Όπως δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών του Ιράν, Αχμάντ Βαχίντι στην κρατική τηλεόραση, άνοιξαν οι κάλπες για τη διεξαγωγή των επαναληπτικών προεδρικών εκλογών.
Οι εκλογές για την αντικατάσταση του Εμπραχίμ Ραΐσι, που σκοτώθηκε στις 19 Μαΐου μετά από τη συντριβή του ελικοπτέρου στο οποίο επέβαινε μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν και άλλους αξιωματούχους, διεξάγονται εν μέσω μιας πρωτοφανούς απάθειας των ψηφοφόρων, αλλά και κλιμάκωσης των περιφερειακών εντάσεων.
Προβάδισμα έδωσε στο Μασούντ Πεζεσκιάν ο πρώτος γύρος
Αφού στις 28 Ιουνίου κανένας από τους τέσσερις αρχικούς υποψηφίους δεν εξασφάλισε πάνω από το 50% των ψήφων, ο μεταρρυθμιστής Μασούντ Πεζεσκιάν και ο υπερσυντηρητικός πρώην διαπραγματευτής για τα πυρηνικά Σαΐντ Τζαλίλι αναδείχθηκαν ως οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους, με τον Πεζεσκιάν να προηγείται με 3,9 ποσοστιαίες μονάδες.
Αξιοσημείωτο είναι ότι στον πρώτο γύρο διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών σημειώθηκε η χαμηλότερη συμμετοχή ψηφοφόρων σε προεδρικές εκλογές από την ίδρυση της Ισλαμικής Δημοκρατίας το 1979, γεγονός που υπογραμμίζει τη δυσαρέσκεια του πληθυσμού που χάνει την πίστη του στο πολιτικό κατεστημένο της χώρας.
Δεκάδες υποψήφιοι αποκλείστηκαν από το Συμβούλιο των Φρουρών
Τρεις συντηρητικοί και μονάχα ένας μεταρρυθμιστής υποψήφιος διεκδίκησαν την ανώτατη αιρετή θέση της χώρας, αφού δεκάδες άλλοι υποψήφιοι αποκλείστηκαν από το πανίσχυρο 12μελές Συμβούλιο Φρουρών, το οποίο είναι επιφορτισμένο με την εποπτεία των εκλογών και της νομοθεσίας και λογοδοτεί απευθείας στον ανώτατο ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Ο Πεζεσκιάν και ο Τζαλίλι βρίσκονται στα δυο άκρα του πολιτικού φάσματος, όπως αυτό διαμορφώνεται στο Ιράν. Όποιος από τους δυο κυριαρχήσει, θα κυβερνήσει με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, σε μια εποχή που η Ισλαμική Δημοκρατία παλεύει με ευαίσθητα εσωτερικά και διεθνή προβλήματα, με μια οικονομία που είναι υπό διάλυση και με τις εντάσεις με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες να κλιμακώνονται συνεχώς.
Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, ο Πεζεσκιάν προηγούνταν με 42,5% των ψήφων, με τον Τζαλίλι να έπεται με 38,6%, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA. Από τα 60 εκατομμύρια ψηφοφόρους που είχαν δικαίωμα ψήφου, μόλις τα 24 εκατομμύρια ψήφισαν, με αποτέλεσμα το ποσοστό συμμετοχής να ανέλθει στο 40%.
Ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής παρά την προτροπή του Χαμενεΐ
Το ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής σημειώθηκε σε μια χώρα όπου οι προεδρικές εκλογές συνήθως συγκεντρώνουν πάνω από 60% και παρότι ότι ο Χαμενεΐ προέτρεψε τους Ιρανούς να συμμετάσχουν ώστε να ενισχυθεί η Ισλαμική Δημοκρατία έναντι των αντιπάλων της.
Ιρανοί που μίλησαν στο CNN στην Τεχεράνη πριν από τη διεξαγωγή της πρώτης ψηφοφορίας ανέφεραν ότι έχουν ελάχιστη εμπιστοσύνη σε όσους κατέβαιναν υποψήφιοι, καθώς όλοι ελέγχονται από το Συμβούλιο των Φρουρών.
Η συμμετοχή δείχνει ότι «αυτή η οργή και η απογοήτευση με το καθεστώς στο σύνολό του δεν περιορίζεται μόνο στους μεταρρυθμιστές», δήλωσε στο CNN ο Trita Parsi, αναλυτής του Ιράν με έδρα την Ουάσιγκτον και εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Quincy.
«Ακόμη και μεταξύ των συντηρητικών φαίνεται να υπάρχει πολύς θυμός και απογοήτευση για το σύστημα, επειδή και η δική τους συμμετοχή ήταν πολύ χαμηλή», πρόσθεσε η ίδια.
Ενδεχόμενες αλλαγές στον δεύτερο γύρο των εκλογών
Παρ' όλα αυτά, οι αναλυτές λένε ότι στον δεύτερο γύρω μπορεί να σημειωθούν σημαντικές αλλαγές.
Οι έντονες περιφερειακές εντάσεις εγείρουν ερωτήματα σχετικά με το αν ένας μεταρρυθμιστής πρόεδρος μπορεί πραγματικά να κάνει τη διαφορά. Σύμφωνα με το CNN, oι ειδικοί λένει ότι ίσως δεν είναι τόσο μεγάλη η πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο, παρότι αρκετοί στη Δύση το πιστεύουν.
Ο Ανώτατος Ηγέτης είναι αυτός που παίρνει τις περισσότερες τελικές αποφάσεις στο Ιράν. Αλλά «αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρόεδρος και η ομάδα εξωτερικής πολιτικής του δεν εμπλέκονται», δήλωσε ο Ali Vaez, διευθυντής του προγράμματος που αφορά το Ιράν στο International Crisis Group.
«Ο πρόεδρος και το υπουργικό του συμβούλιο εφαρμόζουν την εξωτερική πολιτική και έχουν μεγάλη επιρροή στον διπλωματικό μηχανισμό της χώρας», δήλωσε ο Vaez στο CNN.
Διαφορετικές οι δύο προεδρίες, ο Πεζεσκιάν έχει την αφρόκρεμα των διπλωματών
Σημείωσε ότι η προεδρία του Πεζεσκιάν θα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη του Τζαλίλι, καθώς ο περίγυρος του μεταρρυθμιστή αποτελείται από την «αφρόκρεμα» των ιρανών διπλωματών.
Το ιστορικό του Ιράν, ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, δείχνει ότι μακροπρόθεσμα η χώρα τείνει να ακολουθεί μια πιο συντηρητική πορεία, ακόμη και όταν υπάρχει ένας μεταρρυθμιστής πρόεδρος. Προσθέτουν ότι η περιφερειακή πολιτική που ακολουθεί η Τεχεράνη έναντι του Ισραήλ και των ΗΠΑ είναι απίθανο να αλλάξει.
Επιπλέον, ένας μεταρρυθμιστής πρόεδρος είναι απίθανο να κάνει τη διαφορά όσον αφορά τις βασικές πολιτικές του Ιράν, όπως είναι η υποστήριξη προς τη Χεζμπολάχ και η εχθρική στάση απέναντι στο Ισραήλ, δήλωσε ο Parsi, προσθέτοντας ότι μπορεί ωστόσο να υπάρξουν καλύτερες σχέσεις με τη Δύση.
Παρόλα αυτά, ο Τζαλίλι μπορεί να φέρει πιο σκληρές πολιτικές στο τραπέζι και ίσως και να διπλασιάσει σε σκληρότητα την προσέγγιση του προκατόχου του.
Ανάλογα με το περιβάλλον στη Δύση, ο Τζαλίλι μπορεί να υιοθετήσει μια «πολύ πιο συγκρουσιακή προσέγγιση στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν», σύμφωνα με ειδικούς οι οποίοι προσθέτουν ότι παρά τους περιορισμούς στην ελευθερία δράσης του προέδρου, ο καθένας φέρνει τη δική του «προσωπική πινελιά» στην κυβέρνηση του Ιράν.
