Η πολιτική του ατζέντα του Φρίντριχ Μερτς δείχνει μια στροφή προς μια πιο σκληρή γραμμή σε ορισμένους τομείς. Ο Μερτς, που σήμερα, 23 Φεβρουαρίου 2025, βρίσκεται στην τελική ευθεία των γερμανικών εκλογών, έχει επικεντρωθεί σε θέματα όπως η μετανάστευση, η οικονομία και η εθνική ασφάλεια, προτείνοντας μέτρα που πολλοί χαρακτηρίζουν ως πιο αυστηρά σε σύγκριση με την εποχή της Άνγκελα Μέρκελ.
O Μερτς αναμενόταν να ηγηθεί μιας εξωτερικής πολιτικής πιο ευθυγραμμισμένης με τις ιδέες του Αμερικανού προέδρου, όσον αφορά την ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών από την Ευρώπη για την άμυνα.
Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι New York Times, οι πρόσφατες δηλώσεις τόσο του Τραμπ, όσο και του αντιπροέδρου του, Τζέι Ντι Βανς, έδειξαν πόσο δύσκολη μπορεί να είναι οποιαδήποτε εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ που ασκούν κριτική στην ΕΕ και ταυτόχρονα προσεγγίζουν τη Ρωσία.
«Δεν είμαστε πλέον σίγουροι αν οι Αμερικανοί εξακολουθούν να στέκονται στο πλευρό μας όπως έκαναν μετά το 1945»
Υπενθυμίζεται ότι ο Βανς, επέκρινε την Ευρώπη για τον παραγκωνισμό των ακροδεξιών κομμάτων στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου την περασμένη εβδομάδα. Βέβαια, σημειώνεται ότι ο Μερτς ήταν ο πρώτος Γερμανός πολιτικός που έσπασε το «εμπάργκο» των κατεστημένων γερμανικών κομμάτων στην «Εναλλακτική για τη Γερμανία».
Μεγάλη πρόκληση
Παρ΄όλα αυτά, ο Μερτς θεώρησε μεγάλη πρόκληση τα αμερικανικά σχόλια, κάνοντας λόγο για μια νέα διαμάχη μεταξύ δημοκρατιών και αυταρχιών και για «καθοριστική ρήξη» με τις ΗΠΑ. «Βλέπουμε στην Αμερική έναν πρόεδρο που θαυμάζει τα αυταρχικά συστήματα και ξεπερνά όλα τα είδη κανόνων», είπε και έναν «αντιπρόεδρο που μας λέει πώς να διαχειριζόμαστε τη δημοκρατία μας».
Σήμερα είπε, «δεν είμαστε πλέον σίγουροι αν οι Αμερικανοί εξακολουθούν να στέκονται στο πλευρό μας όπως έκαναν μετά το 1945» ή «αν μπορούμε ακόμα να βασιζόμαστε στους Αμερικανούς».
Ο Μερτζ επέκρινε επίσης έντονα την παρέμβαση του Βανς για τα κριτική του στην λογοκρισία στη Γερμανία. Κατηγόρησε τον Βανς ότι «παρενέβη αρκετά ανοιχτά σε εκλογές» ενώ αντέκρουσε τις προστατευτικές πολιτικές του Τραμπ.
Ηγετική πολιτική
Σύμφωνα με αναλυτές που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα, αυτή η τόλμη είναι χαρακτηριστικό του κ. Μερτς, και αντανακλά μια κοσμοθεωρία που φιλοδοξεί σε μια Γερμανία που εμπλέκεται πιο δυναμικά στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες υποθέσεις. Ο Όλαφ Σολτς, από την άλλη πλευρά, έχει συχνά επικριθεί για την επιφυλακτικότητα και την επιφυλακτικότητα του, ακόμη και μέσα από τον δικό του συνασπισμό.
Ο Μερτς δεσμεύτηκε να παίξει μια σημαντικό ρόλο εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, να επιδιώξει καλύτερες σχέσεις με τη Γαλλία και την Πολωνία και να λάβει πιο σκληρή στάση κατά της Κίνας, την οποία περιέγραψε ως πλήρες μέλος του «άξονα των απολυταρχιών».
Έχει επίσης υποσχεθεί πιο ειλικρινή υποστήριξη για τη μάχη της Ουκρανίας εναντίον της Ρωσίας και ότι η Γερμανία θα εκπληρώσει και θα ξεπεράσει τον τρέχοντα στόχο του ΝΑΤΟ του 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος που δαπανάται για τον στρατό. «Συμφωνώ πλήρως με όλους εκείνους που απαιτούν περισσότερη ηγεσία από τη Γερμανία», είπε ο «Και είμαι πρόθυμος να το κάνω αυτό».
Κατά της Ρωσίας
Πέραν, όμως των δυσκολιών που θα προκύψουν στις γερμανορωσικές σχέσεις από μια καγκελαρία Μερτς, οι New York Times εντοπίζουν και την αντιρωσική στάση του. Η ευγένεια του Μερτς θα ωφελούσε τη Γερμανία, υποστήριξε ο Νόα Μπάρκιν, ανώτερος σύμβουλος στην Rhodium Group, μια γεωπολιτική συμβουλευτική εταιρεία, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που το περιβάλλον ασφαλείας της Ευρώπης αλλάζει ραγδαία. «Ο Σολτς είναι εξαιρετικά απεχθής, είναι φαφλατάς και ο Μερτς μιλάει με μια πιο ξεκάθαρη γλώσσα, είτε πρόκειται για τη Ρωσία είτε για την Κίνα», είπε ο Μπάρκιν. «Ο Σολτς δεν θα περιέγραφε ποτέ τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα ως «άξονα απολυταρχιών» και δεν θα το υποτιμούσα αυτό».
Ο Μερτς θέλει μια καθαρή φωνή από τη νέα κυβέρνηση, είπε ο Μπάρκιν. «Αυτό δεν θα είναι εύκολο σε μια κυβέρνηση συνασπισμού ή με τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, αλλά η δέσμευση είναι η μισή μάχη».
Ο Γκάντραμ Βολφ, οικονομολόγος και πρώην επικεφαλής του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, εργάστηκε σε ένα έγγραφο εξωτερικής πολιτικής για το κόμμα του Μερτς. «Υπάρχει μια σαφής φιλοευρωπαϊκή στάση», είπε.
Υπάρχει επίσης «μια ξεκάθαρη κατανόηση για τη Ρωσία και τον ρωσικό ιμπεριαλισμό, ότι η ειρήνη και η ελευθερία μπορούν να διατηρηθούν μόνο ενάντια στη Ρωσία, όχι με αυτήν», πρόσθεσε.
Σε μια πρόσφατη ομιλία για την εξωτερική πολιτική στο Ίδρυμα Körber, ο Μερτς υποσχέθηκε να παράσχει τη γερμανική ηγεσία στην Ευρώπη, κάτι που δεν ήταν προτεραιότητα για τον Σολτζ, και να δημιουργήσει ένα συμβούλιο εθνικής ασφάλειας στην καγκελαρία.
«Υποστήριξα να κάνουμε τη δική μας εργασία εδώ στην Ευρώπη ενόψει της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία, αντί να καθόμαστε σαν κουνέλι μπροστά σε ένα φίδι», είπε. «Αν θέλουμε να μας παίρνουν στα σοβαρά ως ίσους, εμείς ως Ευρωπαίοι πρέπει να φέρουμε τους εαυτούς μας σε θέση να αναλάβουμε την ευθύνη για τη δική μας ασφάλεια».
Υπάρχουν όρια
Το αμερικανικό δημοσίευμα, ωστόσο δεν παραλείπει να σημειώσει τους περιορισμούς που υπόκειται κάθε Γερμανός καγκελάριος δεδομένης της συμβιβαστικής φύσης των κυβερνητικών συνασπισμών, που μετά την Κυριακή 23 ενδέχεται να προκύψει τρικοματική κυβέρνηση.
Γι αυτό και για τον Μπάρκιν δεν είναι δεδομένο ότι «η πιο σκληρή ρητορική θα οδηγήσει σε συγκεκριμένες αλλαγές στην πολιτική».
Ενώ η γερμανική εξωτερική πολιτική γίνεται όλο και περισσότερο εντός της καγκελαρίας, παραδοσιακά ένας εταίρος του συνασπισμού απαιτεί να ηγηθεί του υπουργείου Εξωτερικών. Πολλοί αναμένουν ότι ο κύριος εταίρος θα είναι οι σοσιαλδημοκράτες, κυρίως επειδή η δύναμή τους στην Άνω Βουλή θα χρειαστεί για οποιαδήποτε συνταγματική αλλαγή στα επίπεδα χρέους, που θα διευκόλυνε πολύ την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών.
Ωστόσο, δεδομένων των αντικρουόμενων φιλοδοξιών για την Ουκρανία των πιθανών εταίρων του συνασπισμού, ορισμένοι φοβούνται ότι η προκύπτουσα πολιτική θα μπορούσε να είναι τόσο μπερδεμένη όσο αυτή της προηγούμενης κυβέρνησης.
Ο Μερτς μπορεί να παρέχει πυραύλους μεγάλους βεληνεκούς στους Ουκρανούς, κάτι που αρνούνταν ο Σολτς φοβούμενος ότι θα μπορούσε να προκαλέσει τη Ρωσία. Ενώ ο Σολτς ακολουθούσε μια φόρμουλα, σύμφωνα με τους New York Times, ότι η Ρωσία δεν πρέπει να κερδίσει και ούτε η Ουκρανία να χάσει, ο Μερτς δεν απέκλεισε την ανάπτυξη γερμανικών στρατευμάτων για να εξασφαλίσει μια ειρηνευτική διευθέτηση στην Ουκρανία.
Βέβαια, ήταν προσεκτικός, επιμένοντας ότι πρώτα πρέπει να υπάρξει μια συντονισμένη ευρωπαϊκή απάντηση, συμφωνία από τη Μόσχα και σαφής νομική εντολή.
«Στα χαρτιά, ο Μερτς φαίνεται και ακούγεται ότι θα ήταν πιο ξεκάθαρος στην εξωτερική του πολιτική, στην άμυνα και στην πολιτική και στρατιωτική του υποστήριξη προς την Ουκρανία», δήλωσε η Κλαούντια Μέιτζορ, αναλύτρια εξωτερικού και άμυνας στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Υποθέσεων Ασφάλειας. «Αλλά πρέπει να αντιμετωπίσει τον εταίρο του στο συνασπισμό, την οικονομική κατάσταση και την κυβέρνηση Τραμπ, και όλα αυτά θα περιορίσουν τον χώρο ελιγμών του».
Περιορισμοί
Η χαμηλή οικονομική ανάπτυξη της Γερμανίας θα μπορούσε να περιορίσει οποιαδήποτε μεγάλη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, αλλά μια χαλάρωση της συνταγματικής πέδησης του χρέους, την οποία υποσχέθηκε ο Μερτς, θα δημιουργούσε περισσότερο δημοσιονομικό χώρο για να γίνει αυτό.
Όσον αφορά την Κίνα, δεδομένης της σημασίας των γερμανικών εξαγωγών εκεί και της φήμης του Μερτς ως υποστηρικτή του ελεύθερου εμπορίου, λίγοι αναμένουν σημαντικές αλλαγές να δημιουργήσουν εμπόδια στις κινεζικές εισαγωγές ή να θεσπίσουν αυστηρότερους ελέγχους επενδύσεων ή ελέγχους εξαγωγών.
«Θα υπάρξουν αλλαγές επί της ουσίας, αλλά στο περιθώριο», είπε ο Μπάρκιν. «Και ο Μερτς θα δυσκολευτεί να διαχειριστεί στον Τραμπ, αλλά ως φιλοαμερικανός επιχειρηματίας θα είναι σε καλύτερη θέση από τον Σολτς».
