Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1989, ημέρα που ο Γκορμπατσώφ, κήρυξε τη κατάρρευση της ΕΣΣΔ, ο αν. υπουργός Εξωτερικών Ιβάν Αμπόιμοφ πλησίασε τον Αμερικανό πρέσβη Τζακ Μάτλοκ να το προσφέρει κάτι «άυλο»: «Σας δώσαμε το Δόγμα Μπρέζνιεφ με τις ευχές μας. Σκεφτείτε το ως δώρο Χριστουγέννων». Έκτοτε η ανθρωπότητα μπήκε σε νέες περιπέτειες.
Περίπου 34 χρόνια μετά, ο ίδιος ο βετεράνος Αμερικανός πρέσβης βλέπει με βαθιά του απογοήτευση το μοιραίο σφάλμα που έκανε η χώρα του να δεχτεί εκείνο το δώρο, με μοιραίες συνέπειες για κράτη και λαούς.
Τι ήταν όμως εκείνο το δόγμα;
Το Δόγμα Μπρέζνιεφ ήταν σοβιετική εξωτερική πολιτική που διακήρυξε ότι οποιαδήποτε απειλή για τη σοσιαλιστική κυριαρχία σε οποιοδήποτε κράτος του σοβιετικού μπλοκ στην Κεντρική και Αν.Ευρώπη ήταν απειλή για όλα, και ως εκ τούτου δικαιολογούσε την παρέμβαση άλλων σοσιαλιστικών κρατών.
Στη πραγματικότητα ανακοινώθηκε επίσημα το 1968, με αφορμή την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, αλλά κάλυπτε αναδρομικά προηγούμενες σοβιετικές στρατιωτικές επεμβάσεις, π.χ. εισβολή στην Ουγγαρία το 1956.
Για τον Μάτλοκ, αυτό το δόγμα έχει εμφυσήσει την αμερικανική εξωτερική πολιτική, αν και πρέπει να σημειωθεί ότι ανάλογες πολιτικές ακολουθούσαν και οι ΗΠΑ για να επεκτείνουν το σύστημά τους στον κόσμο.
«Ακριβώς όπως η ΕΣΣΔ υποστήριξε επαναστάσεις για τη δημιουργία «σοσιαλισμού» και στρατιωτική επέμβαση σε άλλες χώρες για τη διατήρησή του (το Δόγμα Μπρέζνιεφ), έτσι και οι ΗΠΑ έχουν δικαιολογήσει τη στρατιωτική τους δραστηριότητα στο εξωτερικό ως απαραίτητη για τη δημιουργία, υποστήριξη και υπεράσπιση αυτού που αποκαλεί «δημοκρατία»», αναφέρει στην ανάλυσή του στο περιοδικό American Diplomacy.
«Αν στόχος των ΗΠΑ είναι να υπερασπιστούν δημοκρατίες, πώς εξοπλίζουν μια από τις τελευταίες απόλυτες μοναρχίες του κόσμου, τη Σαουδική Αραβία;»
Αυτή η γραμμή της Ουάσινγκτον αποτυπώνεται με τις κινήσεις της στην εξωτερική πολιτική από την Ασία, μέχρι την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.
«Στην Ευρώπη, πλησιάζουμε στον τρίτο χρόνο του πολέμου στην Ουκρανία, έναν πόλεμο που θα μπορούσε να είχε αποτραπεί εάν οι ΗΠΑ ήταν πρόθυμες να εγγυηθούν ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ» αναφέρει ο Μάτλοκ. Αντίθετα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ προσπαθούν να στραγγαλίσουν τη Ρωσία οικονομικά με σοβαρές κυρώσεις που κανονικά θα ήταν επιτρεπτές μόνο κατά τη διάρκεια επίσημης κήρυξης πολέμου. Στην πορεία, η ίδια η ύπαρξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου, κυρίαρχου έθνους απειλείται και υπάρχουν λίγα εμπόδια στη χρήση πυρηνικών όπλων εάν συνεχιστεί αυτός ο πόλεμος».
Έτσι, αναρωτιέται ο πρέσβης πώς γίνεται οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να διεξάγουν έναν πόλεμο κατά της Ρωσίας, -μόνο η επίσημη κύρηξη λείπει- λόγω της εισβολής της στην Ουκρανία, αλλά παρέχουν τα όπλα και την πολιτική κάλυψη στο Ισραήλ για να διεξάγει μια γενοκτονική εκστρατεία κατά των ανθρώπων που ζουν στη Γάζα;
Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να λήξουν τη σφαγή στη Γάζα, δεν το κάνουν
Το επίπεδο ευθύνης των ΗΠΑ δεν είναι το ίδιο στην ξεκάθαραρη εισβολή του στο Ιράκ και στην πόλεμο στη Γάζα.
Παρόλα αυτά, λέει ο Μάτλοκ, το Ισραήλ δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να σφυροκοπά τον εγκλωβισμένο πληθυσμό της Γάζας μέχρι εξοντώσεως, εάν οι ΗΠΑ αρνούνταν να προμηθεύσουν τα πυρομαχικά.
«Ένας πόλεμος αυτής της έντασης φέρει τα σημάδια της γενοκτονίας, καθώς ο ομολογημένος ισραηλινός σκοπός είναι να εξοντώσει ή να εκδιώξει τους Παλαιστίνιους από την ιστορική τους πατρίδα. Δεν είναι ένας πόλεμος που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, αλλά είναι ένας πόλεμος που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε αποτραπεί από μια διαφορετική διπλωματία».
Βασανιστικά ερωτήματα για την πατρίδα μου
Έτσι, για τον Μάτλοκ προκύπτουν πολλά ερωτήματα:
Εάν, σε μια Φιλελεύθερη Παγκόσμια Τάξη (μερικές φορές αποκαλούμενη «τάξη που βασίζεται σε κανόνες»), δεν [πρέπει να] εισβάλλει ή δεν διεξάγει πόλεμο εναντίον μιας άλλης, εκτός εάν δεχθεί επίθεση ή εξουσιοδοτηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, πώς γίνεται οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ να εξαπέλυσαν έναν ακήρυχτο πόλεμο βομβαρδίζοντας τη Σερβία το 1999;
Ο Μάτλοκ θεωρεί ακόμα πιο κραυγαλέο ατόπημα την εισβολή των ΗΠΑ, Ην. Βασιλείου και άλλων κρατών στο Ιράκ σπέρνοντας την καταστροφή, με την ψευδή δικαιολογία ότι το Ιράκ είχε παράνομα διατηρήσει όπλα μαζικής καταστροφής.
«Επιτρέπει μια «τάξη βασισμένη σε κανόνες» σε μια χώρα να εισβάλει σε μια άλλη και να επιχειρήσει να απομακρύνει τον ηγέτη της; (πχ. Συρία.)» αναρωτιέται στρέφοντας μάλιστα ακόμα πιο έντονα τα πυρά του στην πατρίδα του: «Είναι σωστό για μια ισχυρή χώρα που έχει παραβιάσει περισσότερες από μία φορές τους κανόνες της Φιλελεύθερης Παγκόσμιας Τάξης να αναλάβει το ρόλο της επιβολής των κανόνων που έχει παραβιάσει, ακόμη και σε σημείο να διεξάγει οικονομικό πόλεμο εναντίον ενός υποτιθέμενου παραβάτη»;
«Αν ο στόχος των ΗΠΑ είναι να δημιουργήσουν και να υπερασπιστούν τις δημοκρατίες, πώς εξοπλίζουν μια από τις τελευταίες εναπομείνασες απόλυτες μοναρχίες του κόσμου, τη Σαουδική Αραβία;» λέει στη συνέχεια.
«Δεν τα κατάφεραν οι σοβιετικοί, ούτε και εμείς»
Σχολιάζοντας πολύ σύντομα και τα τεκταινόμενα στην γειτονιά μας αναρωτιέται «εάν το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία δημοκρατιών, πώς γίνεται το Μαυροβούνιο, μια απολυταρχία και μια από τις πιο διεφθαρμένες χώρες του κόσμου, να πληροί τις προϋποθέσεις για ένταξη;»
Ο κατάλογος θα μπορούσε να επεκταθεί πολύ περισσότερο, καταδεικνύοντας με πολλούς τρόπους ένα κοινό παρανομαστή στα αναρίθμητα παραδείγματα: τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ για την επίλυση συγκρούσεων μεταξύ και εντός άλλων χωρών.
Έτσι, ο Αμερικανός πρέσβης καταλήγει πως, όπως ακριβώς όπως ο το Δόγμα Μπρέζνιεφ εισέβαλε σε «σοσιαλιστικές» χώρες για να διατηρήσει τον σοσιαλισμό, η αμερικανική κυβέρνηση -και φυσικά του Τζο Μπάιντεν- προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική και οικονομική ισχύ της για να επιβάλει το πολιτικό της σύστημα στον κόσμο.
Ωστόσο, δεν τίθεται αμφιβολία για τον έμπειρο διπλωμάτη ότι δεν θα λειτουργήσει σε αμερικανικά χέρια, όπως δεν λειτούργησε και σε σοβιετικά. «Είναι καιρός οι ΗΠΑ να απορρίψουν το δηλητηριασμένο δισκοπότηρο, αυτό που μου παρέδωσε εκείνη την παραμονή των Χριστουγέννων του 1989 ο αναπληρωτής υπουργός Αμπόιμοφ».
