Το ζήτημα της κατοχής της Κριμαίας έχει αναδειχθεί και πάλι όσο προχωρούν οι συζητήσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ανάμεσα σε Κίεβο, Μόσχα και Ουάσινγκτον.
Το BBC θυμίζει πώς έχει εξελιχθεί η κατάσταση στη χερσόνησο τα τελευταία έντεκα χρόνια.
Σύμφωνα με τη βουλευτή της ουκρανικής αντιπολίτευσης Ιρίνα Γκερασένκο, «η εδαφική ακεραιότητα και η κυριαρχία αποτελούν κόκκινη γραμμή για την Ουκρανία και τους Ουκρανούς»
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν αρχικά είχε αρνηθεί ότι είχε οποιαδήποτε σχέση με την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία τον Φεβρουάριο του 2014, όταν μυστηριώδεις μασκοφόροι κομάντος με απροσδιόριστες πράσινες στολές κατέλαβαν το τοπικό κοινοβούλιο και εξαπλώθηκαν σε όλη τη χερσόνησο.
Αυτή η κίνηση σηματοδότησε την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος κορυφώθηκε με την εισβολή πλήρους κλίμακας το 2022.
Η άρνηση του Ζελένσκι
Το μέλλον της Κριμαίας βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του ειρηνευτικού σχεδίου του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και ώθησε τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι να αποκλείσει την αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου της χερσονήσου.
Οι ακριβείς όροι του σχεδίου του Τραμπ δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, αλλά αναφορές δείχνουν ότι θα περιλαμβάνουν την αναγνώριση της Κριμαίας από τις ΗΠΑ ως νόμιμο τμήμα της Ρωσίας – de jure στα λατινικά.
Για τον Τραμπ, η νότια χερσόνησος της Ουκρανίας «χάθηκε πριν από χρόνια» και «δεν αποτελεί καν μέρος της συζήτησης» στις ειρηνευτικές συνομιλίες.
Ωστόσο, το να αποκηρύξει ο Ζελένσκι την Κριμαία ως αδιαίρετο τμήμα της Ουκρανίας θα ήταν αδιανόητο, σημειώνει το BBC.
Σύμφωνα με τη βουλευτή της αντιπολίτευσης Ιρίνα Γκερασένκο, «η εδαφική ακεραιότητα και η κυριαρχία αποτελούν κόκκινη γραμμή για την Ουκρανία και τους Ουκρανούς».
Ο Τραμπ δήλωσε ότι «αν (σ.σ. ο Ζελένσκι) θέλει την Κριμαία, γιατί δεν αγωνίστηκε γι’ αυτήν πριν από έντεκα χρόνια, όταν παραδόθηκε στη Ρωσία χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός;».
Η αλήθεια είναι ότι έπεσαν λίγοι πυροβολισμοί, αλλά η Κριμαία καταλήφθηκε υπό την απειλή των όπλων κατά τη διάρκεια ενός κενού εξουσίας.
Ο Πούτιν παραδέχθηκε αργότερα ότι σχεδίασε την αρπαγή της Κριμαίας σε μια ολονύχτια συνάντηση με τους αξιωματούχους του, λίγες ημέρες μετά την εκδίωξη του φιλορώσου ηγέτη της Ουκρανίας στο Κίεβο, σημειώνει το BBC.
Η Κριμαία αποτελεί τροχοπέδη για τον Τραμπ
Για τον Ντόναλντ Τραμπ που βιάζεται να εξασφαλίσει μια ειρηνευτική συμφωνία, η Κριμαία θα μπορούσε να γίνει ένα μεγάλο εμπόδιο, σημειώνει το BBC.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει δίκιο ότι υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να ανακτήσει η Ουκρανία την Κριμαία στο ορατό μέλλον και ότι στην πραγματικότητα – de facto – βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο. Αυτό όμως απέχει πολύ από το να αναγνωρίσει ως νόμιμη τη ρωσική κατοχή το Κίεβο.
Ο Ζελένσκι παραπέμπει σε μια «δήλωση για την Κριμαία» του 2018 από τον τότε υπουργό Εξωτερικών του Τραμπ, Μάικ Πομπέο.
Ο Πομπέο δήλωσε ότι οι ΗΠΑ απέρριψαν «την απόπειρα προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία» και δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν μέχρι να αποκατασταθεί η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Το μήνυμα του Ζελένσκι είναι ότι ο Τραμπ υποστήριξε την Ουκρανία στην Κριμαία τότε και θα πρέπει να επιμείνει σε αυτό τώρα.
Εάν μια αρπαγή γης που δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα εγκριθεί από τις ΗΠΑ ως νόμιμη, τι θα σήμαινε αυτό για το διεθνές δίκαιο και τις αρχές του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ;
Εβδομάδες μετά την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας από τη Ρωσία, υπήρξε μια αρχική πρόταση στην Κωνσταντινούπολη το ζήτημα της Κριμαίας να μπει στον «πάγο», ώστε η Ρωσία και η Ουκρανία να επιδιώξουν την επίλυσή του τα επόμενα 10-15 χρόνια.
Η ιδέα δεν επικράτησε, αλλά ήταν ένας τρόπος να ξεπεράστεί αυτό το εμπόδιο, σημειώνει το βρετανικό μέσο.
Τι αναφέρει το ουκρανικό Σύνταγμα
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν ανένδοτος ότι δεν έχει καμία εξουσία να παραδώσει την Κριμαία: «Δεν υπάρχει τίποτα να συζητήσουμε εδώ. Αυτό είναι ενάντια στο Σύνταγμά μας».
Το άρθρο 2 του Συντάγματος ορίζει ότι η κυριαρχία της Ουκρανίας «εκτείνεται σε ολόκληρη την επικράτειά της», η οποία «εντός των σημερινών συνόρων της είναι αδιαίρετη και απαραβίαστη».
Οποιαδήποτε αλλαγή στο έδαφος της Ουκρανίας πρέπει να υποβληθεί σε εθνικό δημοψήφισμα, το οποίο πρέπει να εγκριθεί από το ουκρανικό κοινοβούλιο.
Δεν είναι μόνο ο Ντόναλντ Τραμπ που έχει προβλήματα με το Κίεβο. Η Ρωσία βλέπει επίσης το ουκρανικό Σύνταγμα ως «εμπόδιο» στις ειρηνευτικές προσπάθειες.
Τα Συντάγματα μπορούν να αλλάξουν, αλλά όχι όσο η Ουκρανία βρίσκεται υπό στρατιωτικό νόμο.
Η έγκριση της παράνομης προσάρτησης της Ρωσίας δεν θα αποτελούσε απλώς μια κόκκινη γραμμή για την Ουκρανία, αλλά θα ήταν ένα τρομακτικό προηγούμενο για χώρες όπως η Ρουμανία που συνορεύουν με τη Μαύρη Θάλασσα, γράφει το BBC.
Το προηγούμενο θα γινόταν αισθητό πολύ πέρα από τη Μαύρη Θάλασσα.
Οι απαιτήσεις της Ρωσίας
Για ιστορικούς λόγους, η Ρωσία θεωρεί εδώ και καιρό την Κριμαία ως μέρος της επικράτειάς της και ο Πούτιν έχει μιλήσει για έναν «ζωντανό και άρρηκτο δεσμό» με τη χερσόνησο, με τα θέρετρα της Μαύρης Θάλασσας και το δροσερό καλοκαιρινό κλίμα.
Ωστόσο, η Κριμαία μαζί με την υπόλοιπη Ουκρανία ψήφισαν υπέρ της ανεξαρτησίας από την καταρρέουσα Σοβιετική Ένωση το 1991.
Είχε το καθεστώς αυτόνομης δημοκρατίας στο εσωτερικό της και το Κίεβο επέτρεψε στη Ρωσία να μισθώσει το λιμάνι της Σεβαστούπολης ως βάση για τον στόλο της Μαύρης Θάλασσας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Λαβρόφ: Είμαστε διατεθειμένοι να συνάψουμε συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία
O Πούτιν, ο Χρουστσόφ και οι Τατάροι
Μετά την προσάρτησή της το 2014, ο Πούτιν προσπάθησε να εδραιώσει τον έλεγχο της Ρωσίας στην Κριμαία, πρώτα με μια γέφυρα 12 μιλίων που κατασκευάστηκε πάνω από τον πορθμό του Κερτς το 2018 και στη συνέχεια με την κατάληψη μιας χερσαίας γέφυρας κατά μήκος της ακτής της Αζοφικής Θάλασσας το 2022.
Ο Πούτιν αισθάνθηκε ότι διόρθωνε ένα λάθος που είχε γίνει στη Ρωσία όταν ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ μετέφερε την Κριμαία στην Ουκρανία το 1954, σημειώνει το BBC.
Η Ρωσία, είπε, «δεν ληστεύτηκε απλώς, αλλά λεηλατήθηκε».
Η Κριμαία προσαρτήθηκε για πρώτη φορά από την τσαρική Ρωσία υπό την Αικατερίνη τη Μεγάλη το 1783 και παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό μέρος της Ρωσίας μέχρι την απόφαση του Χρουστσόφ.
Η Ρωσία και η Ουκρανία ήταν και οι δύο σοβιετικές δημοκρατίες, οπότε δεν ήταν κάτι σημαντικό για το Κρεμλίνο το 1954.
Περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού της Κριμαίας ήταν Ρώσοι, κυρίως επειδή ο αρχικός πληθυσμός των Τατάρων της Κριμαίας που πλειοψηφούσε απελάθηκε υπό τον Ιωσήφ Στάλιν το 1944, γράφει το BBC.
Οι Τάταροι μπόρεσαν να επιστρέψουν στην Κριμαία από την εξορία τους μόλις το 1989, καθώς η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε, και σήμερα αποτελούν περίπου το 15% του πληθυσμού της Κριμαίας.
Η Ρωσία οργάνωσε γρήγορα ένα δημοψήφισμα τον Μάρτιο του 2014, αλλά η διεθνής κοινότητα το απέρριψε ως εικονικό και η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα υπέρ της ουκρανικής κυριαρχίας.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η δραστηριότητα της Ρωσίας στην Κριμαία ισοδυναμεί με «συνεχιζόμενη κατοχή».
Ο Ρεφάτ Τσουμπάροφ, πρόεδρος του Μετζλίς, ενός οργάνου που εκπροσωπεί τους Τατάρους της Κριμαίας, επέμεινε ότι η Ουκρανία πρέπει να απορρίψει κατηγορηματικά οποιαδήποτε εδαφική παραχώρηση με αντάλλαγμα την ειρήνη.
«Η Κριμαία είναι η πατρίδα του ιθαγενούς λαού των Τατάρων της Κριμαίας και αναπόσπαστο τμήμα της Ουκρανίας», είπε.
Η Κριμαία μπορεί να μην είναι το μόνο πρόβλημα
Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί, αλλά σύμφωνα με διάφορες αναφορές και παρατηρήσεις Αμερικανών αξιωματούχων, η Ουκρανία θα πρέπει να συμμορφωθεί και με άλλους δύσκολους όρους.
Η κατοχή από τη Ρωσία σχεδόν του 20% της Ουκρανίας θα αναγνωριστεί de facto πίσω από τις υπάρχουσες γραμμές του μετώπου, «παγώνοντας» ουσιαστικά τη σύγκρουση σε τέσσερις ουκρανικές περιοχές: Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια.
Αυτό θα υποστηριζόταν από μια «ισχυρή εγγύηση ασφαλείας», σύμφωνα με το αμερικανικό πρακτορείο Axios, η οποία πιθανώς θα υποστηριζόταν από έναν «συνασπισμό των προθύμων» με τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας αλλά όχι των ΗΠΑ.
Θα υπήρχε η υπόσχεση να μη γίνει δεκτή η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ, αν και θα μπορούσε να ενταχθεί στην ΕΕ.
Όλες οι αμερικανικές κυρώσεις θα αρθούν και η οικονομική συνεργασία με τις ΗΠΑ θα ενισχυθεί.
Το Axios αναφέρει επίσης ότι η Ρωσία θα επέστρεφε μια μικρή κατεχόμενη περιοχή της περιοχής του Χαρκόβου και θα επέτρεπε στην Ουκρανία την «ανεμπόδιστη διέλευση» στον ποταμό Ντνίπρο, ενώ οι ΗΠΑ θα αναλάμβαναν τον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας στη Ζαπορίζια, τον οποίο κατέλαβε η Ρωσία το 2022.
Και έπειτα υπάρχει μια συμφωνία ΗΠΑ – Ουκρανίας για τον διαμοιρασμό των κερδών από τα ορυκτά, την οποία ο Ουκρανός πρωθυπουργός Ντένις Σμιχάλ αναμένεται να σφραγίσει με τις ΗΠΑ μέχρι το Σάββατο, καταλήγει το BBC
