όχι μόνο άντεξαν αλλά και προσαρμόστηκαν στα νέα δεδομένα.
Μπροστά σε ένα σχεδόν απών κράτος, οι φυλές κυριαρχούν σε ορισμένες πόλεις και περιοχές, συμμετέχουν σε μάχες και η δύναμη τους έχει άμεσο αντίκτυπο στη σύγκρουση μέσω των συμμαχιών τους.
Μολονότι αποτελούν σύνθετες οντότητες, η δράση τους υπερνικά, την ασφάλεια, την οικονομία και την κοινωνική σφαίρα, ενώ εξακολουθούν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για οποιαδήποτε μελλοντική λύση στη χώρα.
MY: Ποιες είναι οι σχέσεις μεταξύ του Χαλίφα Χαφτάρr και των φυλών της Λιβύης, ιδίως εκείνων στα ανατολικά της χώρας;
AP: Ο Χαφτάρ συνειδητοποίησε από νωρίς στην εκστρατεία του, ότι για να καταλάβει την Βεγγάζη θα χρειαζόταν τις φυλές για να το πετύχει. Χωρίς τις φυλές, δεν θα είχε καμία πραγματική βάση στήριξης στη Λιβύη εκτός από μια ομάδα δυσαρεστημένων πρώην αξιωματικών του στρατού.
Ο Χαφτάρ άρχισε να συνομιλεί με τις φυλές από το 2013 και μέχρι τον Μάρτιο του 2014 είχε καταφέρει να πάρει με το μέρος του τις περισσότερες από τις μεγάλες φυλές στα Ανατολικά, συμπεριλαμβανομένων των φυλών «Awaqir, Obeidat, Barassa και Hassa.
Αυτές οι φυλές υποσχέθηκαν την πίστη τους σε αυτόν και του παρείχαν τον πυρήνα των πρώτων ομάδων μάχης στην εκστρατεία «Επιχείρηση αξιοπρέπειας» στη Βεγγάζη.
Παρόλο που ο Χαφτάρ υποστηρίζεται και από άλλα μέρη, όπως οι Σαλάφιι, οι οποίοι είναι μια ισχυρή δύναμη μέσα στον αυτόνομο Λιβυκό Εθνικό Στρατό, οι φυλές αποτελούν ένα βασικό μέρος της στρατιωτικής μηχανής του, καθώς και της ευρύτερης βάσης υποστήριξις του.
Οι ανατολικές φυλές, με τη σειρά τους, είδαν στο Χαφτάρ μια ευκαιρία να απαλλαγούν από τις νέες επαναστατικές δυνάμεις που είχαν πάρει τον έλεγχο της Βεγγάζης μετά την επανάσταση του 2011.
Αυτές οι δυνάμεις αστικοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο και ήταν ακραίοι ισλαμιστές. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένου ενός σημαντικού αριθμού σκληρών Ισλαμιστών διοικητών, προέρχονταν από τη Μισράτα ( Τουρκογενείς), ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός των οικογενειών της Βεγγάζης ήταν καθαρά γηγενείς.
Για τις φυλές λοιπόν, ο αγώνας του Χαφτάρ για τη Βεγγάζη πήρε τα χαρακτηριστικά μιας μάχης μεταξύ «ιθαγενών» και «Τουρκογενών».
Το πιο σημαντικό με τις ανατολικές φυλές είναι ότι ο πόλεμος με την Τρίπολη συνδυάστηκε με τα δικά τους συμφέροντα.
Καθώς αυτή η σχέση έχει εξελιχθεί, τόσο ο Χαφτάρ όσο και οι φυλές αναγκάστηκαν να συμμαχήσουν.
Επιπλέον, δεδομένου ότι οι φυλές δεν λειτουργούν ως ομοιόμορφα σώματα, υπάρχουν τμήματα σε αυτές που παραμένουν σε αντίθεση με τον Λίβυο στρατηγό.
Έτσι υπήρξαν αναπόφευκτα αναταραχές, και παρά τις επανειλημμένες εικασίες ότι οι ανατολικές φυλές απογοητεύθηκαν από τον Χαφτάρ ο ίδιος παραμένει ο μόνος πραγματικός ισχυρός παράγοντας στην χώρα, ενώ τον θεωρούν και ως τον καλύτερο προστάτη των συμφερόντων τους.
MY: Πώς συγκρίνεται τον Χαφτάρ με τον τρόπο που χρησιμοποίησε ο Καντάφι για να χειραγωγήσει τις φυλές ενώ ήταν στην εξουσία;
AP: Ο Χαφτάρ εμπίπτει στην παράδοση των κοσμικών Αράβων εθνικιστών στρατιωτικών ηγετών, όπως ο Καντάφι και ο Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, οι οποίοι προέρχονταν από μικρές φυλές και περιφερειακές πόλεις, έχοντας αναγνωρίσει τη σημασία της αξιοποίησης της υποστήριξης των φυλών.
Παρόλο που ο Καντάφι ήρθε στην εξουσία καταδικάζοντας τις φυλές ως αντιδραστικά απομεινάρια του παρελθόντος, αναβίωσε σκόπιμα φυλετικές έννοιες και σύμβολα, όπως το khoot al-jid (τα αδέρφια των παππούδων), πολύ νωρίς στην ηγεσία του, για να δημιουργήσει νέες φυλετικές συμμαχίες που θα σταθεροποιούσαν την εξουσία του και θα του έδιναν ένα κοινωνικό και πολιτικό βάθος.
Όπως και ο Καντάφι, έτσι και ο Χάφταρ χρησιμοποιεί τις φυλές προς όφελός του, κερδίζοντας την πίστη τους μέσω της διανομής θέσεων στην αστυνομία, τις υπηρεσίες ασφαλείας και τους τοπικούς δήμους στα ανατολικά, καθώς και άλλα οφέλη.
Έχει επίσης δώσει στις φυλές και έναν βαθμό ελευθερίας κινήσεων για να ελέγχουν τις περιοχές τους. Ενώ η πλευρά της Τρίπολης στη Λιβύη βρίσκει δυσάρεστη την παρουσία των φυλών, ο Χαφτάρ, όπως και ο Καντάφι, κατάλαβαν ότι χωρίς την βοήθεια των φυλών θα ήταν είναι αδύνατο να κυβερνηθεί η Λιβύη.
Αν και ο στρατηγός μπορεί να μην είναι τόσο ικανός όσο ο Καντάφι στο να ελέγχει τις φυλές, κατανοεί πλήρως τι μπορούν να του δώσουν οι φυλές, καθώς και ποιοι είναι οι περιορισμοί τους.
MY: Με ποιους τρόπους έχουν γίνει οι φυλές απαραίτητες για την πολιτική επιβίωση του Χαφτάρ;
AP: Χωρίς να αγνοούμε τα άλλα σημαντικά στοιχεία που αποτελούν τη βάση εξουσίας του Χαφτάρ, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής υποστήριξης, η υποστήριξη των φυλών είναι κρίσιμη για την επιβίωση του στρατηγού, καθώς στην ικανότητά του να απεικονίζει τον εαυτό του ως απαραίτητο σε κάθε πολιτική διευθέτηση. Χωρίς τις ανατολικές φυλές πίσω του, η δύναμη του Χαφτάρ θα μειωνόταν σημαντικά.
Οι φυλές ήταν επίσης απαραίτητες για την επέκταση του Λίβυου στρατηγού πέρα από την ανατολική περιοχή. Αν δεν είχε καλυμμένα τα νότα του, δεν θα μπορούσε να διεκδικήσει τις δυτικές περιοχές ως δικές του.
Ομοίως, η συμμαχία του με φυλές στην Ταρχούνα του άνοιξε τον δρόμο για τα νοτιοανατολικά της Τρίπολης, επιτρέποντάς του να προχωρήσει προς την πρωτεύουσα.
Αυτό που δεν πρέπει να αμφισβητηθεί είναι ότι ορισμένες από αυτές τις συμμαχίες είναι πιο σταθερές από άλλες, ωστόσο, οι φυλές τον στηρίζουν και συμφωνούν στον αγώνα του να διεκδικήσει την νομιμότητα σε ολόκληρες περιοχές της χώρας.
MY: Υπάρχουν άλλοι λόγοι που οι φυλές αποφάσισαν να υποστηρίξουν τον Χαφτάρ.
AP: Εκτός από τους ήδη αναφερθέντες λόγους, οι φυλές είδαν ότι η επανάσταση του 2011 δεν πήγαινε πουθενά. Είχε αποτύχει να δημιουργήσει μια νέα πολιτική τάξη, και η Λιβύη βυθίζονταν σε περαιτέρω χάος και αστάθεια.
Επιπλέον, οι νέοι ηγέτες στην Τρίπολη και οι πολιτοφυλακές τους ήθελαν να κόψουν τα δεσμά με το παρελθόν.
Αυτή η ανατροπή της παλιάς τάξης αναστάτωσε τις φυλές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είχαν ενταχθεί στην επανάσταση.
Ενώ στην αρχή ήταν πρόθυμες όλες οι φυλές να απομακρύνουν τον Καντάφι, δεν ήταν έτοιμες για ένα νέο είδος διακυβέρνησης.
Ως αξιωματικός του παλαιού καθεστώτος, ο οποίος είχε ενταχθεί στην επανάσταση του 2011, ο Χαφτάρ αντιπροσώπευε την ισορροπία ανάμεσα στο παλιό και το νέο.
Έτσι, ενώ ορισμένες φυλές είχαν αμφιβολίες σχετικά με τις προσωπικές φιλοδοξίες του Χαφτάρ, τον στηρίζουν σθεναρά, θεωρώντας τον ως το καλύτερο μέσο διατήρησης των συμφερόντων τους φέρνοντας παράλληλα σταθερότητα και τάξη στις περιοχές τους.
MY: Οι αντίπαλοι του Χαφτάρ είχαν επίσης τη δυνατότητα να εφαρμόσουν μια φυλετική πολιτική; Και αν ναι με ποιους τρόπους;
AP: Οι αντίπαλοι του Χαφτάρ ( Τουρκογενείς που ανήκουν στον Σαράι) αγωνίστηκαν να εκδιώξουν τις φυλές με ουσιαστικό τρόπο. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένης της κυρίως αστικοποιημένης προοπτικής των κύριων δυνάμεων στην Τρίπολη και τη Μισράτα, καθώς και τη σχέση τους με το ισλαμικό στρατόπεδο στις διάφορες αποχρώσεις του.
Επιπλέον, εκείνοι που έχουν την εξουσία στην Τρίπολη παραμένουν ύποπτοι για πολλές από τις φυλές στα δυτικά, δεδομένης της σχέσης αυτών των φυλών με το πρώην καθεστώς.
Αν και η κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) που εδρεύει στην Τρίπολη έχει καταβάλει πολλές προσπάθειες για να προσελκύσει του πολέμαρχους από τις μεγάλες ανατολικές φυλές, συμπεριλαμβανομένων των Faraj al-Qa'im και Mehdi al-Barghathi, προσφέροντας τους ακόμα και ανώτερες κυβερνητικές θέσεις, αυτό είναι περισσότερο από πολιτική σκοπιμότητα και τίποτε άλλο.
Το πιο σημαντικό είναι ότι ο GNA είναι ένα κεφάλι χωρίς σώμα ( χωρίς τις φυλές) και είναι πολύ αδύναμος για να μπορέσει να διαμορφώσει οποιαδήποτε συνεκτική ή ουσιαστική πολιτική στην Λιβύη.
MY: Προβλέπετε μια αλλαγή στις σχέσεις μεταξύ του Χαφτάρ και των φυλών;
AP: Η σχέση του Χαφτάρ με τις φυλές είναι πιθανό να τεθεί υπό πίεση εάν συνεχιστούν οι ήττες στην εκστρατεία του για την πρωτεύουσα. Ωστόσο, οι ανατολικές φυλές είναι πιθανό να συνεχίσουν να τον υποστηρίζουν επειδή δεν υπάρχει αξιόπιστη εναλλακτική λύση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πανηγυρίζουν οι Λίβυοι για τη φρεγάτα «ΣΠΕΤΣΑΙ»
Αν και ο επικεφαλής της Βουλής των Αντιπροσώπων, Aqila Saleh, προσελκύει μια αυξημένη προσοχή αυτή τη στιγμή με προτάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως ένα είδος αντίπαλου κέντρου εξουσίας στα ανατολικά, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον Χαφτάρ με τίποτα.
Ο Saleh είναι από τη φυλή Obeidat, και δεδομένης της φύσης του ανταγωνισμού και της αντιπαλότητας των φυλών, πολλές ανατολικές φυλές δεν πρόκειται να αποδεχθούν την κυριαρχία του στα ανατολικά.
Πράγματι, το ίδιο το γεγονός είναι ότι η φυλή του Χαφτάρ προέρχεται από τα δυτικά της χώρας και αυτό είναι κρίσιμο γιατί ο ίδιος είναι μια αποδεκτή επιλογή για τις ανατολικές φυλές.
Ορισμένες φυλές στα δυτικά, ή ιδίως εκείνες στο νότο, μπορούν να επιλέξουν να αλλάξουν πλευρές εάν δουν ότι τα συμφέροντά τους εξυπηρετούνται καλύτερα με την ευθυγράμμιση με το GNA. Αυτό θα συνέβαλε στη συρρίκνωση της ισχύος του Χαφτάρ. Ωστόσο αυτό είναι απίθανο να αλλάξει την συνολική εικόνα.
Το πρόβλημα για τη Λιβύη είναι ότι καμία πλευρά της σύγκρουσης δεν μπορεί να νικήσει την άλλη.
Το GNA δεν θα μπορέσει ποτέ να κάνει μια αποτελεσματική εισβολή προς τα ανατολικά, ενώ ο Χαφτάρ δεν δυσκολευτεί να υποτάξει την Τρίπολη ή τη Μισράτα λόγω της Τουρκίας. Η διχοτόμηση είναι πιο κοντά από ποτέ,υποδηλώνοντας ότι η χώρα θα είναι “κλειδωμένη” σε μια άγρια σύγκρουση στο ορατό μέλλον.
Ο Alison Pargeter είναι ανώτερος ερευνητής στο School of Security Studies, King's College London και μέλος στο Institute of Middle East Studies.
