Και τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς βάζουν πλέον στο κάδρο των κινητοποιήσεών τους οι διαδηλωτές μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού της Σερβίας Μίλος Βούτσεβιτς για το δυστύχημα στο Νοβι Σαντ με τους 15 νεκρούς.
Οι πολιτικές εξελίξεις στη Σερβία μετά την κλιμάκωση των φοιτητικών – και όχι μόνο – κινητοποιήσεων που εκδηλώθηκε με τον εικοσιτετράωρο αποκλεισμό οδικού κόμβου στο Βελιγράδι, είναι πια ραγδαίες.
Η υπό παραίτηση κυβέρνηση της Σερβίας θα συνεδριάσει εκτάκτως, απόψε, παρουσία και του προέδρου της Δημοκρατίας Αλεξάνταρ Βούτσιστς. Στη συνεδρίαση αναμένεται να καθοριστούν οι επόμενες κινήσεις του κυβερνητικού συνασπισμού. Ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς μετά τη συνεδρίαση θα δώσει συνέντευξη Τύπου.
Έπειτα από την παραίτηση του πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς, το πρωί της Τρίτης, ολόκληρη η κυβέρνηση θεωρείται υπηρεσιακή. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η υπηρεσιακή κυβέρνηση μπορεί να ασκεί τα καθήκοντα της μέχρι να επικυρωθεί από τη βουλή η παραίτηση του πρωθυπουργού. Μόλις συμβεί αυτό κινούνται οι διαδικασίες για την εκλογή νέας κυβέρνησης. Εάν η βουλή δεν καταφέρει να αναδείξει κυβέρνηση, εντός χρονικού διαστήματος 30 ημερών, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να τη διαλύσει και να προκηρύξει νέες βουλευτικές εκλογές.
Ο Μίλος Βούτσεβιτς αναγκάστηκε να παραιτηθεί υπό την πίεση των φοιτητικών κινητοποιήσεων που ξεκίνησαν πριν από δυόμιση μήνες με αίτημα να αποδοθούν ευθύνες για τον θάνατο 15 ανθρώπων από την κατάρρευση του γείσου στον σιδηροδρομικό σταθμό, την 1η Νοεμβρίου του 2024. «Πράξη υπευθυνότητας» χαρακτήρισε την παραίτηση του ο Βούτσεβιτς εκφράζοντας την ελπίδα ότι «θα επανέλθει η ομαλότητα στην κοινωνία και η κανονικότητα στη λειτουργία των πολιτικών θεσμών».
Ανέφερε ότι αφορμή για την παραίτηση του στάθηκαν δύο επεισόδια που συνέβησαν τα ξημερώματα της Τρίτης στο Νόβι Σαντ όπου ακτιβιστές του κόμματος του ( Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα- SNS) ξυλοκόπησαν φοιτητές οι οποίοι κολλούσαν αφίσες στην πόλη. Μία φοιτήτρια τραυματίστηκε και νοσηλεύεται στο νοσοκομείο. Η αστυνομία ανακοίνωσε ότι συνέλαβε τους δράστες της επίθεσης.
Σήμερα το απόγευμα έξω από τα γραφεία του SNS στο Νόβι Σαντ διαδήλωσαν χιλιάδες φοιτητές και πολίτες ενώ σε ένδειξη συμπαράστασης στην τραυματισμένη φοιτήτρια διαδήλωση πραγματοποιήθηκε και στην πόλη Νις στη νότια Σερβία.
Guardian: Αυξάνεται η πίεση στον Βούτσιτς
Το επίκεντρο για πολλούς αναλυτές είναι το πόσο αυτό θα επηρεάσει τον πρόεδρο, το κόμμα του οποίου κέρδισε εύκολα σε πρόωρες εκλογές το 2023, αλλά ο οποίος δέχεται αυξανόμενες πιέσεις. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης και οι οργανισμοί παρακολούθησης των δικαιωμάτων κατηγορούν τον ίδιο και το SNS για δωροδοκία ψηφοφόρων, καταστολή της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, βία κατά των αντιπάλων, διαφθορά και δεσμούς με το οργανωμένο έγκλημα. Ο Βούτσιτς και οι σύμμαχοί του αρνούνται αυτούς τους ισχυρισμούς.
Ο Mario Bikarski, ανώτερος αναλυτής για την Ευρώπη σε θέματα συμβούλων κινδύνου Verisk Maplecroft, δεν περίμενε ότι ο Vučić θα εξαναγκαζόταν να αποχωρήσει, εν μέρει λόγω έλλειψης αξιόπιστων και βιώσιμων πολιτικών εναλλακτικών. Αλλά περίμενε ότι οι διαδηλώσεις θα συνεχίζονταν.
Είπε: «Ο δισταγμός της κυβέρνησης να δεχτεί τα αιτήματα των διαδηλωτών έχει διαβρώσει την εμπιστοσύνη στους κρατικούς θεσμούς και την πολιτική ηγεσία. Η Σερβία πιθανότατα θα παραμείνει εστία αναταραχής».
Ο Βούτσιτς θεωρείται επίσης στρατηγικός παίκτης στη διεθνή σκηνή εν όψει των ιστορικών δεσμών της Σερβίας με τη Ρωσία και τη Δύση. Η Σερβία είναι υποψήφια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και πρέπει να εξομαλύνει τις σχέσεις με τη γείτονά της και πρώην επαρχία Κόσοβο.
Το αντιπολιτευόμενο κόμμα Κρένι-Προμένι ζήτησε μια προσωρινή κυβέρνηση που θα αποτελείται από ειδικούς που έχουν επιβληθεί κυρώσεις από φοιτητές που ηγήθηκαν των διαδηλώσεων. Προέτρεψε άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης να μην μποϊκοτάρουν τις εκλογές εάν διεξαχθούν.
Εν τω μεταξύ, βασικό αίτημα των φοιτητών είναι να δημοσιοποιηθούν όλα τα έγγραφα που αφορούν την ανακαίνιση του σταθμού που διήρκησε τρία χρόνια και είχε ολοκληρωθεί τρεις μήνες πριν από την τραγωδία. Τις φοιτητικές κινητοποιήσεις στηρίζουν και οι καθηγητές των πανεπιστημίων ενώ το τμήμα πολιτικών μηχανικών του Πολυτεχνείου στο Βελιγράδι συνέταξε συγκεκριμένη λίστα εγγράφων που απαιτούνται για να διαπιστωθεί αν έγιναν παρατυπίες κατά την ανάθεση του έργου ανακαίνισης του σταθμού, την υλοποίηση και την παροχή άδειας λειτουργίας μετά την αποπεράτωση των εργασιών.
Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές, μεταξύ των οποίων φοιτητές, εκπαιδευτικοί και άλλοι εργαζόμενοι, κατηγορούν για το δυστύχημα την κυβέρνηση του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, την οποία καταγγέλλουν για διαφθορά. «Η διαφθορά σκοτώνει» είναι ένα από τα βασικά συνθήματα των διαδηλωτών στις συγκεντρώσεις, με το ματωμένο χέρι που βρίσκεται στα πανό του, να έχει γίνει σύμβολο του κινήματος.
Οι φοιτητές των τεσσάρων δημόσιων Πανεπιστημίων της Σερβίας διαδηλώνουν για περισσότερο από δύο μήνες, ζητώντας να αποδοθούν πολιτικές και ποινικές ευθύνες για την τραγωδία στο Νόβι Σαντ, την 1η Νοεμβρίου του 2024, όταν κατέρρευσε το γείσο στον σιδηροδρομικό σταθμό και σκοτώθηκαν 15 άνθρωποι.
Κατά τη διάρκεια των κινητοποιήσεων, η κίνηση στο Βελιγράδι και άλλες πόλεις ήταν αισθητά μειωμένη, πολλά εμπορικά καταστήματα έμειναν κλειστά, ενώ το 80% των σχολείων δεν λειτούργησαν. Παράλληλα τα θέατρα ανέβαλαν τις παραστάσεις, οι δικηγόροι δεν παρουσιάστηκαν στα δικαστήρια ενώ στάση εργασίας πραγματοποίησαν επίσης γιατροί και υγειονομικοί υπάλληλοι σε πολλά κέντρα υγείας.
