Αποχαρακτηρισμένη έκθεση της CIA προειδοποιεί για τις πιθανότητες πολύ μεγάλης αστάθειας στα Βαλκάνια, η οποία μπορεί να προκληθεί από την κακομεταχείριση της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία.
Η έκθεση τονίζει ότι αυτή η αστάθεια μπορεί να αποβεί επιζήμια για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Η έκθεση του Ιουνίου 1994, σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε κατά τη διάρκεια μιας περιόδου έντονων εντάσεων μεταξύ των δύο χωρών μετά από μια βίαιη επέμβαση στα σύνορα τον Απρίλιο του ίδιου έτους.
Δύο Αλβανοί στρατιωτικοί είχαν σκοτωθεί από μια ελάχιστα γνωστή ελληνική υπερεθνικιστική οργάνωση, το Μέτωπο Απελευθέρωσης της Βόρειας Ηπείρου (ΜΑΒΗ).
Η έκθεση υπογράμμιζε τότε την ανησυχία των ΗΠΑ για την υποστήριξη της μετακομμουνιστικής Αλβανίας, η οποία θεωρήθηκε ως ο πιο κοντινός σύμμαχος της στα Βαλκάνια.
Αν και η σημερινή κρίση μετά τη δολοφονία του Κωνσταντίνου Κατσίφα είναι διαφορετική, το έγγραφο φωτίζει την αμερικανική σκέψη για μια πιθανή ελληνοαλβανική διαμάχη τώρα αλλά και στο μέλλον.
Το 1994, η Ελλάδα «έβραζε» με την συμπεριφορά των Αλβανών κατά της ελληνικής μειονότητας, ενώ τα Τίρανα εξέφραζαν φόβους ότι η Αθήνα είχε σχέδια κατάληψης της περιοχής της ελληνικής μειονότητας στη νότια Αλβανία.
Η έκθεση της CIA ανέφερε ότι, μια κρίση σχετικά με το ζήτημα της μειονότητας θα οδηγούσε σε αντίποινα την Ελλάδα, η οποία «θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την φιλοαμερικανική κυβέρνηση των Τιράνων προς όφελος των πρώην κομμουνιστών».
«Η συνεχιζόμενη ένταση με την Ελλάδα θα είχε επίσης αρνητικό εσωτερικό αντίκτυπο στην Αλβανία», προειδοποιούσε η ίδια έκθεση τους διαμορφωτές πολιτικής στην Ουάσιγκτον για τις στρατηγικές σχέσεις με την πρώην κομμουνιστική χώρα.
Προσθέτει δε ότι ο ελληνικός πληθυσμός της Αλβανίας "θα μπορούσε να γίνει το επίκεντρο μιας σοβαρής και αποσταθεροποιητικής κρίσης μεταξύ των δύο χωρών".
Αν και οι αναλυτές της CIA δεν βρήκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η Αλβανία ακολουθεί πολιτική συστηματικού εκφοβισμού της ελληνικής μειονότητας ή ότι επιχειρεί να εκδιώξει τους Έλληνες, υπογράμμισαν ότι «ορισμένες καταγγελίες των Ελλήνων εναντίον των Τιράνων είναι νόμιμες».
Η έκθεση αναγνώριζε ότι οι Έλληνες παρενοχλούνται από τις αλβανικές αρχές σε ζητήματα σχετικά με την εκπαίδευση και την υποεκπροσώπηση σε αστυνομία και στρατό.
Οι Έλληνες μειονοτικοί έχουν αποκλειστεί από την χρηματοδοτούμενη εκπαίδευση στις "μειονοτικές ζώνες" στο νότο της Αλβανίας όπου κατοικεί η πλειοψηφία των Ελλήνων, σύμφωνα με την έκθεση.
Υπήρχε μόνο μια "ελληνική παρουσία στην αλβανική αστυνομία και στρατό" και σχεδόν κανένας Έλληνας δεν βρίσκονταν σε θέσεις εξουσίας.
Οι Έλληνες διαμαρτυρόντουσαν επίσης για την άρνηση της αλβανικής κυβέρνησης να επιστρέψει μεγάλες εκτάσεις γης που ανήκε προηγουμένως στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Σε περίπτωση που οι εντάσεις παραμείνουν η ελληνική μειονότητα στην Αλβανία θα γίνει στόχος καταναγκαστικής «εθνοκάθαρσης», ενώ η Αθήνα θα υπόκειται σε έντονες δημόσιες πιέσεις για την άσκηση πιο ακραίων ενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής δράσης», προειδοποιούσε η αμερικανική έκθεση!!!
Από την άλλη πλευρά, αναφέρει, ότι οι ανησυχίες των Τιράνων σχετικά με τον αντιληπτό ελληνικό αλυτρωτισμό θα πίεζε τις αλβανικές αρχές να περιορίσουν τις ελληνικές μειονοτικές πολιτικές δραστηριότητες, που πιθανώς θα ελέγχονταν από την Αθήνα.
Η έκθεση προειδοποιούσε επίσης την Ελλάδα ότι μακροπρόθεσμα η αμοιβαία εχθρότητα θα υπονόμευε τις φιλοδοξίες της να αναλάβει πολιτικό και οικονομικό ηγετικό ρόλο στην περιοχή.
"Η ελληνική αδιαλλαξία στα Βαλκάνια θα απομακρύνει περαιτέρω τους Έλληνες από τους Ευρωπαίους και Αμερικανούς εταίρους τους".
Η έκθεση της CIA τόνιζε ότι αν και δεν υπήρχαν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία, οι Έλληνες ήταν η μεγαλύτερη μειονότητα της Αλβανίας και πιθανόν αποτελούν το 3 έως 5% του πληθυσμού, με περίπου 100.000-150.000 άτομα.
Το μισό του ποσοστού της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας ευρίσκεται στην Ελλάδα.
Το μέγεθος της ελληνικής μειονότητας της Αλβανίας παραμένει θέμα διαμάχης μεταξύ των Τιράνων και της Αθήνας. Οι Αλβανικές αρχές ισχυρίζονται ότι υπάρχουν περίπου 60.000-80.000 Έλληνες ομογενείς στην Αλβανία, ενώ η Αθήνα λέει ότι υπάρχουν μεταξύ 300.000 και 500.000.
Εκτίμηση είναι ότι οι Αλβανοί σε καμία περίπτωση δεν θα συνεχίσουν να προκαλούν μετά την δολοφονία από Αλβανούς κομάντος του Κ.Κατσίφα διότι είναι εκτεθειμένοι στην διεθνή κοινή γνώμη.
